महाभारत 13.114 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 114→

[mh-13-114] • 11 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। अहिंसा वैदिकं कर्म ध्यानम् इन्द्रियसंयमः। तपो ऽथ गुरुशुश्रूषा किं श्रेयः पुरुषं प्रति।

yudhiṣṭhira uvāca. ahiṃsā vaidikaṃ karma dhyānam indriyasaṃyamaḥ. tapo 'tha guruśuśrūṣā kiṃ śreyaḥ puruṣaṃ prati.

बृहस्पतिर् उवाच। सर्वाण्य् एतानि धर्मस्य पृथग् द्वाराणि सर्वशः। शृणु संकीर्त्यमानानि षड् एव भरतर्षभ।

bṛhaspatir uvāca. sarvāṇy etāni dharmasya pṛthag dvārāṇi sarvaśaḥ. śṛṇu saṃkīrtyamānāni ṣaḍ eva bharatarṣabha.

हन्त निःश्रेयसं जन्तोर् अहं वक्ष्याम्य् अनुत्तमम्। अहिंसापाश्रयं धर्मं यः साधयति वै नरः।

hanta niḥśreyasaṃ jantor ahaṃ vakṣyāmy anuttamam. ahiṃsāpāśrayaṃ dharmaṃ yaḥ sādhayati vai naraḥ.

त्रीन् दोषान् सर्वभूतेषु निधाय पुरुषः सदा। कामक्रोधौ च संयम्य ततः सिद्धिम् अवाप्नुते।

trīn doṣān sarvabhūteṣu nidhāya puruṣaḥ sadā. kāmakrodhau ca saṃyamya tataḥ siddhim avāpnute.

अहिंसकानि भूतानि दण्डेन विनिहन्ति यः। आत्मनः सुखम् अन्विच्छन् न स प्रेत्य सुखी भवेत्।

ahiṃsakāni bhūtāni daṇḍena vinihanti yaḥ. ātmanaḥ sukham anvicchan na sa pretya sukhī bhavet.

आत्मोपमश् च भूतेषु यो वै भवति पूरुषः। न्यस्तदण्डो जितक्रोधः स प्रेत्य सुखम् एधते।

ātmopamaś ca bhūteṣu yo vai bhavati pūruṣaḥ. nyastadaṇḍo jitakrodhaḥ sa pretya sukham edhate.

सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः। देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः।

sarvabhūtātmabhūtasya sarvabhūtāni paśyataḥ. devāpi mārge muhyanti apadasya padaiṣiṇaḥ.

न तत् परस्य संदद्यात् प्रतिकूलं यद् आत्मनः। एष संक्षेपतो धर्मः कामाद् अन्यः प्रवर्तते।

na tat parasya saṃdadyāt pratikūlaṃ yad ātmanaḥ. eṣa saṃkṣepato dharmaḥ kāmād anyaḥ pravartate.

प्रत्याख्याने च दाने च सुखदुःखे प्रियाप्रिये। आत्मौपम्येन पुरुषः समाधिम् अधिगच्छति।

pratyākhyāne ca dāne ca sukhaduḥkhe priyāpriye. ātmaupamyena puruṣaḥ samādhim adhigacchati.

यथा परः प्रक्रमते ऽपरेषु; तथापरः प्रक्रमते परस्मिन्। एषैव ते ऽस्तूपमा जीवलोके; यथा धर्मो नैपुणेनोपदिष्टः।

yathā paraḥ prakramate 'pareṣu; tathāparaḥ prakramate parasmin. eṣaiva te 'stūpamā jīvaloke; yathā dharmo naipuṇenopadiṣṭaḥ.

वैशंपायन उवाच। इत्य् उक्त्वा तं सुरगुरुर् धर्मराजं युधिष्ठिरम्। दिवम् आचक्रमे धीमान् पश्यताम् एव नस् तदा।

vaiśaṃpāyana uvāca. ity uktvā taṃ suragurur dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram. divam ācakrame dhīmān paśyatām eva nas tadā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...