महाभारत 13.105 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 105→

[mh-13-105] • 62 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। एको लोकः सुकृतिनां सर्वे त्व् आहो पितामह। उत तत्रापि नानात्वं तन् मे ब्रूहि पितामह।

yudhiṣṭhira uvāca. eko lokaḥ sukṛtināṃ sarve tv āho pitāmaha. uta tatrāpi nānātvaṃ tan me brūhi pitāmaha.

भीष्म उवाच। कर्मभिः पार्थ नानात्वं लोकानां यान्ति मानवाः। पुण्यान् पुण्यकृतो यान्ति पापान् पापकृतो जनाः।

bhīṣma uvāca. karmabhiḥ pārtha nānātvaṃ lokānāṃ yānti mānavāḥ. puṇyān puṇyakṛto yānti pāpān pāpakṛto janāḥ.

अत्राप्य् उदाहरन्तीमम् इतिहासं पुरातनम्। गौतमस्य मुनेस् तात संवादं वासवस्य च।

atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam. gautamasya munes tāta saṃvādaṃ vāsavasya ca.

ब्राह्मणो गौतमः कश् चिन् मृदुर् दान्तो जितेन्द्रियः। महावने हस्तिशिशुं परिद्यूनम् अमातृकम्।

brāhmaṇo gautamaḥ kaś cin mṛdur dānto jitendriyaḥ. mahāvane hastiśiśuṃ paridyūnam amātṛkam.

तं दृष्ट्वा जीवयाम् आस सानुक्रोशो धृतव्रतः। स तु दीर्घेण कालेन बभूवातिबलो महान्।

taṃ dṛṣṭvā jīvayām āsa sānukrośo dhṛtavrataḥ. sa tu dīrgheṇa kālena babhūvātibalo mahān.

तं प्रभिन्नं महानागं प्रस्रुतं सर्वतो मदम्। धृतराष्ट्रस्य रूपेण शक्रो जग्राह हस्तिनम्।

taṃ prabhinnaṃ mahānāgaṃ prasrutaṃ sarvato madam. dhṛtarāṣṭrasya rūpeṇa śakro jagrāha hastinam.

ह्रियमाणं तु तं दृष्ट्वा गौतमः संशितव्रतः। अभ्यभाषत राजानं धृतराष्ट्रं महातपाः।

hriyamāṇaṃ tu taṃ dṛṣṭvā gautamaḥ saṃśitavrataḥ. abhyabhāṣata rājānaṃ dhṛtarāṣṭraṃ mahātapāḥ.

मा मे हार्षीर् हस्तिनं पुत्रम् एनं; दुःखात् पुष्टं धृतराष्ट्राकृतज्ञ। मित्रं सतां सप्तपदं वदन्ति; मित्रद्रोहो नैव राजन् स्पृशेत् त्वाम्।

mā me hārṣīr hastinaṃ putram enaṃ; duḥkhāt puṣṭaṃ dhṛtarāṣṭrākṛtajña. mitraṃ satāṃ saptapadaṃ vadanti; mitradroho naiva rājan spṛśet tvām.

इध्मोदकप्रदातारं शून्यपालकम् आश्रमे। विनीतम् आचार्यकुले सुयुक्तं गुरुकर्मणि।

idhmodakapradātāraṃ śūnyapālakam āśrame. vinītam ācāryakule suyuktaṃ gurukarmaṇi.

शिष्टं दान्तं कृतज्ञं च प्रियं च सततं मम। न मे विक्रोशतो राजन् हर्तुम् अर्हसि कुञ्जरम्।

śiṣṭaṃ dāntaṃ kṛtajñaṃ ca priyaṃ ca satataṃ mama. na me vikrośato rājan hartum arhasi kuñjaram.

धृतराष्ट्र उवाच। गवां सहस्रं भवते ददामि; दासीशतं निष्कशतानि पञ्च। अन्यच् च वित्तं विविधं महर्षे; किं ब्राह्मणस्येह गजेन कृत्यम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. gavāṃ sahasraṃ bhavate dadāmi; dāsīśataṃ niṣkaśatāni pañca. anyac ca vittaṃ vividhaṃ maharṣe; kiṃ brāhmaṇasyeha gajena kṛtyam.

गौतम उवाच। त्वाम् एव गावो ऽभि भवन्तु राजन्; दास्यः सनिष्का विविधं च रत्नम्। अन्यच् च वित्तं विविधं नरेन्द्र; किं ब्राह्मणस्येह धनेन कृत्यम्।

gautama uvāca. tvām eva gāvo 'bhi bhavantu rājan; dāsyaḥ saniṣkā vividhaṃ ca ratnam. anyac ca vittaṃ vividhaṃ narendra; kiṃ brāhmaṇasyeha dhanena kṛtyam.

धृतराष्ट्र उवाच। ब्राह्मणानां हस्तिभिर् नास्ति कृत्यं; राजन्यानां नागकुलानि विप्र। स्वं वाहनं नयतो नास्त्य् अधर्मो; नागश्रेष्ठाद् गौतमास्मान् निवर्त।

dhṛtarāṣṭra uvāca. brāhmaṇānāṃ hastibhir nāsti kṛtyaṃ; rājanyānāṃ nāgakulāni vipra. svaṃ vāhanaṃ nayato nāsty adharmo; nāgaśreṣṭhād gautamāsmān nivarta.

गौतम उवाच। यत्र प्रेतो नन्दति पुण्यकर्मा; यत्र प्रेतः शोचति पापकर्मा। वैवस्वतस्य सदने महात्मनस्; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. yatra preto nandati puṇyakarmā; yatra pretaḥ śocati pāpakarmā. vaivasvatasya sadane mahātmanas; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। ये निष्क्रिया नास्तिकाः श्रद्दधानाः; पापात्मान इन्द्रियार्थे निविष्टाः। यमस्य ते यातनां प्राप्नुवन्ति; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र।

dhṛtarāṣṭra uvāca. ye niṣkriyā nāstikāḥ śraddadhānāḥ; pāpātmāna indriyārthe niviṣṭāḥ. yamasya te yātanāṃ prāpnuvanti; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। वैवस्वती संयमनी जनानां; यत्रानृतं नोच्यते यत्र सत्यम्। यत्राबला बलिनं यातयन्ति; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. vaivasvatī saṃyamanī janānāṃ; yatrānṛtaṃ nocyate yatra satyam. yatrābalā balinaṃ yātayanti; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। ज्येष्ठां स्वसारं पितरं मातरं च; गुरुं यथा मानयन्तश् चरन्ति। तथाविधानाम् एष लोको महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र।

dhṛtarāṣṭra uvāca. jyeṣṭhāṃ svasāraṃ pitaraṃ mātaraṃ ca; guruṃ yathā mānayantaś caranti. tathāvidhānām eṣa loko maharṣe; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। मन्दाकिनी वैश्रवणस्य राज्ञो; महाभोगा भोगिजनप्रवेश्या। गन्धर्वयक्षैर् अप्सरोभिश् च जुष्टा; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. mandākinī vaiśravaṇasya rājño; mahābhogā bhogijanapraveśyā. gandharvayakṣair apsarobhiś ca juṣṭā; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। अतिथिव्रताः सुव्रता ये जना वै; प्रतिश्रयं ददति ब्राह्मणेभ्यः। शिष्टाशिनः संविभज्याश्रितांश् च; मन्दाकिनीं ते ऽपि विभूषयन्ति।

dhṛtarāṣṭra uvāca. atithivratāḥ suvratā ye janā vai; pratiśrayaṃ dadati brāhmaṇebhyaḥ. śiṣṭāśinaḥ saṃvibhajyāśritāṃś ca; mandākinīṃ te 'pi vibhūṣayanti.

गौतम उवाच। मेरोर् अग्रे यद् वनं भाति रम्यं; सुपुष्पितं किंनरगीतजुष्टम्। सुदर्शना यत्र जम्बूर् विशाला; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. meror agre yad vanaṃ bhāti ramyaṃ; supuṣpitaṃ kiṃnaragītajuṣṭam. sudarśanā yatra jambūr viśālā; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। ये ब्राह्मणा मृदवः सत्यशीला; बहुश्रुताः सर्वभूताभिरामाः। ये ऽधीयन्ते सेतिहासं पुराणं; मध्वाहुत्या जुह्वति च द्विजेभ्यः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. ye brāhmaṇā mṛdavaḥ satyaśīlā; bahuśrutāḥ sarvabhūtābhirāmāḥ. ye 'dhīyante setihāsaṃ purāṇaṃ; madhvāhutyā juhvati ca dvijebhyaḥ.

तथाविधानाम् एष लोको महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र। यद् विद्यते विदितं स्थानम् अस्ति; तद् ब्रूहि त्वं त्वरितो ह्य् एष यामि।

tathāvidhānām eṣa loko maharṣe; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra. yad vidyate viditaṃ sthānam asti; tad brūhi tvaṃ tvarito hy eṣa yāmi.

गौतम उवाच। सुपुष्पितं किंनरराजजुष्टं; प्रियं वनं नन्दनं नारदस्य। गन्धर्वाणाम् अप्सरसां च सद्म; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. supuṣpitaṃ kiṃnararājajuṣṭaṃ; priyaṃ vanaṃ nandanaṃ nāradasya. gandharvāṇām apsarasāṃ ca sadma; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। ये नृत्तगीतकुशला जनाः सदा; ह्य् अयाचमानाः सहिताश् चरन्ति। तथाविधानाम् एष लोको महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र।

dhṛtarāṣṭra uvāca. ye nṛttagītakuśalā janāḥ sadā; hy ayācamānāḥ sahitāś caranti. tathāvidhānām eṣa loko maharṣe; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। यत्रोत्तराः कुरवो भान्ति रम्या; देवैः सार्धं मोदमाना नरेन्द्र। यत्राग्नियौनाश् च वसन्ति विप्रा; ह्य् अयोनयः पर्वतयोनयश् च।

gautama uvāca. yatrottarāḥ kuravo bhānti ramyā; devaiḥ sārdhaṃ modamānā narendra. yatrāgniyaunāś ca vasanti viprā; hy ayonayaḥ parvatayonayaś ca.

यत्र शक्रो वर्षति सर्वकामान्; यत्र स्त्रियः कामचाराश् चरन्ति। यत्र चेर्ष्या नास्ति नारीनराणां; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

yatra śakro varṣati sarvakāmān; yatra striyaḥ kāmacārāś caranti. yatra cerṣyā nāsti nārīnarāṇāṃ; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। ये सर्वभूतेषु निवृत्तकामा; अमांसादा न्यस्तदण्डाश् चरन्ति। न हिंसन्ति स्थावरं जङ्गमं च; भूतानां ये सर्वभूतात्मभूताः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. ye sarvabhūteṣu nivṛttakāmā; amāṃsādā nyastadaṇḍāś caranti. na hiṃsanti sthāvaraṃ jaṅgamaṃ ca; bhūtānāṃ ye sarvabhūtātmabhūtāḥ.

निराशिषो निर्ममा वीतरागा; लाभालाभे तुल्यनिन्दाप्रशंसाः। तथाविधानाम् एष लोको महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र।

nirāśiṣo nirmamā vītarāgā; lābhālābhe tulyanindāpraśaṃsāḥ. tathāvidhānām eṣa loko maharṣe; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। ततः परं भान्ति लोकाः सनातनाः; सुपुण्यगन्धा निर्मला वीतशोकाः। सोमस्य राज्ञः सदने महात्मनस्; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. tataḥ paraṃ bhānti lokāḥ sanātanāḥ; supuṇyagandhā nirmalā vītaśokāḥ. somasya rājñaḥ sadane mahātmanas; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। ये दानशीला न प्रतिगृह्णते सदा; न चाप्य् अर्थान् आददते परेभ्यः। येषाम् अदेयम् अर्हते नास्ति किं चित्; सर्वातिथ्याः सुप्रसादा जनाश् च।

dhṛtarāṣṭra uvāca. ye dānaśīlā na pratigṛhṇate sadā; na cāpy arthān ādadate parebhyaḥ. yeṣām adeyam arhate nāsti kiṃ cit; sarvātithyāḥ suprasādā janāś ca.

ये क्षन्तारो नाभिजल्पन्ति चान्याञ्; शक्ता भूत्वा सततं पुण्यशीलाः। तथाविधानाम् एष लोको महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र।

ye kṣantāro nābhijalpanti cānyāñ; śaktā bhūtvā satataṃ puṇyaśīlāḥ. tathāvidhānām eṣa loko maharṣe; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। ततः परं भान्ति लोकाः सनातना; विरजसो वितमस्का विशोकाः। आदित्यस्य सुमहान्तः सुवृत्तास्; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. tataḥ paraṃ bhānti lokāḥ sanātanā; virajaso vitamaskā viśokāḥ. ādityasya sumahāntaḥ suvṛttās; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। स्वाध्यायशीला गुरुशुश्रूषणे रतास्; तपस्विनः सुव्रताः सत्यसंधाः। आचार्याणाम् अप्रतिकूलभाषिणो; नित्योत्थिता गुरुकर्मस्व् अचोद्याः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. svādhyāyaśīlā guruśuśrūṣaṇe ratās; tapasvinaḥ suvratāḥ satyasaṃdhāḥ. ācāryāṇām apratikūlabhāṣiṇo; nityotthitā gurukarmasv acodyāḥ.

तथाविधानाम् एष लोको महर्षे; विशुद्धानां भावितवाङ्मतीनाम्। सत्ये स्थितानां वेदविदां महात्मनां; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र।

tathāvidhānām eṣa loko maharṣe; viśuddhānāṃ bhāvitavāṅmatīnām. satye sthitānāṃ vedavidāṃ mahātmanāṃ; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। ततः परे भान्ति लोकाः सनातनाः; सुपुण्यगन्धा विरजा विशोकाः। वरुणस्य राज्ञः सदने महात्मनस्; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. tataḥ pare bhānti lokāḥ sanātanāḥ; supuṇyagandhā virajā viśokāḥ. varuṇasya rājñaḥ sadane mahātmanas; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। चातुर्मास्यैर् ये यजन्ते जनाः सदा; तथेष्टीनां दशशतं प्राप्नुवन्ति। ये चाग्निहोत्रं जुह्वति श्रद्दधाना; यथान्यायं त्रीणि वर्षाणि विप्राः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. cāturmāsyair ye yajante janāḥ sadā; tatheṣṭīnāṃ daśaśataṃ prāpnuvanti. ye cāgnihotraṃ juhvati śraddadhānā; yathānyāyaṃ trīṇi varṣāṇi viprāḥ.

स्वदारिणां धर्मधुरे महात्मनां; यथोचिते वर्त्मनि सुस्थितानाम्। धर्मात्मनाम् उद्वहतां गतिं तां; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र।

svadāriṇāṃ dharmadhure mahātmanāṃ; yathocite vartmani susthitānām. dharmātmanām udvahatāṃ gatiṃ tāṃ; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। इन्द्रस्य लोका विरजा विशोका; दुरन्वयाः काङ्क्षिता मानवानाम्। तस्याहं ते भवने भूरितेजसो; राजन्न् इमं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. indrasya lokā virajā viśokā; duranvayāḥ kāṅkṣitā mānavānām. tasyāhaṃ te bhavane bhūritejaso; rājann imaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। शतवर्षजीवी यश् च शूरो मनुष्यो; वेदाध्यायी यश् च यज्वाप्रमत्तः। एते सर्वे शक्रलोकं व्रजन्ति; परं गन्ता धृतराष्ट्रो न तत्र।

dhṛtarāṣṭra uvāca. śatavarṣajīvī yaś ca śūro manuṣyo; vedādhyāyī yaś ca yajvāpramattaḥ. ete sarve śakralokaṃ vrajanti; paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। प्राजापत्याः सन्ति लोका महान्तो; नाकस्य पृष्ठे पुष्कला वीतशोकाः। मनीषिताः सर्वलोकोद्भवानां; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. prājāpatyāḥ santi lokā mahānto; nākasya pṛṣṭhe puṣkalā vītaśokāḥ. manīṣitāḥ sarvalokodbhavānāṃ; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। ये राजानो राजसूयाभिषिक्ता; धर्मात्मानो रक्षितारः प्रजानाम्। ये चाश्वमेधावभृथाप्लुताङ्गास्; तेषां लोका धृतराष्ट्रो न तत्र।

dhṛtarāṣṭra uvāca. ye rājāno rājasūyābhiṣiktā; dharmātmāno rakṣitāraḥ prajānām. ye cāśvamedhāvabhṛthāplutāṅgās; teṣāṃ lokā dhṛtarāṣṭro na tatra.

गौतम उवाच। ततः परं भान्ति लोकाः सनातनाः; सुपुण्यगन्धा विरजा वीतशोकाः। तस्मिन्न् अहं दुर्लभे त्वाप्रधृष्ये; गवां लोके हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. tataḥ paraṃ bhānti lokāḥ sanātanāḥ; supuṇyagandhā virajā vītaśokāḥ. tasminn ahaṃ durlabhe tvāpradhṛṣye; gavāṃ loke hastinaṃ yātayiṣye.

धृतराष्ट्र उवाच। यो गोसहस्री शतदः समां समां; यो गोशती दश दद्याच् च शक्त्या। तथा दशभ्यो यश् च दद्याद् इहैकां; पञ्चभ्यो वा दानशीलस् तथैकाम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. yo gosahasrī śatadaḥ samāṃ samāṃ; yo gośatī daśa dadyāc ca śaktyā. tathā daśabhyo yaś ca dadyād ihaikāṃ; pañcabhyo vā dānaśīlas tathaikām.

ये जीर्यन्ते ब्रह्मचर्येण विप्रा; ब्राह्मीं वाचं परिरक्षन्ति चैव। मनस्विनस् तीर्थयात्रापरायणास्; ते तत्र मोदन्ति गवां विमाने।

ye jīryante brahmacaryeṇa viprā; brāhmīṃ vācaṃ parirakṣanti caiva. manasvinas tīrthayātrāparāyaṇās; te tatra modanti gavāṃ vimāne.

प्रभासं मानसं पुण्यं पुष्कराणि महत् सरः। पुण्यं च नैमिषं तीर्थं बाहुदां करतोयिनीम्।

prabhāsaṃ mānasaṃ puṇyaṃ puṣkarāṇi mahat saraḥ. puṇyaṃ ca naimiṣaṃ tīrthaṃ bāhudāṃ karatoyinīm.

गयां गयशिरश् चैव विपाशां स्थूलवालुकाम्। तूष्णींगङ्गां दशगङ्गां महाह्रदम् अथापि च।

gayāṃ gayaśiraś caiva vipāśāṃ sthūlavālukām. tūṣṇīṃgaṅgāṃ daśagaṅgāṃ mahāhradam athāpi ca.

गौतमीं कौशिकीं पाकां महात्मानो धृतव्रताः। सरस्वतीदृषद्वत्यौ यमुनां ये प्रयान्ति च।

gautamīṃ kauśikīṃ pākāṃ mahātmāno dhṛtavratāḥ. sarasvatīdṛṣadvatyau yamunāṃ ye prayānti ca.

तत्र ते दिव्यसंस्थाना दिव्यमाल्यधराः शिवाः। प्रयान्ति पुण्यगन्धाढ्या धृतराष्ट्रो न तत्र वै।

tatra te divyasaṃsthānā divyamālyadharāḥ śivāḥ. prayānti puṇyagandhāḍhyā dhṛtarāṣṭro na tatra vai.

गौतम उवाच। यत्र शीतभयं नास्ति न चोष्णभयम् अण्व् अपि। न क्षुत्पिपासे न ग्लानिर् न दुःखं न सुखं तथा।

gautama uvāca. yatra śītabhayaṃ nāsti na coṣṇabhayam aṇv api. na kṣutpipāse na glānir na duḥkhaṃ na sukhaṃ tathā.

न द्वेष्यो न प्रियः कश् चिन् न बन्धुर् न रिपुस् तथा। न जरामरणे वापि न पुण्यं न च पातकम्।

na dveṣyo na priyaḥ kaś cin na bandhur na ripus tathā. na jarāmaraṇe vāpi na puṇyaṃ na ca pātakam.

तस्मिन् विरजसि स्फीते प्रज्ञासत्त्वव्यवस्थिते। स्वयंभुभवने पुण्ये हस्तिनं मे यतिष्यति।

tasmin virajasi sphīte prajñāsattvavyavasthite. svayaṃbhubhavane puṇye hastinaṃ me yatiṣyati.

धृतराष्ट्र उवाच। निर्मुक्ताः सर्वसङ्गेभ्यो कृतात्मानो यतव्रताः। अध्यात्मयोगसंस्थाने युक्ताः स्वर्गगतिं गताः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. nirmuktāḥ sarvasaṅgebhyo kṛtātmāno yatavratāḥ. adhyātmayogasaṃsthāne yuktāḥ svargagatiṃ gatāḥ.

ते ब्रह्मभवनं पुण्यं प्राप्नुवन्तीह सात्त्विकाः। न तत्र धृतराष्ट्रस् ते शक्यो द्रष्टुं महामुने।

te brahmabhavanaṃ puṇyaṃ prāpnuvantīha sāttvikāḥ. na tatra dhṛtarāṣṭras te śakyo draṣṭuṃ mahāmune.

गौतम उवाच। रथन्तरं यत्र बृहच् च गीयते; यत्र वेदी पुण्डरीकैः स्तृणोति। यत्रोपयाति हरिभिः सोमपीथी; तत्र त्वाहं हस्तिनं यातयिष्ये।

gautama uvāca. rathantaraṃ yatra bṛhac ca gīyate; yatra vedī puṇḍarīkaiḥ stṛṇoti. yatropayāti haribhiḥ somapīthī; tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye.

बुध्यामि त्वां वृत्रहणं शतक्रतुं; व्यतिक्रमन्तं भुवनानि विश्वा। कच्चिन् न वाचा वृजिनं कदा चिद्; अकार्षं ते मनसो ऽभिषङ्गात्।

budhyāmi tvāṃ vṛtrahaṇaṃ śatakratuṃ; vyatikramantaṃ bhuvanāni viśvā. kaccin na vācā vṛjinaṃ kadā cid; akārṣaṃ te manaso 'bhiṣaṅgāt.

शक्र उवाच। यस्माद् इमं लोकपथं प्रजानाम्; अन्वागमं पदवादे गजस्य। तस्माद् भवान् प्रणतं मानुशास्तु; ब्रवीषि यत् तत् करवाणि सर्वम्।

śakra uvāca. yasmād imaṃ lokapathaṃ prajānām; anvāgamaṃ padavāde gajasya. tasmād bhavān praṇataṃ mānuśāstu; bravīṣi yat tat karavāṇi sarvam.

गौतम उवाच। श्वेतं करेणुं मम पुत्रनागं; यं मे ऽहार्षीर् दशवर्षाणि बालम्। यो मे वने वसतो ऽभूद् द्वितीयस्; तम् एव मे देहि सुरेन्द्र नागम्।

gautama uvāca. śvetaṃ kareṇuṃ mama putranāgaṃ; yaṃ me 'hārṣīr daśavarṣāṇi bālam. yo me vane vasato 'bhūd dvitīyas; tam eva me dehi surendra nāgam.

शक्र उवाच। अयं सुतस् ते द्विजमुख्य नागश्; चाघ्रायते त्वाम् अभिवीक्षमाणः। पादौ च ते नासिकयोपजिघ्रते; श्रेयो मम ध्याहि नमश् च ते ऽस्तु।

śakra uvāca. ayaṃ sutas te dvijamukhya nāgaś; cāghrāyate tvām abhivīkṣamāṇaḥ. pādau ca te nāsikayopajighrate; śreyo mama dhyāhi namaś ca te 'stu.

गौतम उवाच। शिवं सदैवेह सुरेन्द्र तुभ्यं; ध्यायामि पूजां च सदा प्रयुञ्जे। ममापि त्वं शक्र शिवं ददस्व; त्वया दत्तं प्रतिगृह्णामि नागम्।

gautama uvāca. śivaṃ sadaiveha surendra tubhyaṃ; dhyāyāmi pūjāṃ ca sadā prayuñje. mamāpi tvaṃ śakra śivaṃ dadasva; tvayā dattaṃ pratigṛhṇāmi nāgam.

शक्र उवाच। येषां वेदा निहिता वै गुहायां; मनीषिणां सत्त्ववतां महात्मनाम्। तेषां त्वयैकेन महात्मनास्मि; बुद्धस् तस्मात् प्रीतिमांस् ते ऽहम् अद्य।

śakra uvāca. yeṣāṃ vedā nihitā vai guhāyāṃ; manīṣiṇāṃ sattvavatāṃ mahātmanām. teṣāṃ tvayaikena mahātmanāsmi; buddhas tasmāt prītimāṃs te 'ham adya.

हन्तैहि ब्राह्मण क्षिप्रं सह पुत्रेण हस्तिना। प्राप्नुहि त्वं शुभांल् लोकान् अह्नाय च चिराय च।

hantaihi brāhmaṇa kṣipraṃ saha putreṇa hastinā. prāpnuhi tvaṃ śubhāṃl lokān ahnāya ca cirāya ca.

भीष्म उवाच। स गौतमं पुरस्कृत्य सह पुत्रेण हस्तिना। दिवम् आचक्रमे वज्री सद्भिः सह दुरासदम्। य इदं शृणुयान् नित्यं यः पठेद् वा जितेन्द्रियः। स याति ब्रह्मणो लोकं ब्राह्मणो गौतमो यथा।

bhīṣma uvāca. sa gautamaṃ puraskṛtya saha putreṇa hastinā. divam ācakrame vajrī sadbhiḥ saha durāsadam. ya idaṃ śṛṇuyān nityaṃ yaḥ paṭhed vā jitendriyaḥ. sa yāti brahmaṇo lokaṃ brāhmaṇo gautamo yathā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...