महाभारत 13.102 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 102→

[mh-13-102] • 29 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। श्रुतं मे भरतश्रेष्ठ पुष्पधूपप्रदायिनाम्। फलं बलिविधाने च तद् भूयो वक्तुम् अर्हसि। फलं प्रदानेन च तद् भूयो वक्तुं त्वम् अर्हसि।

yudhiṣṭhira uvāca. śrutaṃ me bharataśreṣṭha puṣpadhūpapradāyinām. phalaṃ balividhāne ca tad bhūyo vaktum arhasi. phalaṃ pradānena ca tad bhūyo vaktuṃ tvam arhasi.

धूपप्रदानस्य फलं प्रदीपस्य तथैव च। बलयश् च किमर्थं वै क्षिप्यन्ते गृहमेधिभिः।

dhūpapradānasya phalaṃ pradīpasya tathaiva ca. balayaś ca kimarthaṃ vai kṣipyante gṛhamedhibhiḥ.

भीष्म उवाच। अत्राप्य् उदाहरन्तीमम् इतिहासं पुरातनम्। नहुषं प्रति संवादम् अगस्त्यस्य भृगोस् तथा।

bhīṣma uvāca. atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam. nahuṣaṃ prati saṃvādam agastyasya bhṛgos tathā.

नहुषो हि महाराज राजर्षिः सुमहातपाः। देवराज्यम् अनुप्राप्तः सुकृतेनेह कर्मणा।

nahuṣo hi mahārāja rājarṣiḥ sumahātapāḥ. devarājyam anuprāptaḥ sukṛteneha karmaṇā.

तत्रापि प्रयतो राजन् नहुषस् त्रिदिवे वसन्। मानुषीश् चैव दिव्याश् च कुर्वाणो विविधाः क्रियाः।

tatrāpi prayato rājan nahuṣas tridive vasan. mānuṣīś caiva divyāś ca kurvāṇo vividhāḥ kriyāḥ.

मानुष्यस् तत्र सर्वाः स्म क्रियास् तस्य महात्मनः। प्रवृत्तास् त्रिदिवे राजन् दिव्याश् चैव सनातनाः।

mānuṣyas tatra sarvāḥ sma kriyās tasya mahātmanaḥ. pravṛttās tridive rājan divyāś caiva sanātanāḥ.

अग्निकार्याणि समिधः कुशाः सुमनसस् तथा। बलयश् चान्नलाजाभिर् धूपनं दीपकर्म च।

agnikāryāṇi samidhaḥ kuśāḥ sumanasas tathā. balayaś cānnalājābhir dhūpanaṃ dīpakarma ca.

सर्वं तस्य गृहे राज्ञः प्रावर्तत महात्मनः। जपयज्ञान् मनोयज्ञांस् त्रिदिवे ऽपि चकार सः।

sarvaṃ tasya gṛhe rājñaḥ prāvartata mahātmanaḥ. japayajñān manoyajñāṃs tridive 'pi cakāra saḥ.

दैवतान्य् अर्चयंश् चापि विधिवत् स सुरेश्वरः। सर्वाण्य् एव यथान्यायं यथापूर्वम् अरिंदम।

daivatāny arcayaṃś cāpi vidhivat sa sureśvaraḥ. sarvāṇy eva yathānyāyaṃ yathāpūrvam ariṃdama.

अथेन्द्रस्य भविष्यत्वाद् अहंकारस् तम् आविशत्। सर्वाश् चैव क्रियास् तस्य पर्यहीयन्त भूपते।

athendrasya bhaviṣyatvād ahaṃkāras tam āviśat. sarvāś caiva kriyās tasya paryahīyanta bhūpate.

स ऋषीन् वाहयाम् आस वरदानमदान्वितः। परिहीनक्रियश् चापि दुर्बलत्वम् उपेयिवान्।

sa ṛṣīn vāhayām āsa varadānamadānvitaḥ. parihīnakriyaś cāpi durbalatvam upeyivān.

तस्य वाहयतः कालो मुनिमुख्यांस् तपोधनान्। अहंकाराभिभूतस्य सुमहान् अत्यवर्तत।

tasya vāhayataḥ kālo munimukhyāṃs tapodhanān. ahaṃkārābhibhūtasya sumahān atyavartata.

अथ पर्यायश ऋषीन् वाहनायोपचक्रमे। पर्यायश् चाप्य् अगस्त्यस्य समपद्यत भारत।

atha paryāyaśa ṛṣīn vāhanāyopacakrame. paryāyaś cāpy agastyasya samapadyata bhārata.

अथागम्य महातेजा भृगुर् ब्रह्मविदां वरः। अगस्त्यम् आश्रमस्थं वै समुपेत्येदम् अब्रवीत्।

athāgamya mahātejā bhṛgur brahmavidāṃ varaḥ. agastyam āśramasthaṃ vai samupetyedam abravīt.

एवं वयम् असत्कारं देवेन्द्रस्यास्य दुर्मतेः। नहुषस्य किमर्थं वै मर्षयाम महामुने।

evaṃ vayam asatkāraṃ devendrasyāsya durmateḥ. nahuṣasya kimarthaṃ vai marṣayāma mahāmune.

अगस्त्य उवाच। कथम् एष मया शक्यः शप्तुं यस्य महामुने। वरदेन वरो दत्तो भवतो विदितश् च सः।

agastya uvāca. katham eṣa mayā śakyaḥ śaptuṃ yasya mahāmune. varadena varo datto bhavato viditaś ca saḥ.

यो मे दृष्टिपथं गच्छेत् स मे वश्यो भवेद् इति। इत्य् अनेन वरो देवाद् याचितो गच्छता दिवम्।

yo me dṛṣṭipathaṃ gacchet sa me vaśyo bhaved iti. ity anena varo devād yācito gacchatā divam.

एवं न दग्धः स मया भवता च न संशयः। अन्येनाप्य् ऋषिमुख्येन न शप्तो न च पातितः।

evaṃ na dagdhaḥ sa mayā bhavatā ca na saṃśayaḥ. anyenāpy ṛṣimukhyena na śapto na ca pātitaḥ.

अमृतं चैव पानाय दत्तम् अस्मै पुरा विभो। महात्मने तदर्थं च नास्माभिर् विनिपात्यते।

amṛtaṃ caiva pānāya dattam asmai purā vibho. mahātmane tadarthaṃ ca nāsmābhir vinipātyate.

प्रायच्छत वरं देवः प्रजानां दुःखकारकम्। द्विजेष्व् अधर्मयुक्तानि स करोति नराधमः।

prāyacchata varaṃ devaḥ prajānāṃ duḥkhakārakam. dvijeṣv adharmayuktāni sa karoti narādhamaḥ.

अत्र यत् प्राप्तकालं नस् तद् ब्रूहि वदतां वर। भवांश् चापि यथा ब्रूयात् कुर्वीमहि तथा वयम्।

atra yat prāptakālaṃ nas tad brūhi vadatāṃ vara. bhavāṃś cāpi yathā brūyāt kurvīmahi tathā vayam.

भृगुर् उवाच। पितामहनियोगेन भवन्तम् अहम् आगतः। प्रतिकर्तुं बलवति नहुषे दर्पम् आस्थिते।

bhṛgur uvāca. pitāmahaniyogena bhavantam aham āgataḥ. pratikartuṃ balavati nahuṣe darpam āsthite.

अद्य हि त्वा सुदुर्बुद्धी रथे योक्ष्यति देवराट्। अद्यैनम् अहम् उद्वृत्तं करिष्ये ऽनिन्द्रम् ओजसा।

adya hi tvā sudurbuddhī rathe yokṣyati devarāṭ. adyainam aham udvṛttaṃ kariṣye 'nindram ojasā.

अद्येन्द्रं स्थापयिष्यामि पश्यतस् ते शतक्रतुम्। संचाल्य पापकर्माणम् इन्द्रस्थानात् सुदुर्मतिम्।

adyendraṃ sthāpayiṣyāmi paśyatas te śatakratum. saṃcālya pāpakarmāṇam indrasthānāt sudurmatim.

अद्य चासौ कुदेवेन्द्रस् त्वां पदा धर्षयिष्यति। दैवोपहतचित्तत्वाद् आत्मनाशाय मन्दधीः।

adya cāsau kudevendras tvāṃ padā dharṣayiṣyati. daivopahatacittatvād ātmanāśāya mandadhīḥ.

व्युत्क्रान्तधर्मं तम् अहं धर्षणामर्षितो भृशम्। अहिर् भवस्वेति रुषा शप्स्ये पापं द्विजद्रुहम्।

vyutkrāntadharmaṃ tam ahaṃ dharṣaṇāmarṣito bhṛśam. ahir bhavasveti ruṣā śapsye pāpaṃ dvijadruham.

तत एनं सुदुर्बुद्धिं धिक्शब्दाभिहतत्विषम्। धरण्यां पातयिष्यामि प्रेक्षतस् ते महामुने।

tata enaṃ sudurbuddhiṃ dhikśabdābhihatatviṣam. dharaṇyāṃ pātayiṣyāmi prekṣatas te mahāmune.

नहुषं पापकर्माणम् ऐश्वर्यबलमोहितम्। यथा च रोचते तुभ्यं तथा कर्तास्म्य् अहं मुने।

nahuṣaṃ pāpakarmāṇam aiśvaryabalamohitam. yathā ca rocate tubhyaṃ tathā kartāsmy ahaṃ mune.

एवम् उक्तस् तु भृगुणा मैत्रावरुणिर् अव्ययः। अगस्त्यः परमप्रीतो बभूव विगतज्वरः। तथा चकार तत् सर्वं पपात नहुषो यथा।

evam uktas tu bhṛguṇā maitrāvaruṇir avyayaḥ. agastyaḥ paramaprīto babhūva vigatajvaraḥ. tathā cakāra tat sarvaṃ papāta nahuṣo yathā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents