महाभारत 13.10 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 10→

[mh-13-10] • 70 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। मित्रसौहृदभावेन उपदेशं करोति यः। जात्यावरस्य राजर्षे दोषस् तस्य भवेन् न वा।

yudhiṣṭhira uvāca. mitrasauhṛdabhāvena upadeśaṃ karoti yaḥ. jātyāvarasya rājarṣe doṣas tasya bhaven na vā.

एतद् इच्छामि तत्त्वेन व्याख्यातुं वै पितामह। सूक्ष्मा गतिर् हि धर्मस्य यत्र मुह्यन्ति मानवाः।

etad icchāmi tattvena vyākhyātuṃ vai pitāmaha. sūkṣmā gatir hi dharmasya yatra muhyanti mānavāḥ.

भीष्म उवाच। अत्र ते वर्तयिष्यामि शृणु राजन् यथागमम्। दुरुक्तं वचनं राजन् यथान्यायं यथागतम्। ऋषीणां वदतां पूर्वं श्रुतम् आसीद् यथा मया।

bhīṣma uvāca. atra te vartayiṣyāmi śṛṇu rājan yathāgamam. duruktaṃ vacanaṃ rājan yathānyāyaṃ yathāgatam. ṛṣīṇāṃ vadatāṃ pūrvaṃ śrutam āsīd yathā mayā.

उपदेशो न कर्तव्यो जातिहीनस्य कस्य चित्। उपदेशे महान् दोष उपाध्यायस्य भाष्यते। नाध्यापयेच् छूद्रम् इह तथा नैव च याजयेत्।

upadeśo na kartavyo jātihīnasya kasya cit. upadeśe mahān doṣa upādhyāyasya bhāṣyate. nādhyāpayec chūdram iha tathā naiva ca yājayet.

निदर्शनम् इदं राजञ् शृणु मे भरतर्षभ। दुरुक्तवचने राजन् यथा पूर्वं युधिष्ठिर। ब्रह्माश्रमपदे वृत्तं पार्श्वे हिमवतः शुभे।

nidarśanam idaṃ rājañ śṛṇu me bharatarṣabha. duruktavacane rājan yathā pūrvaṃ yudhiṣṭhira. brahmāśramapade vṛttaṃ pārśve himavataḥ śubhe.

तत्राश्रमपदं पुण्यं नानावृक्षगणायुतम्। बहुगुल्मलताकीर्णं मृगद्विजनिषेवितम्।

tatrāśramapadaṃ puṇyaṃ nānāvṛkṣagaṇāyutam. bahugulmalatākīrṇaṃ mṛgadvijaniṣevitam.

सिद्धचारणसंघुष्टं रम्यं पुष्पितकाननम्। व्रतिभिर् बहुभिः कीर्णं तापसैर् उपशोभितम्।

siddhacāraṇasaṃghuṣṭaṃ ramyaṃ puṣpitakānanam. vratibhir bahubhiḥ kīrṇaṃ tāpasair upaśobhitam.

ब्राह्मणैश् च महाभागैः सूर्यज्वलनसंनिभैः। नियमव्रतसंपन्नैः समाकीर्णं तपस्विभिः। दीक्षितैर् भरतश्रेष्ठ यताहारैः कृतात्मभिः।

brāhmaṇaiś ca mahābhāgaiḥ sūryajvalanasaṃnibhaiḥ. niyamavratasaṃpannaiḥ samākīrṇaṃ tapasvibhiḥ. dīkṣitair bharataśreṣṭha yatāhāraiḥ kṛtātmabhiḥ.

वेदाध्ययनघोषैश् च नादितं भरतर्षभ। वालखिल्यैश् च बहुभिर् यतिभिश् च निषेवितम्।

vedādhyayanaghoṣaiś ca nāditaṃ bharatarṣabha. vālakhilyaiś ca bahubhir yatibhiś ca niṣevitam.

तत्र कश् चित् समुत्साहं कृत्वा शूद्रो दयान्वितः। आगतो ह्य् आश्रमपदं पूजितश् च तपस्विभिः।

tatra kaś cit samutsāhaṃ kṛtvā śūdro dayānvitaḥ. āgato hy āśramapadaṃ pūjitaś ca tapasvibhiḥ.

तांस् तु दृष्ट्वा मुनिगणान् देवकल्पान् महौजसः। वहतो विविधा दीक्षाः संप्रहृष्यत भारत।

tāṃs tu dṛṣṭvā munigaṇān devakalpān mahaujasaḥ. vahato vividhā dīkṣāḥ saṃprahṛṣyata bhārata.

अथास्य बुद्धिर् अभवत् तपस्ये भरतर्षभ। ततो ऽब्रवीत् कुलपतिं पादौ संगृह्य भारत।

athāsya buddhir abhavat tapasye bharatarṣabha. tato 'bravīt kulapatiṃ pādau saṃgṛhya bhārata.

भवत्प्रसादाद् इच्छामि धर्मं चर्तुं द्विजर्षभ। तन् मां त्वं भगवन् वक्तुं प्रव्राजयितुम् अर्हसि।

bhavatprasādād icchāmi dharmaṃ cartuṃ dvijarṣabha. tan māṃ tvaṃ bhagavan vaktuṃ pravrājayitum arhasi.

वर्णावरो ऽहं भगवञ् शूद्रो जात्यास्मि सत्तम। शुश्रूषां कर्तुम् इच्छामि प्रपन्नाय प्रसीद मे।

varṇāvaro 'haṃ bhagavañ śūdro jātyāsmi sattama. śuśrūṣāṃ kartum icchāmi prapannāya prasīda me.

कुलपतिर् उवाच। न शक्यम् इह शूद्रेण लिङ्गम् आश्रित्य वर्तितुम्। आस्यतां यदि ते बुद्धिः शुश्रूषानिरतो भव। शुश्रूषया परांल् लोकान् अवाप्स्यसि न संशयः।

kulapatir uvāca. na śakyam iha śūdreṇa liṅgam āśritya vartitum. āsyatāṃ yadi te buddhiḥ śuśrūṣānirato bhava. śuśrūṣayā parāṃl lokān avāpsyasi na saṃśayaḥ.

भीष्म उवाच। एवम् उक्तस् तु मुनिना स शूद्रो ऽचिन्तयन् नृप। कथम् अत्र मया कार्यं श्रद्धा धर्मे परा च मे। विज्ञातम् एवं भवतु करिष्ये प्रियम् आत्मनः।

bhīṣma uvāca. evam uktas tu muninā sa śūdro 'cintayan nṛpa. katham atra mayā kāryaṃ śraddhā dharme parā ca me. vijñātam evaṃ bhavatu kariṣye priyam ātmanaḥ.

गत्वाश्रमपदाद् दूरम् उटजं कृतवांस् तु सः। तत्र वेदिं च भूमिं च देवतायतनानि च। निवेश्य भरतश्रेष्ठ नियमस्थो ऽभवत् सुखम्।

gatvāśramapadād dūram uṭajaṃ kṛtavāṃs tu saḥ. tatra vediṃ ca bhūmiṃ ca devatāyatanāni ca. niveśya bharataśreṣṭha niyamastho 'bhavat sukham.

अभिषेकांश् च नियमान् देवतायतनेषु च। बलिं च कृत्वा हुत्वा च देवतां चाप्य् अपूजयत्।

abhiṣekāṃś ca niyamān devatāyataneṣu ca. baliṃ ca kṛtvā hutvā ca devatāṃ cāpy apūjayat.

संकल्पनियमोपेतः फलाहारो जितेन्द्रियः। नित्यं संनिहिताभिश् च ओषधीभिः फलैस् तथा।

saṃkalpaniyamopetaḥ phalāhāro jitendriyaḥ. nityaṃ saṃnihitābhiś ca oṣadhībhiḥ phalais tathā.

अतिथीन् पूजयाम् आस यथावत् समुपागतान्। एवं हि सुमहान् कालो व्यत्यक्रामत् स तस्य वै।

atithīn pūjayām āsa yathāvat samupāgatān. evaṃ hi sumahān kālo vyatyakrāmat sa tasya vai.

अथास्य मुनिर् आगच्छत् संगत्या वै तम् आश्रमम्। संपूज्य स्वागतेनर्षिं विधिवत् पर्यतोषयत्।

athāsya munir āgacchat saṃgatyā vai tam āśramam. saṃpūjya svāgatenarṣiṃ vidhivat paryatoṣayat.

अनुकूलाः कथाः कृत्वा यथावत् पर्यपृच्छत। ऋषिः परमतेजस्वी धर्मात्मा संयतेन्द्रियः।

anukūlāḥ kathāḥ kṛtvā yathāvat paryapṛcchata. ṛṣiḥ paramatejasvī dharmātmā saṃyatendriyaḥ.

एवं स बहुशस् तस्य शूद्रस्य भरतर्षभ। सो ऽगच्छद् आश्रमम् ऋषिः शूद्रं द्रष्टुं नरर्षभ।

evaṃ sa bahuśas tasya śūdrasya bharatarṣabha. so 'gacchad āśramam ṛṣiḥ śūdraṃ draṣṭuṃ nararṣabha.

अथ तं तापसं शूद्रः सो ऽब्रवीद् भरतर्षभ। पितृकार्यं करिष्यामि तत्र मे ऽनुग्रहं कुरु।

atha taṃ tāpasaṃ śūdraḥ so 'bravīd bharatarṣabha. pitṛkāryaṃ kariṣyāmi tatra me 'nugrahaṃ kuru.

बाढम् इत्य् एव तं विप्र उवाच भरतर्षभ। अथ ग्राहयितुं विप्रं शूद्रो नीवारतण्डुलान्। शुचिर् भूत्वा स शूद्रस् तु तस्यर्षेः पाद्यम् आनयत्। शुचिर् भूत्वा नमस्कृत्य तस्य पाद्यम् अथानयत्।

bāḍham ity eva taṃ vipra uvāca bharatarṣabha. atha grāhayituṃ vipraṃ śūdro nīvārataṇḍulān. śucir bhūtvā sa śūdras tu tasyarṣeḥ pādyam ānayat. śucir bhūtvā namaskṛtya tasya pādyam athānayat.

अथ दर्भांश् च वन्याश् च ओषधीर् भरतर्षभ। पवित्रम् आसनं चैव बृसीं च समुपानयत्।

atha darbhāṃś ca vanyāś ca oṣadhīr bharatarṣabha. pavitram āsanaṃ caiva bṛsīṃ ca samupānayat.

अथ दक्षिणम् आवृत्य बृसीं परमशीर्षिकाम्। कृताम् अन्यायतो दृष्ट्वा ततस् तम् ऋषिर् अब्रवीत्।

atha dakṣiṇam āvṛtya bṛsīṃ paramaśīrṣikām. kṛtām anyāyato dṛṣṭvā tatas tam ṛṣir abravīt.

कुरुष्वैतां पूर्वशीर्षां भव चोदङ्मुखः शुचिः। स च तत् कृतवाञ् शूद्रः सर्वं यद् ऋषिर् अब्रवीत्।

kuruṣvaitāṃ pūrvaśīrṣāṃ bhava codaṅmukhaḥ śuciḥ. sa ca tat kṛtavāñ śūdraḥ sarvaṃ yad ṛṣir abravīt.

यथोपदिष्टं मेधावी दर्भादींस् तान् यथातथम्। हव्यकव्यविधिं कृत्स्नम् उक्तं तेन तपस्विना।

yathopadiṣṭaṃ medhāvī darbhādīṃs tān yathātatham. havyakavyavidhiṃ kṛtsnam uktaṃ tena tapasvinā.

ऋषिणा पितृकार्ये च स च धर्मपथे स्थितः। पितृकार्ये कृते चापि विसृष्टः स जगाम ह।

ṛṣiṇā pitṛkārye ca sa ca dharmapathe sthitaḥ. pitṛkārye kṛte cāpi visṛṣṭaḥ sa jagāma ha.

अथ दीर्घस्य कालस्य स तप्यञ् शूद्रतापसः। वने पञ्चत्वम् अगमत् सुकृतेन च तेन वै। अजायत महाराजराजवंशे महाद्युतिः।

atha dīrghasya kālasya sa tapyañ śūdratāpasaḥ. vane pañcatvam agamat sukṛtena ca tena vai. ajāyata mahārājarājavaṃśe mahādyutiḥ.

तथैव स ऋषिस् तात कालधर्मम् अवाप्य ह। पुरोहितकुले विप्र आजातो भरतर्षभ।

tathaiva sa ṛṣis tāta kāladharmam avāpya ha. purohitakule vipra ājāto bharatarṣabha.

एवं तौ तत्र संभूताव् उभौ शूद्रमुनी तदा। क्रमेण वर्धितौ चापि विद्यासु कुशलाव् उभौ।

evaṃ tau tatra saṃbhūtāv ubhau śūdramunī tadā. krameṇa vardhitau cāpi vidyāsu kuśalāv ubhau.

अथर्ववेदे वेदे च बभूवर्षिः सुनिश्चितः। कल्पप्रयोगे चोत्पन्ने ज्योतिषे च परं गतः। सख्ये चापि परा प्रीतिस् तयोश् चापि व्यवर्धत।

atharvavede vede ca babhūvarṣiḥ suniścitaḥ. kalpaprayoge cotpanne jyotiṣe ca paraṃ gataḥ. sakhye cāpi parā prītis tayoś cāpi vyavardhata.

पितर्य् उपरते चापि कृतशौचः स भारत। अभिषिक्तः प्रकृतिभी राजपुत्रः स पार्थिवः। अभिषिक्तेन स ऋषिर् अभिषिक्तः पुरोहितः।

pitary uparate cāpi kṛtaśaucaḥ sa bhārata. abhiṣiktaḥ prakṛtibhī rājaputraḥ sa pārthivaḥ. abhiṣiktena sa ṛṣir abhiṣiktaḥ purohitaḥ.

स तं पुरोधाय सुखम् अवसद् भरतर्षभ। राज्यं शशास धर्मेण प्रजाश् च परिपालयन्।

sa taṃ purodhāya sukham avasad bharatarṣabha. rājyaṃ śaśāsa dharmeṇa prajāś ca paripālayan.

पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकार्येषु चासकृत्। उत्स्मयन् प्राहसच् चापि दृष्ट्वा राजा पुरोहितम्। एवं स बहुशो राजन् पुरोधसम् उपाहसत्।

puṇyāhavācane nityaṃ dharmakāryeṣu cāsakṛt. utsmayan prāhasac cāpi dṛṣṭvā rājā purohitam. evaṃ sa bahuśo rājan purodhasam upāhasat.

लक्षयित्वा पुरोधास् तु बहुशस्तं नराधिपम्। उत्स्मयन्तं च सततं दृष्ट्वासौ मन्युमान् अभूत्।

lakṣayitvā purodhās tu bahuśastaṃ narādhipam. utsmayantaṃ ca satataṃ dṛṣṭvāsau manyumān abhūt.

अथ शून्ये पुरोधास् तु सह राज्ञा समागतः। कथाभिर् अनुकूलाभी राजानम् अभिरामयत्।

atha śūnye purodhās tu saha rājñā samāgataḥ. kathābhir anukūlābhī rājānam abhirāmayat.

ततो ऽब्रवीन् नरेन्द्रं स पुरोधा भरतर्षभ। वरम् इच्छाम्य् अहं त्व् एकं त्वया दत्तं महाद्युते।

tato 'bravīn narendraṃ sa purodhā bharatarṣabha. varam icchāmy ahaṃ tv ekaṃ tvayā dattaṃ mahādyute.

राजोवाच। वराणां ते शतं दद्यां किम् उतैकं द्विजोत्तम। स्नेहाच् च बहुमानाच् च नास्त्य् अदेयं हि मे तव।

rājovāca. varāṇāṃ te śataṃ dadyāṃ kim utaikaṃ dvijottama. snehāc ca bahumānāc ca nāsty adeyaṃ hi me tava.

पुरोहित उवाच। एकं वै वरम् इच्छामि यदि तुष्टो ऽसि पार्थिव। यद् ददासि महाराज सत्यं तद् वद मानृतम्।

purohita uvāca. ekaṃ vai varam icchāmi yadi tuṣṭo 'si pārthiva. yad dadāsi mahārāja satyaṃ tad vada mānṛtam.

भीष्म उवाच। बाढम् इत्य् एव तं राजा प्रत्युवाच युधिष्ठिर। यदि ज्ञास्यामि वक्ष्यामि अजानन् न तु संवदे।

bhīṣma uvāca. bāḍham ity eva taṃ rājā pratyuvāca yudhiṣṭhira. yadi jñāsyāmi vakṣyāmi ajānan na tu saṃvade.

पुरोहित उवाच। पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकृत्येषु चासकृत्। शान्तिहोमेषु च सदा किं त्वं हससि वीक्ष्य माम्।

purohita uvāca. puṇyāhavācane nityaṃ dharmakṛtyeṣu cāsakṛt. śāntihomeṣu ca sadā kiṃ tvaṃ hasasi vīkṣya mām.

सव्रीडं वै भवति हि मनो मे हसता त्वया। कामया शापितो राजन् नान्यथा वक्तुम् अर्हसि।

savrīḍaṃ vai bhavati hi mano me hasatā tvayā. kāmayā śāpito rājan nānyathā vaktum arhasi.

भाव्यं हि कारणेनात्र न ते हास्यम् अकारणम्। कौतूहलं मे सुभृशं तत्त्वेन कथयस्व मे।

bhāvyaṃ hi kāraṇenātra na te hāsyam akāraṇam. kautūhalaṃ me subhṛśaṃ tattvena kathayasva me.

राजोवाच। एवम् उक्ते त्वया विप्र यद् अवाच्यं भवेद् अपि। अवश्यम् एव वक्तव्यं शृणुष्वैकमना द्विज।

rājovāca. evam ukte tvayā vipra yad avācyaṃ bhaved api. avaśyam eva vaktavyaṃ śṛṇuṣvaikamanā dvija.

पूर्वदेहे यथा वृत्तं तन् निबोध द्विजोत्तम। जातिं स्मराम्य् अहं ब्रह्मन्न् अवधानेन मे शृणु।

pūrvadehe yathā vṛttaṃ tan nibodha dvijottama. jātiṃ smarāmy ahaṃ brahmann avadhānena me śṛṇu.

शूद्रो ऽहम् अभवं पूर्वं तापसो भृशसंयुतः। ऋषिर् उग्रतपास् त्वं च तदाभूर् द्विजसत्तम।

śūdro 'ham abhavaṃ pūrvaṃ tāpaso bhṛśasaṃyutaḥ. ṛṣir ugratapās tvaṃ ca tadābhūr dvijasattama.

प्रीयता हि तदा ब्रह्मन् ममानुग्रहबुद्धिना। पितृकार्ये त्वया पूर्वम् उपदेशः कृतो ऽनघ। बृस्यां दर्भेषु हव्ये च कव्ये च मुनिसत्तम।

prīyatā hi tadā brahman mamānugrahabuddhinā. pitṛkārye tvayā pūrvam upadeśaḥ kṛto 'nagha. bṛsyāṃ darbheṣu havye ca kavye ca munisattama.

एतेन कर्मदोषेण पुरोधास् त्वम् अजायथाः। अहं राजा च विप्रेन्द्र पश्य कालस्य पर्ययम्। मत्कृते ह्य् उपदेशेन त्वया प्राप्तम् इदं फलम्।

etena karmadoṣeṇa purodhās tvam ajāyathāḥ. ahaṃ rājā ca viprendra paśya kālasya paryayam. matkṛte hy upadeśena tvayā prāptam idaṃ phalam.

एतस्मात् कारणाद् ब्रह्मन् प्रहसे त्वां द्विजोत्तम। न त्वां परिभवन् ब्रह्मन् प्रहसामि गुरुर् भवान्।

etasmāt kāraṇād brahman prahase tvāṃ dvijottama. na tvāṃ paribhavan brahman prahasāmi gurur bhavān.

विपर्ययेण मे मन्युस् तेन संतप्यते मनः। जातिं स्मराम्य् अहं तुभ्यम् अतस् त्वां प्रहसामि वै।

viparyayeṇa me manyus tena saṃtapyate manaḥ. jātiṃ smarāmy ahaṃ tubhyam atas tvāṃ prahasāmi vai.

एवं तवोग्रं हि तप उपदेशेन नाशितम्। पुरोहितत्वम् उत्सृज्य यतस्व त्वं पुनर्भवे।

evaṃ tavograṃ hi tapa upadeśena nāśitam. purohitatvam utsṛjya yatasva tvaṃ punarbhave.

इतस् त्वम् अधमाम् अन्यां मा योनिं प्राप्स्यसे द्विज। गृह्यतां द्रविणं विप्र पूतात्मा भव सत्तम।

itas tvam adhamām anyāṃ mā yoniṃ prāpsyase dvija. gṛhyatāṃ draviṇaṃ vipra pūtātmā bhava sattama.

भीष्म उवाच। ततो विसृष्टो राज्ञा तु विप्रो दानान्य् अनेकशः। ब्राह्मणेभ्यो ददौ वित्तं भूमिं ग्रामांश् च सर्वशः।

bhīṣma uvāca. tato visṛṣṭo rājñā tu vipro dānāny anekaśaḥ. brāhmaṇebhyo dadau vittaṃ bhūmiṃ grāmāṃś ca sarvaśaḥ.

कृच्छ्राणि चीर्त्वा च ततो यथोक्तानि द्विजोत्तमः। तीर्थानि चाभिगत्वा वै दानानि विविधानि च।

kṛcchrāṇi cīrtvā ca tato yathoktāni dvijottamaḥ. tīrthāni cābhigatvā vai dānāni vividhāni ca.

दत्त्वा गाश् चैव विप्राणां पूतात्मा सो ऽभवद् द्विजः। तम् एव चाश्रमं गत्वा चचार विपुलं तपः।

dattvā gāś caiva viprāṇāṃ pūtātmā so 'bhavad dvijaḥ. tam eva cāśramaṃ gatvā cacāra vipulaṃ tapaḥ.

ततः सिद्धिं परां प्राप्तो ब्राह्मणो राजसत्तम। संमतश् चाभवत् तेषाम् आश्रमे ऽऽश्रमवासिनाम्।

tataḥ siddhiṃ parāṃ prāpto brāhmaṇo rājasattama. saṃmataś cābhavat teṣām āśrame ''śramavāsinām.

एवं प्राप्तो महत् कृच्छ्रम् ऋषिः स नृपसत्तम। ब्राह्मणेन न वक्तव्यं तस्माद् वर्णावरे जने।

evaṃ prāpto mahat kṛcchram ṛṣiḥ sa nṛpasattama. brāhmaṇena na vaktavyaṃ tasmād varṇāvare jane.

वर्जयेद् उपदेशं च सदैव ब्राह्मणो नृप। उपदेशं हि कुर्वाणो द्विजः कृच्छ्रम् अवाप्नुयात्।

varjayed upadeśaṃ ca sadaiva brāhmaṇo nṛpa. upadeśaṃ hi kurvāṇo dvijaḥ kṛcchram avāpnuyāt.

एषितव्यं सदा वाचा नृपेण द्विजसत्तमात्। न प्रवक्तव्यम् इह हि किं चिद् वर्णावरे जने।

eṣitavyaṃ sadā vācā nṛpeṇa dvijasattamāt. na pravaktavyam iha hi kiṃ cid varṇāvare jane.

ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्यास् त्रयो वर्णा द्विजातयः। एतेषु कथयन् राजन् ब्राह्मणो न प्रदुष्यति।

brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyās trayo varṇā dvijātayaḥ. eteṣu kathayan rājan brāhmaṇo na praduṣyati.

तस्मात् सद्भिर् न वक्तव्यं कस्य चित् किं चिद् अग्रतः। सूक्ष्मा गतिर् हि धर्मस्य दुर्ज्ञेया ह्य् अकृतात्मभिः।

tasmāt sadbhir na vaktavyaṃ kasya cit kiṃ cid agrataḥ. sūkṣmā gatir hi dharmasya durjñeyā hy akṛtātmabhiḥ.

तस्मान् मौनानि मुनयो दीक्षां कुर्वन्ति चादृताः। दुरुक्तस्य भयाद् राजन् नानुभाषन्ति किं चन।

tasmān maunāni munayo dīkṣāṃ kurvanti cādṛtāḥ. duruktasya bhayād rājan nānubhāṣanti kiṃ cana.

धार्मिका गुणसंपन्नाः सत्यार्जवपरायणाः। दुरुक्तवाचाभिहताः प्राप्नुवन्तीह दुष्कृतम्।

dhārmikā guṇasaṃpannāḥ satyārjavaparāyaṇāḥ. duruktavācābhihatāḥ prāpnuvantīha duṣkṛtam.

उपदेशो न कर्तव्यः कदा चिद् अपि कस्य चित्। उपदेशाद् धि तत् पापं ब्राह्मणः समवाप्नुयात्।

upadeśo na kartavyaḥ kadā cid api kasya cit. upadeśād dhi tat pāpaṃ brāhmaṇaḥ samavāpnuyāt.

विमृश्य तस्मात् प्राज्ञेन वक्तव्यं धर्मम् इच्छता। सत्यानृतेन हि कृत उपदेशो हिनस्ति वै।

vimṛśya tasmāt prājñena vaktavyaṃ dharmam icchatā. satyānṛtena hi kṛta upadeśo hinasti vai.

वक्तव्यम् इह पृष्टेन विनिश्चित्य विपर्ययम्। स चोपदेशः कर्तव्यो येन धर्मम् अवाप्नुयात्।

vaktavyam iha pṛṣṭena viniścitya viparyayam. sa copadeśaḥ kartavyo yena dharmam avāpnuyāt.

एतत् ते सर्वम् आख्यातम् उपदेशे कृते सति। महान् क्लेशो हि भवति तस्मान् नोपदिशेत् क्व चित्।

etat te sarvam ākhyātam upadeśe kṛte sati. mahān kleśo hi bhavati tasmān nopadiśet kva cit.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...