वैशंपायन उवाच। अथार्जुन उवाचेदम् अधिक्षिप्त इवाक्षमी। अभिनीततरं वाक्यं दृढवादपराक्रमः।

दर्शयन्न् ऐन्द्रिर् आत्मानम् उग्रम् उग्रपराक्रमः। स्मयमानो महातेजाः सृक्किणी संलिहन् मुहुः।

अहो दुःखम् अहो कृच्छ्रम् अहो वैक्लव्यम् उत्तमम्। यत् कृत्वामानुषं कर्म त्यजेथाः श्रियम् उत्तमाम्।

शत्रून् हत्वा महीं लब्ध्वा स्वधर्मेणोपपादिताम्। हतामित्रः कथं सर्वं त्यजेथा बुद्धिलाघवात्।

क्लीबस्य हि कुतो राज्यं दीर्घसूत्रस्य वा पुनः। किमर्थं च महीपालान् अवधीः क्रोधमूर्छितः।

यो ह्य् आजिजीविषेद् भैक्ष्यं कर्मणा नैव केन चित्। समारम्भान् बुभूषेत हतस्वस्तिर् अकिंचनः। सर्वलोकेषु विख्यातो न पुत्रपशुसंहितः।

कापालीं नृप पापिष्ठां वृत्तिम् आस्थाय जीवतः। संत्यज्य राज्यम् ऋद्धं ते लोको ऽयं किं वदिष्यति।

सर्वारम्भान् समुत्सृज्य हतस्वस्तिर् अकिंचनः। कस्माद् आशंससे भैक्ष्यं चर्तुं प्राकृतवत् प्रभो।

अस्मिन् राजकुले जातो जित्वा कृत्स्नां वसुंधराम्। धर्मार्थाव् अखिलौ हित्वा वनं मौढ्यात् प्रतिष्ठसे।

यदीमानि हवींषीह विमथिष्यन्त्य् असाधवः। भवता विप्रहीणानि प्राप्तं त्वाम् एव किल्बिषम्।

आकिंचन्यम् अनाशास्यम् इति वै नहुषो ऽब्रवीत्। कृत्या नृशंसा ह्य् अधने धिग् अस्त्व् अधनताम् इह।

अश्वस्तनम् ऋषीणां हि विद्यते वेद तद् भवान्। यं त्व् इमं धर्मम् इत्य् आहुर् धनाद् एष प्रवर्तते।

धर्मं संहरते तस्य धनं हरति यस्य यः। ह्रियमाणे धने राजन् वयं कस्य क्षमेमहि।

अभिशस्तवत् प्रपश्यन्ति दरिद्रं पार्श्वतः स्थितम्। दारिद्र्यं पातकं लोके कस् तच् छंसितुम् अर्हति।

पतितः शोच्यते राजन् निर्धनश् चापि शोच्यते। विशेषं नाधिगच्छामि पतितस्याधनस्य च।

अर्थेभ्यो हि विवृद्धेभ्यः संभृतेभ्यस् ततस् ततः। क्रियाः सर्वाः प्रवर्तन्ते पर्वतेभ्य इवापगाः।

अर्धाद् धर्मश् च कामश् च स्वर्गश् चैव नराधिप। प्राणयात्रा हि लोकस्य विनार्थं न प्रसिध्यति।

अर्थेन हि विहीनस्य पुरुषस्याल्पमेधसः। व्युच्छिद्यन्ते क्रियाः सर्वा ग्रीष्मे कुसरितो यथा।

यस्यार्थास् तस्य मित्राणि यस्यार्थास् तस्य बान्धवाः। यस्यार्थाः स पुमांल् लोके यस्यार्थाः स च पण्डितः।

अधनेनार्थकामेन नार्थः शक्यो विवित्सता। अर्थैर् अर्था निबध्यन्ते गजैर् इव महागजाः।

धर्मः कामश् च स्वर्गश् च हर्षः क्रोधः श्रुतं दमः। अर्थाद् एतानि सर्वाणि प्रवर्तन्ते नराधिप।

धनात् कुलं प्रभवति धनाद् धर्मः प्रवर्तते। नाधनस्यास्त्य् अयं लोको न परः पुरुषोत्तम।

नाधनो धर्मकृत्यानि यथावद् अनुतिष्ठति। धनाद् धि धर्मः स्रवति शैलाद् गिरिनदी यथा।

यः कृशाश्वः कृशगवः कृशभृत्यः कृशातिथिः। स वै राजन् कृशो नाम न शरीरकृशः कृशः।

अवेक्षस्व यथान्यायं पश्य देवासुरं यथा। राजन् किम् अन्यज् ज्ञातीनां वधाद् ऋध्यन्ति देवताः।

न चेद् धर्तव्यम् अन्यस्य कथं तद् धर्मम् आरभेत्। एतावान् एव वेदेषु निश्चयः कविभिः कृतः।

अध्येतव्या त्रयी विद्या भवितव्यं विपश्चिता। सर्वथा धनम् आहार्यं यष्टव्यं चापि यत्नतः।

द्रोहाद् देवैर् अवाप्तानि दिवि स्थानानि सर्वशः। द्रोहात् किम् अन्यज् ज्ञातीनां गृध्यन्ते येन देवताः। इति देवा व्यवसिता वेदवादाश् च शाश्वताः।

अधीयन्ते तपस्यन्ति यजन्ते याजयन्ति च। कृत्स्नं तद् एव च श्रेयो यद् अप्य् आददते ऽन्यतः।

न पश्यामो ऽनपहृतं धनं किं चित् क्व चिद् वयम्। एवम् एव हि राजानो जयन्ति पृथिवीम् इमाम्।

जित्वा ममत्वं ब्रुवते पुत्रा इव पितुर् धने। राजर्षयो जितस्वर्गा धर्मो ह्य् एषां निगद्यते।

यथैव पूर्णाद् उदधेः स्यन्दन्त्य् आपो दिशो दश। एवं राजकुलाद् वित्तं पृथिवीं प्रतितिष्ठति।

आसीद् इयं दिलीपस्य नृगस्य नहुषस्य च। अम्बरीषस्य मान्धातुः पृथिवी सा त्वयि स्थिता।

स त्वां द्रव्यमयो यज्ञः संप्राप्तः सर्वदक्षिणः। तं चेन् न यजसे राजन् प्राप्तस् त्वं देवकिल्बिषम्।

येषां राजाश्वमेधेन यजते दक्षिणावता। उपेत्य तस्यावभृथं पूताः सर्वे भवन्ति ते।

विश्वरूपो महादेवः सर्वमेधे महामखे। जुहाव सर्वभूतानि तथैवात्मानम् आत्मना।

शाश्वतो ऽयं भूतिपथो नास्यान्तम् अनुशुश्रुम। महान् दाशरथः पन्था मा राजन् कापथं गमः।