महाभारत 12.53 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 53→

[mh-12-53] • 27 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततः प्रविश्य भवनं प्रसुप्तो मधुसूदनः। याममात्रावशेषायां यामिन्यां प्रत्यबुध्यत।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ praviśya bhavanaṃ prasupto madhusūdanaḥ. yāmamātrāvaśeṣāyāṃ yāminyāṃ pratyabudhyata.

स ध्यानपथम् आश्रित्य सर्वज्ञानानि माधवः। अवलोक्य ततः पश्चाद् दध्यौ ब्रह्म सनातनम्।

sa dhyānapatham āśritya sarvajñānāni mādhavaḥ. avalokya tataḥ paścād dadhyau brahma sanātanam.

ततः श्रुतिपुराणज्ञाः शिक्षिता रक्तकण्ठिनः। अस्तुवन् विश्वकर्माणं वासुदेवं प्रजापतिम्।

tataḥ śrutipurāṇajñāḥ śikṣitā raktakaṇṭhinaḥ. astuvan viśvakarmāṇaṃ vāsudevaṃ prajāpatim.

पठन्ति पाणिस्वनिकास् तथा गायन्ति गायनाः। शङ्खानकमृदङ्गांश् च प्रवाद्यन्त सहस्रशः।

paṭhanti pāṇisvanikās tathā gāyanti gāyanāḥ. śaṅkhānakamṛdaṅgāṃś ca pravādyanta sahasraśaḥ.

वीणापणववेणूनां स्वनश् चातिमनोरमः। प्रहास इव विस्तीर्णः शुश्रुवे तस्य वेश्मनः।

vīṇāpaṇavaveṇūnāṃ svanaś cātimanoramaḥ. prahāsa iva vistīrṇaḥ śuśruve tasya veśmanaḥ.

तथा युधिष्ठिरस्यापि राज्ञो मङ्गलसंहिताः। उच्चेरुर् मधुरा वाचो गीतवादित्रसंहिताः।

tathā yudhiṣṭhirasyāpi rājño maṅgalasaṃhitāḥ. uccerur madhurā vāco gītavāditrasaṃhitāḥ.

तत उत्थाय दाशार्हः स्नातः प्राञ्जलिर् अच्युतः। जप्त्वा गुह्यं महाबाहुर् अग्नीन् आश्रित्य तस्थिवान्।

tata utthāya dāśārhaḥ snātaḥ prāñjalir acyutaḥ. japtvā guhyaṃ mahābāhur agnīn āśritya tasthivān.

ततः सहस्रं विप्राणां चतुर्वेदविदां तथा। गवां सहस्रेणैकैकं वाचयाम् आस माधवः।

tataḥ sahasraṃ viprāṇāṃ caturvedavidāṃ tathā. gavāṃ sahasreṇaikaikaṃ vācayām āsa mādhavaḥ.

मङ्गलालम्भनं कृत्वा आत्मानम् अवलोक्य च। आदर्शे विमले कृष्णस् ततः सात्यकिम् अब्रवीत्।

maṅgalālambhanaṃ kṛtvā ātmānam avalokya ca. ādarśe vimale kṛṣṇas tataḥ sātyakim abravīt.

गच्छ शैनेय जानीहि गत्वा राजनिवेशनम्। अपि सज्जो महातेजा भीष्मं द्रष्टुं युथिष्ठिरः।

gaccha śaineya jānīhi gatvā rājaniveśanam. api sajjo mahātejā bhīṣmaṃ draṣṭuṃ yuthiṣṭhiraḥ.

ततः कृष्णस्य वचनात् सात्यकिस् त्वरितो ययौ। उपगम्य च राजानं युधिष्ठिरम् उवाच ह।

tataḥ kṛṣṇasya vacanāt sātyakis tvarito yayau. upagamya ca rājānaṃ yudhiṣṭhiram uvāca ha.

युक्तो रथवरो राजन् वासुदेवस्य धीमतः। समीपम् आपगेयस्य प्रयास्यति जनार्दनः।

yukto rathavaro rājan vāsudevasya dhīmataḥ. samīpam āpageyasya prayāsyati janārdanaḥ.

भवत्प्रतीक्षः कृष्णो ऽसौ धर्मराज महाद्युते। यद् अत्रानन्तरं कृत्यं तद् भवान् कर्तुम् अर्हति। एवम् उक्तः प्रत्युवाच धर्मराजो युधिष्ठिरः।

bhavatpratīkṣaḥ kṛṣṇo 'sau dharmarāja mahādyute. yad atrānantaraṃ kṛtyaṃ tad bhavān kartum arhati. evam uktaḥ pratyuvāca dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ.

युधिष्ठिर उवाच। युज्यतां मे रथवरः फल्गुनाप्रतिमद्युते। न सैनिकैश् च यातव्यं यास्यामो वयम् एव हि।

yudhiṣṭhira uvāca. yujyatāṃ me rathavaraḥ phalgunāpratimadyute. na sainikaiś ca yātavyaṃ yāsyāmo vayam eva hi.

न च पीडयितव्यो मे भीष्मो धर्मभृतां वरः। अतः पुरःसराश् चापि निवर्तन्तु धनंजय।

na ca pīḍayitavyo me bhīṣmo dharmabhṛtāṃ varaḥ. ataḥ puraḥsarāś cāpi nivartantu dhanaṃjaya.

अद्यप्रभृति गाङ्गेयः परं गुह्यं प्रवक्ष्यति। ततो नेच्छामि कौन्तेय पृथग्जनसमागमम्।

adyaprabhṛti gāṅgeyaḥ paraṃ guhyaṃ pravakṣyati. tato necchāmi kaunteya pṛthagjanasamāgamam.

वैशंपायन उवाच। तद् वाक्यम् आकर्ण्य तथा कुन्तीपुत्रो धनंजयः। युक्तं रथवरं तस्मा आचचक्षे नरर्षभ।

vaiśaṃpāyana uvāca. tad vākyam ākarṇya tathā kuntīputro dhanaṃjayaḥ. yuktaṃ rathavaraṃ tasmā ācacakṣe nararṣabha.

ततो युधिष्ठिरो राजा यमौ भीमार्जुनाव् अपि। भूतानीव समस्तानि ययुः कृष्णनिवेशनम्।

tato yudhiṣṭhiro rājā yamau bhīmārjunāv api. bhūtānīva samastāni yayuḥ kṛṣṇaniveśanam.

आगच्छत्स्व् अथ कृष्णो ऽपि पाण्डवेषु महात्मसु। शैनेयसहितो धीमान् रथम् एवान्वपद्यत।

āgacchatsv atha kṛṣṇo 'pi pāṇḍaveṣu mahātmasu. śaineyasahito dhīmān ratham evānvapadyata.

रथस्थाः संविदं कृत्वा सुखां पृष्ट्वा च शर्वरीम्। मेघघोषै रथवरैः प्रययुस् ते महारथाः।

rathasthāḥ saṃvidaṃ kṛtvā sukhāṃ pṛṣṭvā ca śarvarīm. meghaghoṣai rathavaraiḥ prayayus te mahārathāḥ.

मेघपुष्पं बलाहं च सैन्यं सुग्रीवम् एव च। दारुकश् चोदयाम् आस वासुदेवस्य वाजिनः।

meghapuṣpaṃ balāhaṃ ca sainyaṃ sugrīvam eva ca. dārukaś codayām āsa vāsudevasya vājinaḥ.

ते हया वासुदेवस्य दारुकेण प्रचोदिताः। गां खुराग्रैस् तथा राजंल् लिखन्तः प्रययुस् तदा।

te hayā vāsudevasya dārukeṇa pracoditāḥ. gāṃ khurāgrais tathā rājaṃl likhantaḥ prayayus tadā.

ते ग्रसन्त इवाकाशं वेगवन्तो महाबलाः। क्षेत्रं धर्मस्य कृत्स्नस्य कुरुक्षेत्रम् अवातरन्।

te grasanta ivākāśaṃ vegavanto mahābalāḥ. kṣetraṃ dharmasya kṛtsnasya kurukṣetram avātaran.

ततो ययुर् यत्र भीष्मः शरतल्पगतः प्रभुः। आस्ते ब्रह्मर्षिभिः सार्धं ब्रह्मा देवगणैर् यथा।

tato yayur yatra bhīṣmaḥ śaratalpagataḥ prabhuḥ. āste brahmarṣibhiḥ sārdhaṃ brahmā devagaṇair yathā.

ततो ऽवतीर्य गोविन्दो रथात् स च युधिष्ठिरः। भीमो गाण्डीवधन्वा च यमौ सात्यकिर् एव च। ऋषीन् अभ्यर्चयाम् आसुः करान् उद्यम्य दक्षिणान्।

tato 'vatīrya govindo rathāt sa ca yudhiṣṭhiraḥ. bhīmo gāṇḍīvadhanvā ca yamau sātyakir eva ca. ṛṣīn abhyarcayām āsuḥ karān udyamya dakṣiṇān.

स तैः परिवृतो राजा नक्षत्रैर् इव चन्द्रमाः। अभ्याजगाम गाङ्गेयं ब्रह्माणम् इव वासवः।

sa taiḥ parivṛto rājā nakṣatrair iva candramāḥ. abhyājagāma gāṅgeyaṃ brahmāṇam iva vāsavaḥ.

शरतल्पे शयानं तम् आदित्यं पतितं यथा। ददर्श स महाबाहुर् भयाद् आगतसाध्वसः।

śaratalpe śayānaṃ tam ādityaṃ patitaṃ yathā. dadarśa sa mahābāhur bhayād āgatasādhvasaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...