महाभारत 12.268 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 268→

[mh-12-268] • 14 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। भ्रातरः पितरः पुत्रा ज्ञातयः सुहृदस् तथा। अर्थहेतोर् हताः क्रूरैर् अस्माभिः पापबुद्धिभिः।

yudhiṣṭhira uvāca. bhrātaraḥ pitaraḥ putrā jñātayaḥ suhṛdas tathā. arthahetor hatāḥ krūrair asmābhiḥ pāpabuddhibhiḥ.

येयम् अर्थोद्भवा तृष्णा कथम् एतां पितामह। निवर्तयेम पापं हि तृष्णया कारिता वयम्।

yeyam arthodbhavā tṛṣṇā katham etāṃ pitāmaha. nivartayema pāpaṃ hi tṛṣṇayā kāritā vayam.

भीष्म उवाच। अत्राप्य् उदाहरन्तीमम् इतिहासं पुरातनम्। गीतं विदेहराजेन माण्डव्यायानुपृच्छते।

bhīṣma uvāca. atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam. gītaṃ videharājena māṇḍavyāyānupṛcchate.

सुसुखं बत जीवामि यस्य मे नास्ति किं चन। मिथिलायां प्रदीप्तायां न मे दह्यति किं चन।

susukhaṃ bata jīvāmi yasya me nāsti kiṃ cana. mithilāyāṃ pradīptāyāṃ na me dahyati kiṃ cana.

अर्थाः खलु समृद्धा हि बाढं दुःखं विजानताम्। असमृद्धास् त्व् अपि सदा मोहयन्त्य् अविचक्षणान्।

arthāḥ khalu samṛddhā hi bāḍhaṃ duḥkhaṃ vijānatām. asamṛddhās tv api sadā mohayanty avicakṣaṇān.

यच् च कामसुखं लोके यच् च दिव्यं महत् सुखम्। तृष्णाक्षयसुखस्यैते नार्हतः षोडशीं कलाम्।

yac ca kāmasukhaṃ loke yac ca divyaṃ mahat sukham. tṛṣṇākṣayasukhasyaite nārhataḥ ṣoḍaśīṃ kalām.

यथैव शृङ्गं गोः काले वर्धमानस्य वर्धते। तथैव तृष्णा वित्तेन वर्धमानेन वर्धते।

yathaiva śṛṅgaṃ goḥ kāle vardhamānasya vardhate. tathaiva tṛṣṇā vittena vardhamānena vardhate.

किं चिद् एव ममत्वेन यदा भवति कल्पितम्। तद् एव परितापाय नाशे संपद्यते पुनः।

kiṃ cid eva mamatvena yadā bhavati kalpitam. tad eva paritāpāya nāśe saṃpadyate punaḥ.

न कामान् अनुरुध्येत दुःखं कामेषु वै रतिः। प्राप्यार्थम् उपयुञ्जीत धर्मे कामं विवर्जयेत्।

na kāmān anurudhyeta duḥkhaṃ kāmeṣu vai ratiḥ. prāpyārtham upayuñjīta dharme kāmaṃ vivarjayet.

विद्वान् सर्वेषु भूतेषु व्याघ्रमांसोपमो भवेत्। कृतकृत्यो विशुद्धात्मा सर्वं त्यजति वै सह।

vidvān sarveṣu bhūteṣu vyāghramāṃsopamo bhavet. kṛtakṛtyo viśuddhātmā sarvaṃ tyajati vai saha.

उभे सत्यानृते त्यक्त्वा शोकानन्दौ प्रियाप्रिये। भयाभये च संत्यज्य संप्रशान्तो निरामयः।

ubhe satyānṛte tyaktvā śokānandau priyāpriye. bhayābhaye ca saṃtyajya saṃpraśānto nirāmayaḥ.

या दुस्त्यजा दुर्मतिभिर् या न जीर्यति जीर्यतः। यो ऽसौ प्राणान्तिको रोगस् तां तृष्णां त्यजतः सुखम्।

yā dustyajā durmatibhir yā na jīryati jīryataḥ. yo 'sau prāṇāntiko rogas tāṃ tṛṣṇāṃ tyajataḥ sukham.

चारित्रम् आत्मनः पश्यंश् चन्द्रशुद्धम् अनामयम्। धर्मात्मा लभते कीर्तिं प्रेत्य चेह यथासुखम्।

cāritram ātmanaḥ paśyaṃś candraśuddham anāmayam. dharmātmā labhate kīrtiṃ pretya ceha yathāsukham.

राज्ञस् तद् वचनं श्रुत्वा प्रीतिमान् अभवद् द्विजः। पूजयित्वा च तद् वाक्यं माण्डव्यो मोक्षम् आश्रितः।

rājñas tad vacanaṃ śrutvā prītimān abhavad dvijaḥ. pūjayitvā ca tad vākyaṃ māṇḍavyo mokṣam āśritaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...