महाभारत 12.256 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 256→

[mh-12-256] • 22 श्लोकाः

तुलाधार उवाच। सद्भिर् वा यदि वासद्भिर् अयं पन्थाः समाश्रितः। प्रत्यक्षं क्रियतां साधु ततो ज्ञास्यसि तद् यथा।

tulādhāra uvāca. sadbhir vā yadi vāsadbhir ayaṃ panthāḥ samāśritaḥ. pratyakṣaṃ kriyatāṃ sādhu tato jñāsyasi tad yathā.

एते शकुन्ता बहवः समन्ताद् विचरन्ति हि। तवोत्तमाङ्गे संभूताः श्येनाश् चान्याश् च जातयः।

ete śakuntā bahavaḥ samantād vicaranti hi. tavottamāṅge saṃbhūtāḥ śyenāś cānyāś ca jātayaḥ.

आह्वयैनान् महाब्रह्मन् विशमानांस् ततस् ततः। पश्येमान् हस्तपादेषु श्लिष्टान् देहे च सर्वशः।

āhvayainān mahābrahman viśamānāṃs tatas tataḥ. paśyemān hastapādeṣu śliṣṭān dehe ca sarvaśaḥ.

संभावयन्ति पितरं त्वया संभाविताः खगाः। असंशयं पिता च त्वं पुत्रान् आह्वय जाजले।

saṃbhāvayanti pitaraṃ tvayā saṃbhāvitāḥ khagāḥ. asaṃśayaṃ pitā ca tvaṃ putrān āhvaya jājale.

भीष्म उवाच। ततो जाजलिना तेन समाहूताः पतत्रिणः। वाचम् उच्चारयन् दिव्यां धर्मस्य वचनात् किल।

bhīṣma uvāca. tato jājalinā tena samāhūtāḥ patatriṇaḥ. vācam uccārayan divyāṃ dharmasya vacanāt kila.

अहिंसादिकृतं कर्म इह चैव परत्र च। स्पर्धा निहन्ति वै ब्रह्मन् साहता हन्ति तं नरम्।

ahiṃsādikṛtaṃ karma iha caiva paratra ca. spardhā nihanti vai brahman sāhatā hanti taṃ naram.

श्रद्धावृद्धं वाङ्मनसी न यज्ञस् त्रातुम् अर्हति। अत्र गाथा ब्रह्मगीताः कीर्तयन्ति पुराविदः।

śraddhāvṛddhaṃ vāṅmanasī na yajñas trātum arhati. atra gāthā brahmagītāḥ kīrtayanti purāvidaḥ.

शुचेर् अश्रद्दधानस्य श्रद्दधानस्य चाशुचेः। देवाश् चित्तम् अमन्यन्त सदृशं यज्ञकर्मणि।

śucer aśraddadhānasya śraddadhānasya cāśuceḥ. devāś cittam amanyanta sadṛśaṃ yajñakarmaṇi.

श्रोत्रियस्य कदर्यस्य वदान्यस्य च वार्धुषेः। मीमांसित्वोभयं देवाः समम् अन्नम् अकल्पयन्।

śrotriyasya kadaryasya vadānyasya ca vārdhuṣeḥ. mīmāṃsitvobhayaṃ devāḥ samam annam akalpayan.

प्रजापतिस् तान् उवाच विषमं कृतम् इत्य् उत। श्रद्धापूतं वदान्यस्य हतम् अश्रद्धयेतरत्। भोज्यम् अन्नं वदान्यस्य कदर्यस्य न वार्धुषेः।

prajāpatis tān uvāca viṣamaṃ kṛtam ity uta. śraddhāpūtaṃ vadānyasya hatam aśraddhayetarat. bhojyam annaṃ vadānyasya kadaryasya na vārdhuṣeḥ.

अश्रद्दधान एवैको देवानां नार्हते हविः। तस्यैवान्नं न भोक्तव्यम् इति धर्मविदो विदुः।

aśraddadhāna evaiko devānāṃ nārhate haviḥ. tasyaivānnaṃ na bhoktavyam iti dharmavido viduḥ.

अश्रद्धा परमं पापं श्रद्धा पापप्रमोचनी। जहाति पापं श्रद्धावान् सर्पो जीर्णाम् इव त्वचम्।

aśraddhā paramaṃ pāpaṃ śraddhā pāpapramocanī. jahāti pāpaṃ śraddhāvān sarpo jīrṇām iva tvacam.

ज्यायसी या पवित्राणां निवृत्तिः श्रद्धया सह। निवृत्तशीलदोषो यः श्रद्धावान् पूत एव सः।

jyāyasī yā pavitrāṇāṃ nivṛttiḥ śraddhayā saha. nivṛttaśīladoṣo yaḥ śraddhāvān pūta eva saḥ.

किं तस्य तपसा कार्यं किं वृत्तेन किम् आत्मना। श्रद्धामयो ऽयं पुरुषो यो यच्छ्रद्धः स एव सः।

kiṃ tasya tapasā kāryaṃ kiṃ vṛttena kim ātmanā. śraddhāmayo 'yaṃ puruṣo yo yacchraddhaḥ sa eva saḥ.

इति धर्मः समाख्यातः सद्भिर् धर्मार्थदर्शिभिः। वयं जिज्ञासमानास् त्वा संप्राप्ता धर्मदर्शनात्।

iti dharmaḥ samākhyātaḥ sadbhir dharmārthadarśibhiḥ. vayaṃ jijñāsamānās tvā saṃprāptā dharmadarśanāt.

स्पर्धां जहि महाप्राज्ञ ततः प्राप्स्यसि यत् परम्। श्रद्धावाञ् श्रद्दधानश् च धर्मांश् चैवेह वाणिजः। स्ववर्त्मनि स्थितश् चैव गरीयान् एष जाजले।

spardhāṃ jahi mahāprājña tataḥ prāpsyasi yat param. śraddhāvāñ śraddadhānaś ca dharmāṃś caiveha vāṇijaḥ. svavartmani sthitaś caiva garīyān eṣa jājale.

एवं बहुमतार्थं च तुलाधारेण भाषितम्। सम्यक् चैवम् उपालब्धो धर्मश् चोक्तः सनातनः।

evaṃ bahumatārthaṃ ca tulādhāreṇa bhāṣitam. samyak caivam upālabdho dharmaś coktaḥ sanātanaḥ.

तस्य विख्यातवीर्यस्य श्रुत्वा वाक्यानि स द्विजः। तुलाधारस्य कौन्तेय शान्तिम् एवान्वपद्यत।

tasya vikhyātavīryasya śrutvā vākyāni sa dvijaḥ. tulādhārasya kaunteya śāntim evānvapadyata.

ततो ऽचिरेण कालेन तुलाधारः स एव च। दिवं गत्वा महाप्राज्ञौ विहरेतां यथासुखम्। स्वं स्वं स्थानम् उपागम्य स्वकर्मफलनिर्जितम्।

tato 'cireṇa kālena tulādhāraḥ sa eva ca. divaṃ gatvā mahāprājñau viharetāṃ yathāsukham. svaṃ svaṃ sthānam upāgamya svakarmaphalanirjitam.

समानां श्रद्दधानानां संयतानां सुचेतसाम्। कुर्वतां यज्ञ इत्य् एव न यज्ञो जातु नेष्यते।

samānāṃ śraddadhānānāṃ saṃyatānāṃ sucetasām. kurvatāṃ yajña ity eva na yajño jātu neṣyate.

श्रद्धा वै सात्त्विकी देवी सूर्यस्य दुहिता नृप। सावित्री प्रसवित्री च जीवविश्वासिनी तथा।

śraddhā vai sāttvikī devī sūryasya duhitā nṛpa. sāvitrī prasavitrī ca jīvaviśvāsinī tathā.

वाग्वृद्धं त्रायते श्रद्धा मनोवृद्धं च भारत। यथौपम्योपदेशेन किं भूयः श्रोतुम् इच्छसि।

vāgvṛddhaṃ trāyate śraddhā manovṛddhaṃ ca bhārata. yathaupamyopadeśena kiṃ bhūyaḥ śrotum icchasi.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...