महाभारत 12.22 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 22→

[mh-12-22] • 15 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। तस्मिन् वाक्यान्तरे वाक्यं पुनर् एवार्जुनो ऽब्रवीत्। विषण्णमनसं ज्येष्ठम् इदं भ्रातरम् ईश्वरम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tasmin vākyāntare vākyaṃ punar evārjuno 'bravīt. viṣaṇṇamanasaṃ jyeṣṭham idaṃ bhrātaram īśvaram.

क्षत्रधर्मेण धर्मज्ञ प्राप्य राज्यम् अनुत्तमम्। जित्वा चारीन् नरश्रेष्ठ तप्यते किं भवान् भृशम्।

kṣatradharmeṇa dharmajña prāpya rājyam anuttamam. jitvā cārīn naraśreṣṭha tapyate kiṃ bhavān bhṛśam.

क्षत्रियाणां महाराज संग्रामे निधनं स्मृतम्। विशिष्टं बहुभिर् यज्ञैः क्षत्रधर्मम् अनुस्मर।

kṣatriyāṇāṃ mahārāja saṃgrāme nidhanaṃ smṛtam. viśiṣṭaṃ bahubhir yajñaiḥ kṣatradharmam anusmara.

ब्राह्मणानां तपस् त्यागः प्रेत्यधर्मविधिः स्मृतः। क्षत्रियाणां च विहितं संग्रामे निधनं विभो।

brāhmaṇānāṃ tapas tyāgaḥ pretyadharmavidhiḥ smṛtaḥ. kṣatriyāṇāṃ ca vihitaṃ saṃgrāme nidhanaṃ vibho.

क्षत्रधर्मो महारौद्रः शस्त्रनित्य इति स्मृतः। वधश् च भरतश्रेष्ठ काले शस्त्रेण संयुगे।

kṣatradharmo mahāraudraḥ śastranitya iti smṛtaḥ. vadhaś ca bharataśreṣṭha kāle śastreṇa saṃyuge.

ब्राह्मणस्यापि चेद् राजन् क्षत्रधर्मेण तिष्ठतः। प्रशस्तं जीवितं लोके क्षत्रं हि ब्रह्मसंस्थितम्।

brāhmaṇasyāpi ced rājan kṣatradharmeṇa tiṣṭhataḥ. praśastaṃ jīvitaṃ loke kṣatraṃ hi brahmasaṃsthitam.

न त्यागो न पुनर् याच्ञा न तपो मनुजेश्वर। क्षत्रियस्य विधीयन्ते न परस्वोपजीवनम्।

na tyāgo na punar yācñā na tapo manujeśvara. kṣatriyasya vidhīyante na parasvopajīvanam.

स भवान् सर्वधर्मज्ञः सर्वात्मा भरतर्षभ। राजा मनीषी निपुणो लोके दृष्टपरावरः।

sa bhavān sarvadharmajñaḥ sarvātmā bharatarṣabha. rājā manīṣī nipuṇo loke dṛṣṭaparāvaraḥ.

त्यक्त्वा संतापजं शोकं दंशितो भव कर्मणि। क्षत्रियस्य विशेषेण हृदयं वज्रसंहतम्।

tyaktvā saṃtāpajaṃ śokaṃ daṃśito bhava karmaṇi. kṣatriyasya viśeṣeṇa hṛdayaṃ vajrasaṃhatam.

जित्वारीन् क्षत्रधर्मेण प्राप्य राज्यम् अकण्टकम्। विजितात्मा मनुष्येन्द्र यज्ञदानपरो भव।

jitvārīn kṣatradharmeṇa prāpya rājyam akaṇṭakam. vijitātmā manuṣyendra yajñadānaparo bhava.

इन्द्रो वै ब्रह्मणः पुत्रः कर्मणा क्षत्रियो ऽभवत्। ज्ञातीनां पापवृत्तीनां जघान नवतीर् नव।

indro vai brahmaṇaḥ putraḥ karmaṇā kṣatriyo 'bhavat. jñātīnāṃ pāpavṛttīnāṃ jaghāna navatīr nava.

तच् चास्य कर्म पूज्यं हि प्रशस्यं च विशां पते। तेन चेन्द्रत्वम् आपेदे देवानाम् इति नः श्रुतम्।

tac cāsya karma pūjyaṃ hi praśasyaṃ ca viśāṃ pate. tena cendratvam āpede devānām iti naḥ śrutam.

स त्वं यज्ञैर् महाराज यजस्व बहुदक्षिणैः। यथैवेन्द्रो मनुष्येन्द्र चिराय विगतज्वरः।

sa tvaṃ yajñair mahārāja yajasva bahudakṣiṇaiḥ. yathaivendro manuṣyendra cirāya vigatajvaraḥ.

मा त्वम् एवंगते किं चित् क्षत्रियर्षभ शोचिथाः। गतास् ते क्षत्रधर्मेण शस्त्रपूताः परां गतिम्।

mā tvam evaṃgate kiṃ cit kṣatriyarṣabha śocithāḥ. gatās te kṣatradharmeṇa śastrapūtāḥ parāṃ gatim.

भवितव्यं तथा तच् च यद् वृत्तं भरतर्षभ। दिष्टं हि राजशार्दूल न शक्यम् अतिवर्तितुम्।

bhavitavyaṃ tathā tac ca yad vṛttaṃ bharatarṣabha. diṣṭaṃ hi rājaśārdūla na śakyam ativartitum.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...