महाभारत 12.19 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 19→

[mh-12-19] • 26 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। वेदाहं तात शास्त्राणि अपराणि पराणि च। उभयं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च।

yudhiṣṭhira uvāca. vedāhaṃ tāta śāstrāṇi aparāṇi parāṇi ca. ubhayaṃ vedavacanaṃ kuru karma tyajeti ca.

आकुलानि च शास्त्राणि हेतुभिश् चित्रितानि च। निश्चयश् चैव यन्मात्रो वेदाहं तं यथाविधि।

ākulāni ca śāstrāṇi hetubhiś citritāni ca. niścayaś caiva yanmātro vedāhaṃ taṃ yathāvidhi.

त्वं तु केवलम् अस्त्रज्ञो वीरव्रतम् अनुष्ठितः। शास्त्रार्थं तत्त्वतो गन्तुं न समर्थः कथं चन।

tvaṃ tu kevalam astrajño vīravratam anuṣṭhitaḥ. śāstrārthaṃ tattvato gantuṃ na samarthaḥ kathaṃ cana.

शास्त्रार्थसूक्ष्मदर्शी यो धर्मनिश्चयकोविदः। तेनाप्य् एवं न वाच्यो ऽहं यदि धर्मं प्रपश्यसि।

śāstrārthasūkṣmadarśī yo dharmaniścayakovidaḥ. tenāpy evaṃ na vācyo 'haṃ yadi dharmaṃ prapaśyasi.

भ्रातृसौहृदम् आस्थाय यद् उक्तं वचनं त्वया। न्याय्यं युक्तं च कौन्तेय प्रीतो ऽहं तेन ते ऽर्जुन। ममेश्वरसमं सत्त्वं ब्रह्मणा चैव यत् समम्। वासुदेवसमं चैव न भूतं न भविष्यति। तथा त्वं यौधमुख्येषु सत्त्वं परमम् उच्यते। बलम् इन्द्रे च वायौ च बलं यच् च जनार्दने। तद् बलं भीमसेने च त्वयि चार्जुन विद्यते। त्वत्समश् चित्रयोधी च दूरपाती च पाण्डव। दिव्यास्त्रेण च संपन्नः को वान्यस् त्वत्समो नरः।

bhrātṛsauhṛdam āsthāya yad uktaṃ vacanaṃ tvayā. nyāyyaṃ yuktaṃ ca kaunteya prīto 'haṃ tena te 'rjuna. mameśvarasamaṃ sattvaṃ brahmaṇā caiva yat samam. vāsudevasamaṃ caiva na bhūtaṃ na bhaviṣyati. tathā tvaṃ yaudhamukhyeṣu sattvaṃ paramam ucyate. balam indre ca vāyau ca balaṃ yac ca janārdane. tad balaṃ bhīmasene ca tvayi cārjuna vidyate. tvatsamaś citrayodhī ca dūrapātī ca pāṇḍava. divyāstreṇa ca saṃpannaḥ ko vānyas tvatsamo naraḥ.

युद्धधर्मेषु सर्वेषु क्रियाणां नैपुणेषु च। न त्वया सदृशः कश् चित् त्रिषु लोकेषु विद्यते। धार्मिकं धर्मयुक्तं च निःशेषं ज्ञायते मया।

yuddhadharmeṣu sarveṣu kriyāṇāṃ naipuṇeṣu ca. na tvayā sadṛśaḥ kaś cit triṣu lokeṣu vidyate. dhārmikaṃ dharmayuktaṃ ca niḥśeṣaṃ jñāyate mayā.

धर्मसूक्ष्मं तु यद् वाक्यं तत्र दुष्प्रतरं त्वया। धनंजय न मे बुद्धिम् अभिशङ्कितुम् अर्हसि।

dharmasūkṣmaṃ tu yad vākyaṃ tatra duṣprataraṃ tvayā. dhanaṃjaya na me buddhim abhiśaṅkitum arhasi.

युद्धशास्त्रविद् एव त्वं न वृद्धाः सेवितास् त्वया। समासविस्तरविदां न तेषां वेत्सि निश्चयम्।

yuddhaśāstravid eva tvaṃ na vṛddhāḥ sevitās tvayā. samāsavistaravidāṃ na teṣāṃ vetsi niścayam.

तपस् त्यागो विधिर् इति निश्चयस् तात धीमताम्। परं परं ज्याय एषां सैषा नैःश्रेयसी गतिः।

tapas tyāgo vidhir iti niścayas tāta dhīmatām. paraṃ paraṃ jyāya eṣāṃ saiṣā naiḥśreyasī gatiḥ.

न त्व् एतन् मन्यसे पार्थ न ज्यायो ऽस्ति धनाद् इति। अत्र ते वर्तयिष्यामि यथा नैतत् प्रधानतः।

na tv etan manyase pārtha na jyāyo 'sti dhanād iti. atra te vartayiṣyāmi yathā naitat pradhānataḥ.

तपःस्वाध्यायशीला हि दृश्यन्ते धार्मिका जनाः। ऋषयस् तपसा युक्ता येषां लोकाः सनातनाः।

tapaḥsvādhyāyaśīlā hi dṛśyante dhārmikā janāḥ. ṛṣayas tapasā yuktā yeṣāṃ lokāḥ sanātanāḥ.

अजातश्मश्रवो धीरास् तथान्ये वनवासिनः। अनन्ता अधना एव स्वाध्यायेन दिवं गताः।

ajātaśmaśravo dhīrās tathānye vanavāsinaḥ. anantā adhanā eva svādhyāyena divaṃ gatāḥ.

उत्तरेण तु पन्थानम् आर्या विषयनिग्रहात्। अबुद्धिजं तमस् त्यक्त्वा लोकांस् त्यागवतां गताः।

uttareṇa tu panthānam āryā viṣayanigrahāt. abuddhijaṃ tamas tyaktvā lokāṃs tyāgavatāṃ gatāḥ.

दक्षिणेन तु पन्थानं यं भास्वन्तं प्रपश्यसि। एते क्रियावतां लोका ये श्मशानानि भेजिरे।

dakṣiṇena tu panthānaṃ yaṃ bhāsvantaṃ prapaśyasi. ete kriyāvatāṃ lokā ye śmaśānāni bhejire.

अनिर्देश्या गतिः सा तु यां प्रपश्यन्ति मोक्षिणः। तस्मात् त्यागः प्रधानेष्टः स तु दुःखः प्रवेदितुम्।

anirdeśyā gatiḥ sā tu yāṃ prapaśyanti mokṣiṇaḥ. tasmāt tyāgaḥ pradhāneṣṭaḥ sa tu duḥkhaḥ praveditum.

अनुसृत्य तु शास्त्राणि कवयः समवस्थिताः। अपीह स्याद् अपीह स्यात् सारासारदिदृक्षया।

anusṛtya tu śāstrāṇi kavayaḥ samavasthitāḥ. apīha syād apīha syāt sārāsāradidṛkṣayā.

वेदवादान् अतिक्रम्य शास्त्राण्य् आरण्यकानि च। विपाट्य कदलीस्कन्धं सारं ददृशिरे न ते।

vedavādān atikramya śāstrāṇy āraṇyakāni ca. vipāṭya kadalīskandhaṃ sāraṃ dadṛśire na te.

अथैकान्तव्युदासेन शरीरे पञ्चभौतिके। इच्छाद्वेषसमायुक्तम् आत्मानं प्राहुर् इङ्गितैः।

athaikāntavyudāsena śarīre pañcabhautike. icchādveṣasamāyuktam ātmānaṃ prāhur iṅgitaiḥ.

अग्राह्यश् चक्षुषा सो ऽपि अनिर्देश्यं च तद् गिरा। कर्महेतुपुरस्कारं भूतेषु परिवर्तते।

agrāhyaś cakṣuṣā so 'pi anirdeśyaṃ ca tad girā. karmahetupuraskāraṃ bhūteṣu parivartate.

कल्याणगोचरं कृत्वा मनस् तृष्णां निगृह्य च। कर्मसंततिम् उत्सृज्य स्यान् निरालम्बनः सुखी।

kalyāṇagocaraṃ kṛtvā manas tṛṣṇāṃ nigṛhya ca. karmasaṃtatim utsṛjya syān nirālambanaḥ sukhī.

अस्मिन्न् एवं सूक्ष्मगम्ये मार्गे सद्भिर् निषेविते। कथम् अर्थम् अनर्थाढ्यम् अर्जुन त्वं प्रशंससि।

asminn evaṃ sūkṣmagamye mārge sadbhir niṣevite. katham artham anarthāḍhyam arjuna tvaṃ praśaṃsasi.

पूर्वशास्त्रविदो ह्य् एवं जनाः पश्यन्ति भारत। क्रियासु निरता नित्यं दाने यज्ञे च कर्मणि।

pūrvaśāstravido hy evaṃ janāḥ paśyanti bhārata. kriyāsu niratā nityaṃ dāne yajñe ca karmaṇi.

भवन्ति सुदुरावर्ता हेतुमन्तो ऽपि पण्डिताः। दृढपूर्वश्रुता मूढा नैतद् अस्तीति वादिनः।

bhavanti sudurāvartā hetumanto 'pi paṇḍitāḥ. dṛḍhapūrvaśrutā mūḍhā naitad astīti vādinaḥ.

अमृतस्यावमन्तारो वक्तारो जनसंसदि। चरन्ति वसुधां कृत्स्नां वावदूका बहुश्रुताः।

amṛtasyāvamantāro vaktāro janasaṃsadi. caranti vasudhāṃ kṛtsnāṃ vāvadūkā bahuśrutāḥ.

यान् वयं नाभिजानीमः कस् ताञ् ज्ञातुम् इहार्हति। एवं प्राज्ञान् सतश् चापि महतः शास्त्रवित्तमान्।

yān vayaṃ nābhijānīmaḥ kas tāñ jñātum ihārhati. evaṃ prājñān sataś cāpi mahataḥ śāstravittamān.

तपसा महद् आप्नोति बुद्ध्या वै विन्दते महत्। त्यागेन सुखम् आप्नोति सदा कौन्तेय धर्मवित्।

tapasā mahad āpnoti buddhyā vai vindate mahat. tyāgena sukham āpnoti sadā kaunteya dharmavit.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...