महाभारत 12.163 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 163→

[mh-12-163] • 23 श्लोकाः

भीष्म उवाच। तस्यां निशायां व्युष्टायां गते तस्मिन् द्विजोत्तमे। निष्क्रम्य गौतमो ऽगच्छत् समुद्रं प्रति भारत।

bhīṣma uvāca. tasyāṃ niśāyāṃ vyuṣṭāyāṃ gate tasmin dvijottame. niṣkramya gautamo 'gacchat samudraṃ prati bhārata.

सामुद्रकान् स वणिजस् ततो ऽपश्यत् स्थितान् पथि। स तेन सार्थेन सह प्रययौ सागरं प्रति।

sāmudrakān sa vaṇijas tato 'paśyat sthitān pathi. sa tena sārthena saha prayayau sāgaraṃ prati.

स तु सार्थो महाराज कस्मिंश् चिद् गिरिगह्वरे। मत्तेन द्विरदेनाथ निहतः प्रायशो ऽभवत्।

sa tu sārtho mahārāja kasmiṃś cid girigahvare. mattena dviradenātha nihataḥ prāyaśo 'bhavat.

स कथं चित् ततस् तस्मात् सार्थान् मुक्तो द्विजस् तदा। कांदिग्भूतो जीवितार्थी प्रदुद्रावोत्तरां दिशम्।

sa kathaṃ cit tatas tasmāt sārthān mukto dvijas tadā. kāṃdigbhūto jīvitārthī pradudrāvottarāṃ diśam.

स सर्वतः परिभ्रष्टः सार्थाद् देशात् तथार्थतः। एकाकी व्यद्रवत् तत्र वने किंपुरुषो यथा।

sa sarvataḥ paribhraṣṭaḥ sārthād deśāt tathārthataḥ. ekākī vyadravat tatra vane kiṃpuruṣo yathā.

स पन्थानम् अथासाद्य समुद्राभिसरं तदा। आससाद वनं रम्यं महत् पुष्पितपादपम्।

sa panthānam athāsādya samudrābhisaraṃ tadā. āsasāda vanaṃ ramyaṃ mahat puṣpitapādapam.

सर्वर्तुकैर् आम्रवनैः पुष्पितैर् उपशोभितम्। नन्दनोद्देशसदृशं यक्षकिंनरसेवितम्।

sarvartukair āmravanaiḥ puṣpitair upaśobhitam. nandanoddeśasadṛśaṃ yakṣakiṃnarasevitam.

शालतालधवाश्वत्थत्वचागुरुवनैस् तथा। चन्दनस्य च मुख्यस्य पादपैर् उपशोभितम्। गिरिप्रस्थेषु रम्येषु शुभेषु सुसुगन्धिषु।

śālatāladhavāśvatthatvacāguruvanais tathā. candanasya ca mukhyasya pādapair upaśobhitam. giriprastheṣu ramyeṣu śubheṣu susugandhiṣu.

समन्ततो द्विजश्रेष्ठा वल्गु कूजन्ति तत्र वै। मनुष्यवदनास् त्व् अन्ये भारुण्डा इति विश्रुताः। भूलिङ्गशकुनाश् चान्ये समुद्रं सर्वतो ऽभवन्।

samantato dvijaśreṣṭhā valgu kūjanti tatra vai. manuṣyavadanās tv anye bhāruṇḍā iti viśrutāḥ. bhūliṅgaśakunāś cānye samudraṃ sarvato 'bhavan.

स तान्य् अतिमनोज्ञानि विहंगाभिरुतानि वै। शृण्वन् सुरमणीयानि विप्रो ऽगच्छत गौतमः।

sa tāny atimanojñāni vihaṃgābhirutāni vai. śṛṇvan suramaṇīyāni vipro 'gacchata gautamaḥ.

ततो ऽपश्यत् सुरम्ये स सुवर्णसिकताचिते। देशभागे समे चित्रे स्वर्गोद्देशसमप्रभे।

tato 'paśyat suramye sa suvarṇasikatācite. deśabhāge same citre svargoddeśasamaprabhe.

श्रिया जुष्टं महावृक्षं न्यग्रोधं परिमण्डलम्। शाखाभिर् अनुरूपाभिर् भूषितं छत्रसंनिभम्।

śriyā juṣṭaṃ mahāvṛkṣaṃ nyagrodhaṃ parimaṇḍalam. śākhābhir anurūpābhir bhūṣitaṃ chatrasaṃnibham.

तस्य मूलं सुसंसिक्तं वरचन्दनवारिणा। दिव्यपुष्पान्वितं श्रीमत् पितामहसदोपमम्।

tasya mūlaṃ susaṃsiktaṃ varacandanavāriṇā. divyapuṣpānvitaṃ śrīmat pitāmahasadopamam.

तं दृष्ट्वा गौतमः प्रीतो मुनिकान्तम् अनुत्तमम्। मेध्यं सुरगृहप्रख्यं पुष्पितैः पादपैर् वृतम्। तम् आगम्य मुदा युक्तस् तस्याधस्ताद् उपाविशत्।

taṃ dṛṣṭvā gautamaḥ prīto munikāntam anuttamam. medhyaṃ suragṛhaprakhyaṃ puṣpitaiḥ pādapair vṛtam. tam āgamya mudā yuktas tasyādhastād upāviśat.

तत्रासीनस्य कौरव्य गौतमस्य सुखः शिवः। पुष्पाणि समुपस्पृश्य प्रववाव् अनिलः शुचिः। ह्लादयन् सर्वगात्राणि गौतमस्य तदा नृप।

tatrāsīnasya kauravya gautamasya sukhaḥ śivaḥ. puṣpāṇi samupaspṛśya pravavāv anilaḥ śuciḥ. hlādayan sarvagātrāṇi gautamasya tadā nṛpa.

स तु विप्रः परिश्रान्तः स्पृष्टः पुण्येन वायुना। सुखम् आसाद्य सुष्वाप भास्करश् चास्तम् अभ्यगात्।

sa tu vipraḥ pariśrāntaḥ spṛṣṭaḥ puṇyena vāyunā. sukham āsādya suṣvāpa bhāskaraś cāstam abhyagāt.

ततो ऽस्तं भास्करे याते संध्याकाल उपस्थिते। आजगाम स्वभवनं ब्रह्मलोकात् खगोत्तमः।

tato 'staṃ bhāskare yāte saṃdhyākāla upasthite. ājagāma svabhavanaṃ brahmalokāt khagottamaḥ.

नाडीजङ्घ इति ख्यातो दयितो ब्रह्मणः सखा। बकराजो महाप्राज्ञः कश्यपस्यात्मसंभवः।

nāḍījaṅgha iti khyāto dayito brahmaṇaḥ sakhā. bakarājo mahāprājñaḥ kaśyapasyātmasaṃbhavaḥ.

राजधर्मेति विख्यातो बभूवाप्रतिमो भुवि। देवकन्यासुतः श्रीमान् विद्वान् देवपतिप्रभः।

rājadharmeti vikhyāto babhūvāpratimo bhuvi. devakanyāsutaḥ śrīmān vidvān devapatiprabhaḥ.

मृष्टहाटकसंछन्नो भूषणैर् अर्कसंनिभैः। भूषितः सर्वगात्रेषु देवगर्भः श्रिया ज्वलन्।

mṛṣṭahāṭakasaṃchanno bhūṣaṇair arkasaṃnibhaiḥ. bhūṣitaḥ sarvagātreṣu devagarbhaḥ śriyā jvalan.

तम् आगतं द्विजं दृष्ट्वा विस्मितो गौतमो ऽभवत्। क्षुत्पिपासापरीतात्मा हिंसार्थी चाप्य् अवैक्षत।

tam āgataṃ dvijaṃ dṛṣṭvā vismito gautamo 'bhavat. kṣutpipāsāparītātmā hiṃsārthī cāpy avaikṣata.

राजधर्मोवाच। स्वागतं भवते विप्र दिष्ट्या प्राप्तो ऽसि मे गृहम्। अस्तं च सविता यातः संध्येयं समुपस्थिता।

rājadharmovāca. svāgataṃ bhavate vipra diṣṭyā prāpto 'si me gṛham. astaṃ ca savitā yātaḥ saṃdhyeyaṃ samupasthitā.

मम त्वं निलयं प्राप्तः प्रियातिथिर् अनिन्दितः। पूजितो यास्यसि प्रातर् विधिदृष्टेन कर्मणा।

mama tvaṃ nilayaṃ prāptaḥ priyātithir aninditaḥ. pūjito yāsyasi prātar vidhidṛṣṭena karmaṇā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...