महाभारत 12.155 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 155→

[mh-12-155] • 13 श्लोकाः

भीष्म उवाच। सर्वम् एतत् तपोमूलं कवयः परिचक्षते। न ह्य् अतप्ततपा मूढः क्रियाफलम् अवाप्यते।

bhīṣma uvāca. sarvam etat tapomūlaṃ kavayaḥ paricakṣate. na hy ataptatapā mūḍhaḥ kriyāphalam avāpyate.

प्रजापतिर् इदं सर्वं तपसैवासृजत् प्रभुः। तथैव वेदान् ऋषयस् तपसा प्रतिपेदिरे।

prajāpatir idaṃ sarvaṃ tapasaivāsṛjat prabhuḥ. tathaiva vedān ṛṣayas tapasā pratipedire.

तपसो ह्य् आनुपूर्व्येण फलमूलानिलाशनाः। त्रींल् लोकांस् तपसा सिद्धाः पश्यन्ति सुसमाहिताः।

tapaso hy ānupūrvyeṇa phalamūlānilāśanāḥ. trīṃl lokāṃs tapasā siddhāḥ paśyanti susamāhitāḥ.

औषधान्य् अगदादीनि तिस्रो विद्याश् च संस्कृताः। तपसैव हि सिध्यन्ति तपोमूलं हि साधनम्।

auṣadhāny agadādīni tisro vidyāś ca saṃskṛtāḥ. tapasaiva hi sidhyanti tapomūlaṃ hi sādhanam.

यद् दुरापं दुराम्नायं दुराधर्षं दुरुत्सहम्। सर्वं तत् तपसा शक्यं तपो हि दुरतिक्रमम्।

yad durāpaṃ durāmnāyaṃ durādharṣaṃ durutsaham. sarvaṃ tat tapasā śakyaṃ tapo hi duratikramam.

सुरापो ऽसंमतादायी भ्रूणहा गुरुतल्पगः। तपसैव सुतप्तेन नरः पापाद् विमुच्यते।

surāpo 'saṃmatādāyī bhrūṇahā gurutalpagaḥ. tapasaiva sutaptena naraḥ pāpād vimucyate.

तपसो बहुरूपस्य तैस् तैर् द्वारैः प्रवर्ततः। निवृत्त्या वर्तमानस्य तपो नानशनात् परम्।

tapaso bahurūpasya tais tair dvāraiḥ pravartataḥ. nivṛttyā vartamānasya tapo nānaśanāt param.

अहिंसा सत्यवचनं दानम् इन्द्रियनिग्रहः। एतेभ्यो हि महाराज तपो नानशनात् परम्।

ahiṃsā satyavacanaṃ dānam indriyanigrahaḥ. etebhyo hi mahārāja tapo nānaśanāt param.

न दुष्करतरं दानान् नातिमातरम् आश्रमः। त्रैविद्येभ्यः परं नास्ति संन्यासः परमं तपः।

na duṣkarataraṃ dānān nātimātaram āśramaḥ. traividyebhyaḥ paraṃ nāsti saṃnyāsaḥ paramaṃ tapaḥ.

इन्द्रियाणीह रक्षन्ति धनधान्याभिगुप्तये। तस्माद् अर्थे च धर्मे च तपो नानशनात् परम्।

indriyāṇīha rakṣanti dhanadhānyābhiguptaye. tasmād arthe ca dharme ca tapo nānaśanāt param.

ऋषयः पितरो देवा मनुष्या मृगसत्तमाः। यानि चान्यानि भूतानि स्थावराणि चराणि च। स्थावराणि च भूतानि चराण्य् अन्यानि यानि च।

ṛṣayaḥ pitaro devā manuṣyā mṛgasattamāḥ. yāni cānyāni bhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca. sthāvarāṇi ca bhūtāni carāṇy anyāni yāni ca.

तपःपरायणाः सर्वे सिध्यन्ति तपसा च ते। इत्य् एवं तपसा देवा महत्त्वं चाप्य् अवाप्नुवन्।

tapaḥparāyaṇāḥ sarve sidhyanti tapasā ca te. ity evaṃ tapasā devā mahattvaṃ cāpy avāpnuvan.

इमानीष्टविभागानि फलानि तपसा सदा। तपसा शक्यते प्राप्तुं देवत्वम् अपि निश्चयात्।

imānīṣṭavibhāgāni phalāni tapasā sadā. tapasā śakyate prāptuṃ devatvam api niścayāt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...