भीष्म उवाच। एवं शुनासमान् भृत्यान् स्वस्थाने यो नराधिपः। नियोजयति कृत्येषु स राज्यफलम् अश्नुते।

न श्वा स्वस्थानम् उत्क्रम्य प्रमाणम् अभि सत्कृतः। आरोप्यः श्वा स्वकात् स्थानाद् उत्क्रम्यान्यत् प्रपद्यते।

स्वजातिकुलसंपन्नाः स्वेषु कर्मस्व् अवस्थिताः। प्रकर्तव्या बुधा भृत्या नास्थाने प्रक्रिया क्षमा।

अनुरूपाणि कर्माणि भृत्येभ्यो यः प्रयच्छति। स भृत्यगुणसंपन्नं राजा फलम् उपाश्नुते।

शरभः शरभस्थाने सिंहः सिंह इवोर्जितः। व्याघ्रो व्याघ्र इव स्थाप्यो द्वीपी द्वीपी यथा तथा।

कर्मस्व् इहानुरूपेषु न्यस्या भृत्या यथाविधि। प्रतिलोमं न भृत्यास् ते स्थाप्याः कर्मफलैषिणा।

यः प्रमाणम् अतिक्रम्य प्रतिलोमं नराधिपः। भृत्यान् स्थापयते ऽबुद्धिर् न स रञ्जयते प्रजाः।

न बालिशा न च क्षुद्रा न चाप्रतिमितेन्द्रियाः। नाकुलीना नराः पार्श्वे स्थाप्या राज्ञा हितैषिणा।

साधवः कुशलाः शूरा ज्ञानवन्तो ऽनसूयकाः। अक्षुद्राः शुचयो दक्षा नराः स्युः पारिपार्श्वकाः।

न्यग्भूतास् तत्पराः क्षान्ताश् चौक्षाः प्रकृतिजाः शुभाः। स्वे स्वे स्थाने ऽपरिक्रुष्टास् ते स्यू राज्ञो बहिश्चराः।

सिंहस्य सततं पार्श्वे सिंह एव जनो भवेत्। असिंहः सिंहसहितः सिंहवल् लभते फलम्।

यस् तु सिंहः श्वभिः कीर्णः सिंहकर्मफले रतः। न स सिंहफलं भोक्तुं शक्तः श्वभिर् उपासितः।

एवम् एतैर् मनुष्येन्द्र शूरैः प्राज्ञैर् बहुश्रुतैः। कुलीनैः सह शक्येत कृत्स्नां जेतुं वसुंधराम्।

नावैद्यो नानृजुः पार्श्वे नाविद्यो नामहाधनः। संग्राह्यो वसुधापालैर् भृत्यो भृत्यवतां वर।

बाणवद् विसृता यान्ति स्वामिकार्यपरा जनाः। ये भृत्याः पार्थिवहितास् तेषां सान्त्वं प्रयोजयेत्।

कोशश् च सततं रक्ष्यो यत्नम् आस्थाय राजभिः। कोशमूला हि राजानः कोशमूलकरो भव।

कोष्ठागारं च ते नित्यं स्फीतं धान्यैः सुसंचितम्। सदास्तु सत्सु संन्यस्तं धनधान्यपरो भव।

नित्ययुक्ताश् च ते भृत्या भवन्तु रणकोविदाः। वाजिनां च प्रयोगेषु वैशारद्यम् इहेष्यते।

ज्ञातिबन्धुजनावेक्षी मित्रसंबन्धिसंवृतः। पौरकार्यहितान्वेषी भव कौरवनन्दन।

एषा ते नैष्ठिकी बुद्धिः प्रज्ञा चाभिहिता मया। श्वा ते निदर्शनं तात किं भूयः श्रोतुम् इच्छसि।