महाभारत 12.106 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 106→

[mh-12-106] • 24 श्लोकाः

मुनिर् उवाच। अथ चेत् पौरुषं किं चित् क्षत्रियात्मनि पश्यसि। ब्रवीमि हन्त ते नीतिं राज्यस्य प्रतिपत्तये।

munir uvāca. atha cet pauruṣaṃ kiṃ cit kṣatriyātmani paśyasi. bravīmi hanta te nītiṃ rājyasya pratipattaye.

तां चेच् छक्ष्यस्य् अनुष्ठातुं कर्म चैव करिष्यसि। शृणु सर्वम् अशेषेण यत् त्वां वक्ष्यामि तत्त्वतः।

tāṃ cec chakṣyasy anuṣṭhātuṃ karma caiva kariṣyasi. śṛṇu sarvam aśeṣeṇa yat tvāṃ vakṣyāmi tattvataḥ.

आचरिष्यसि चेत् कर्म महतो ऽर्थान् अवाप्स्यसि। राज्यं राज्यस्य मन्त्रं वा महतीं वा पुनः श्रियम्। यद्य् एतद् रोचते राजन् पुनर् ब्रूहि ब्रवीमि ते।

ācariṣyasi cet karma mahato 'rthān avāpsyasi. rājyaṃ rājyasya mantraṃ vā mahatīṃ vā punaḥ śriyam. yady etad rocate rājan punar brūhi bravīmi te.

राजपुत्र उवाच। ब्रवीतु भगवान् नीतिम् उपपन्नो ऽस्म्य् अहं प्रभो। अमोघम् इदम् अद्यास्तु त्वया सह समागतम्।

rājaputra uvāca. bravītu bhagavān nītim upapanno 'smy ahaṃ prabho. amogham idam adyāstu tvayā saha samāgatam.

मुनिर् उवाच। हित्वा स्तम्भं च मानं च क्रोधहर्षौ भयं तथा। प्रत्य् अमित्रं निषेवस्व प्रणिपत्य कृताञ्जलिः।

munir uvāca. hitvā stambhaṃ ca mānaṃ ca krodhaharṣau bhayaṃ tathā. praty amitraṃ niṣevasva praṇipatya kṛtāñjaliḥ.

तम् उत्तमेन शौचेन कर्मणा चाभिराधय। दातुम् अर्हति ते वृत्तिं वैदेहः सत्यसंगरः।

tam uttamena śaucena karmaṇā cābhirādhaya. dātum arhati te vṛttiṃ vaidehaḥ satyasaṃgaraḥ.

प्रमाणं सर्वभूतेषु प्रग्रहं च गमिष्यसि। ततः सहायान् सोत्साहांल् लप्स्यसे ऽव्यसनाञ् शुचीन्।

pramāṇaṃ sarvabhūteṣu pragrahaṃ ca gamiṣyasi. tataḥ sahāyān sotsāhāṃl lapsyase 'vyasanāñ śucīn.

वर्तमानः स्वशास्त्रे वै संयतात्मा जितेन्द्रियः। अभ्युद्धरति चात्मानं प्रसादयति च प्रजाः।

vartamānaḥ svaśāstre vai saṃyatātmā jitendriyaḥ. abhyuddharati cātmānaṃ prasādayati ca prajāḥ.

तेनैव त्वं धृतिमता श्रीमता चाभिसत्कृतः। प्रमाणं सर्वभूतेषु गत्वा प्रग्रहणं महत्।

tenaiva tvaṃ dhṛtimatā śrīmatā cābhisatkṛtaḥ. pramāṇaṃ sarvabhūteṣu gatvā pragrahaṇaṃ mahat.

ततः सुहृद्बलं लब्ध्वा मन्त्रयित्वा सुमन्त्रितम्। अन्तरैर् भेदयित्वारीन् बिल्वं बिल्वेन शातय। परैर् वा संविदं कृत्वा बलम् अप्य् अस्य घातय।

tataḥ suhṛdbalaṃ labdhvā mantrayitvā sumantritam. antarair bhedayitvārīn bilvaṃ bilvena śātaya. parair vā saṃvidaṃ kṛtvā balam apy asya ghātaya.

अलभ्या ये शुभा भावाः स्त्रियश् चाच्छादनानि च। शय्यासनानि यानानि महार्हाणि गृहाणि च।

alabhyā ye śubhā bhāvāḥ striyaś cācchādanāni ca. śayyāsanāni yānāni mahārhāṇi gṛhāṇi ca.

पक्षिणो मृगजातानि रसा गन्धाः फलानि च। तेष्व् एव सज्जयेथास् त्वं यथा नश्येत् स्वयं परः।

pakṣiṇo mṛgajātāni rasā gandhāḥ phalāni ca. teṣv eva sajjayethās tvaṃ yathā naśyet svayaṃ paraḥ.

यद्य् एव प्रतिषेद्धव्यो यद्य् उपेक्षणम् अर्हति। सदैव राजशार्दूल विदुषा हितम् इच्छता। न जातु विवृतः कार्यः शत्रुर् विनयम् इच्छता।

yady eva pratiṣeddhavyo yady upekṣaṇam arhati. sadaiva rājaśārdūla viduṣā hitam icchatā. na jātu vivṛtaḥ kāryaḥ śatrur vinayam icchatā.

वसस्व परमामित्रविषये प्राज्ञसंमते। भजस्व श्वेतकाकीयैर् मित्राधमम् अनर्थकैः।

vasasva paramāmitraviṣaye prājñasaṃmate. bhajasva śvetakākīyair mitrādhamam anarthakaiḥ.

आरम्भांश् चास्य महतो दुष्करांस् त्वं प्रयोजय। नदीबन्धविरोधांश् च बलवद्भिर् विरुध्यताम्।

ārambhāṃś cāsya mahato duṣkarāṃs tvaṃ prayojaya. nadībandhavirodhāṃś ca balavadbhir virudhyatām.

उद्यानानि महार्हाणि शयनान्य् आसनानि च। प्रतिभोगसुखेनैव कोशम् अस्य विरेचय।

udyānāni mahārhāṇi śayanāny āsanāni ca. pratibhogasukhenaiva kośam asya virecaya.

यज्ञदानप्रशंसास्मै ब्राह्मणेष्व् अनुवर्ण्यताम्। ते त्वत्प्रियं करिष्यन्ति तं चेष्यन्ति वृका इव।

yajñadānapraśaṃsāsmai brāhmaṇeṣv anuvarṇyatām. te tvatpriyaṃ kariṣyanti taṃ ceṣyanti vṛkā iva.

असंशयं पुण्यशीलः प्राप्नोति परमां गतिम्। त्रिविष्टपे पुण्यतमं स्थानं प्राप्नोति पार्थिवः। कोशक्षये त्व् अमित्राणां वशं कौसल्य गच्छति।

asaṃśayaṃ puṇyaśīlaḥ prāpnoti paramāṃ gatim. triviṣṭape puṇyatamaṃ sthānaṃ prāpnoti pārthivaḥ. kośakṣaye tv amitrāṇāṃ vaśaṃ kausalya gacchati.

उभयत्र प्रसक्तस्य धर्मे चाधर्म एव च। बलार्थमूलं व्युच्छिद्येत् तेन नन्दन्ति शत्रवः।

ubhayatra prasaktasya dharme cādharma eva ca. balārthamūlaṃ vyucchidyet tena nandanti śatravaḥ.

निन्द्यास्य मानुषं कर्म दैवम् अस्योपवर्णय। असंशयं दैवपरः क्षिप्रम् एव विनश्यति।

nindyāsya mānuṣaṃ karma daivam asyopavarṇaya. asaṃśayaṃ daivaparaḥ kṣipram eva vinaśyati.

याजयैनं विश्वजिता सर्वस्वेन वियुज्यताम्। ततो गच्छत्व् असिद्धार्थः पीड्यमानो महाजनम्।

yājayainaṃ viśvajitā sarvasvena viyujyatām. tato gacchatv asiddhārthaḥ pīḍyamāno mahājanam.

त्यागधर्मविदं मुण्डं कं चिद् अस्योपवर्णय। अपि त्यागं बुभूषेत कच्चिद् गच्छेद् अनामयम्।

tyāgadharmavidaṃ muṇḍaṃ kaṃ cid asyopavarṇaya. api tyāgaṃ bubhūṣeta kaccid gacched anāmayam.

सिद्धेनौषधयोगेन सर्वशत्रुविनाशिना। नागान् अश्वान् मनुष्यांश् च कृतकैर् उपघातय।

siddhenauṣadhayogena sarvaśatruvināśinā. nāgān aśvān manuṣyāṃś ca kṛtakair upaghātaya.

एते चान्ये च बहवो दम्भयोगाः सुनिश्चिताः। शक्या विषहता कर्तुं नक्लीबेन नृपात्मज।

ete cānye ca bahavo dambhayogāḥ suniścitāḥ. śakyā viṣahatā kartuṃ naklībena nṛpātmaja.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...