महाभारत 12.100 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 100→

[mh-12-100] • 18 श्लोकाः

भीष्म उवाच। अत्राप्य् उदाहरन्तीमम् इतिहासं पुरातनम्। प्रतर्दनो मैथिलश् च संग्रामं यत्र चक्रतुः।

bhīṣma uvāca. atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam. pratardano maithilaś ca saṃgrāmaṃ yatra cakratuḥ.

यज्ञोपवीती संग्रामे जनको मैथिलो यथा। योधान् उद्धर्षयाम् आस तन् निबोध युधिष्ठिर।

yajñopavītī saṃgrāme janako maithilo yathā. yodhān uddharṣayām āsa tan nibodha yudhiṣṭhira.

जनको मैथिलो राजा महात्मा सर्वतत्त्ववित्। योधान् स्वान् दर्शयाम् आस स्वर्गं नरकम् एव च।

janako maithilo rājā mahātmā sarvatattvavit. yodhān svān darśayām āsa svargaṃ narakam eva ca.

अभीतानाम् इमे लोका भास्वन्तो हन्त पश्यत। पूर्णा गन्धर्वकन्याभिः सर्वकामदुहो ऽक्षयाः।

abhītānām ime lokā bhāsvanto hanta paśyata. pūrṇā gandharvakanyābhiḥ sarvakāmaduho 'kṣayāḥ.

इमे पलायमानानां नरकाः प्रत्युपस्थिताः। अकीर्तिः शाश्वती चैव पतितव्यम् अनन्तरम्।

ime palāyamānānāṃ narakāḥ pratyupasthitāḥ. akīrtiḥ śāśvatī caiva patitavyam anantaram.

तान् दृष्ट्वारीन् विजयतो भूत्वा संत्यागबुद्धयः। नरकस्याप्रतिष्ठस्य मा भूत वशवर्तिनः।

tān dṛṣṭvārīn vijayato bhūtvā saṃtyāgabuddhayaḥ. narakasyāpratiṣṭhasya mā bhūta vaśavartinaḥ.

त्यागमूलं हि शूराणां स्वर्गद्वारम् अनुत्तमम्। इत्य् उक्तास् ते नृपतिना योधाः परपुरंजय।

tyāgamūlaṃ hi śūrāṇāṃ svargadvāram anuttamam. ity uktās te nṛpatinā yodhāḥ parapuraṃjaya.

व्यजयन्त रणे शत्रून् हर्षयन्तो जनेश्वरम्। तस्माद् आत्मवता नित्यं स्थातव्यं रणमूर्धनि।

vyajayanta raṇe śatrūn harṣayanto janeśvaram. tasmād ātmavatā nityaṃ sthātavyaṃ raṇamūrdhani.

गजानां रथिनो मध्ये रथानाम् अनु सादिनः। सादिनाम् अन्तरा स्थाप्यं पादातम् इह दंशितम्।

gajānāṃ rathino madhye rathānām anu sādinaḥ. sādinām antarā sthāpyaṃ pādātam iha daṃśitam.

य एवं व्यूहते राजा स नित्यं जयते द्विषः। तस्माद् एवं विधातव्यं नित्यम् एव युधिष्ठिर।

ya evaṃ vyūhate rājā sa nityaṃ jayate dviṣaḥ. tasmād evaṃ vidhātavyaṃ nityam eva yudhiṣṭhira.

सर्वे सुकृतम् इच्छन्तः सुयुद्धेनातिमन्यवः। क्षोभयेयुर् अनीकानि सागरं मकरा इव।

sarve sukṛtam icchantaḥ suyuddhenātimanyavaḥ. kṣobhayeyur anīkāni sāgaraṃ makarā iva.

हर्षयेयुर् विषण्णांश् च व्यवस्थाप्य परस्परम्। जितां च भूमिं रक्षेत भग्नान् नात्यनुसारयेत्।

harṣayeyur viṣaṇṇāṃś ca vyavasthāpya parasparam. jitāṃ ca bhūmiṃ rakṣeta bhagnān nātyanusārayet.

पुनरावर्तमानानां निराशानां च जीविते। न वेगः सुसहो राजंस् तस्मान् नात्यनुसारयेत्।

punarāvartamānānāṃ nirāśānāṃ ca jīvite. na vegaḥ susaho rājaṃs tasmān nātyanusārayet.

न हि प्रहर्तुम् इच्छन्ति शूराः प्राद्रवतां भयात्। तस्मात् पलायमानानां कुर्यान् नात्यनुसारणम्।

na hi prahartum icchanti śūrāḥ prādravatāṃ bhayāt. tasmāt palāyamānānāṃ kuryān nātyanusāraṇam.

चराणाम् अचरा ह्य् अन्नम् अदंष्ट्रा दंष्ट्रिणाम् अपि। अपाणयः पाणिमताम् अन्नं शूरस्य कातराः।

carāṇām acarā hy annam adaṃṣṭrā daṃṣṭriṇām api. apāṇayaḥ pāṇimatām annaṃ śūrasya kātarāḥ.

समानपृष्ठोदरपाणिपादाः; पश्चाच् छूरं भीरवो ऽनुव्रजन्ति। अतो भयार्ताः प्रणिपत्य भूयः; कृत्वाञ्जलीन् उपतिष्ठन्ति शूरान्।

samānapṛṣṭhodarapāṇipādāḥ; paścāc chūraṃ bhīravo 'nuvrajanti. ato bhayārtāḥ praṇipatya bhūyaḥ; kṛtvāñjalīn upatiṣṭhanti śūrān.

शूरबाहुषु लोको ऽयं लम्बते पुत्रवत् सदा। तस्मात् सर्वास्व् अवस्थासु शूरः संमानम् अर्हति।

śūrabāhuṣu loko 'yaṃ lambate putravat sadā. tasmāt sarvāsv avasthāsu śūraḥ saṃmānam arhati.

न हि शौर्यात् परं किं चित् त्रिषु लोकेषु विद्यते। शूरः सर्वं पालयति सर्वं शूरे प्रतिष्ठितम्।

na hi śauryāt paraṃ kiṃ cit triṣu lokeṣu vidyate. śūraḥ sarvaṃ pālayati sarvaṃ śūre pratiṣṭhitam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...