महाभारत 11.24 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←स्त्री पर्व→

←अध्याय 24→

[mh-11-24] • 28 श्लोकाः

गान्धार्य् उवाच। सोमदत्तसुतं पश्य युयुधानेन पातितम्। वितुद्यमानं विहगैर् बहुभिर् माधवान्तिके।

gāndhāry uvāca. somadattasutaṃ paśya yuyudhānena pātitam. vitudyamānaṃ vihagair bahubhir mādhavāntike.

पुत्रशोकाभिसंतप्तः सोमदत्तो जनार्दन। युयुधानं महेष्वासं गर्हयन्न् इव दृश्यते।

putraśokābhisaṃtaptaḥ somadatto janārdana. yuyudhānaṃ maheṣvāsaṃ garhayann iva dṛśyate.

असौ तु भूरिश्रवसो माता शोकपरिप्लुता। आश्वासयति भर्तारं सोमदत्तम् अनिन्दिता।

asau tu bhūriśravaso mātā śokapariplutā. āśvāsayati bhartāraṃ somadattam aninditā.

दिष्ट्या नेदं महाराज दारुणं भरतक्षयम्। कुरुसंक्रन्दनं घोरं युगान्तम् अनुपश्यसि।

diṣṭyā nedaṃ mahārāja dāruṇaṃ bharatakṣayam. kurusaṃkrandanaṃ ghoraṃ yugāntam anupaśyasi.

दिष्ट्या यूपध्वजं वीरं पुत्रं भूरिसहस्रदम्। अनेकक्रतुयज्वानं निहतं नाद्य पश्यसि।

diṣṭyā yūpadhvajaṃ vīraṃ putraṃ bhūrisahasradam. anekakratuyajvānaṃ nihataṃ nādya paśyasi.

दिष्ट्या स्नुषाणाम् आक्रन्दे घोरं विलपितं बहु। न शृणोषि महाराज सारसीनाम् इवार्णवे।

diṣṭyā snuṣāṇām ākrande ghoraṃ vilapitaṃ bahu. na śṛṇoṣi mahārāja sārasīnām ivārṇave.

एकवस्त्रानुसंवीताः प्रकीर्णासितमूर्धजाः। स्नुषास् ते परिधावन्ति हतापत्या हतेश्वराः।

ekavastrānusaṃvītāḥ prakīrṇāsitamūrdhajāḥ. snuṣās te paridhāvanti hatāpatyā hateśvarāḥ.

श्वापदैर् भक्ष्यमाणं त्वम् अहो दिष्ट्या न पश्यसि। छिन्नबाहुं नरव्याघ्रम् अर्जुनेन निपातितम्।

śvāpadair bhakṣyamāṇaṃ tvam aho diṣṭyā na paśyasi. chinnabāhuṃ naravyāghram arjunena nipātitam.

शलं विनिहतं संख्ये भूरिश्रवसम् एव च। स्नुषाश् च विधवाः सर्वा दिष्ट्या नाद्येह पश्यसि।

śalaṃ vinihataṃ saṃkhye bhūriśravasam eva ca. snuṣāś ca vidhavāḥ sarvā diṣṭyā nādyeha paśyasi.

दिष्ट्या तत् काञ्चनं छत्रं यूपकेतोर् महात्मनः। विनिकीर्णं रथोपस्थे सौमदत्तेर् न पश्यसि।

diṣṭyā tat kāñcanaṃ chatraṃ yūpaketor mahātmanaḥ. vinikīrṇaṃ rathopasthe saumadatter na paśyasi.

अमूस् तु भूरिश्रवसो भार्याः सात्यकिना हतम्। परिवार्यानुशोचन्ति भर्तारम् असितेक्षणाः।

amūs tu bhūriśravaso bhāryāḥ sātyakinā hatam. parivāryānuśocanti bhartāram asitekṣaṇāḥ.

एता विलप्य बहुलं भर्तृशोकेन कर्शिताः। पतन्त्य् अभिमुखा भूमौ कृपणं बत केशव।

etā vilapya bahulaṃ bhartṛśokena karśitāḥ. patanty abhimukhā bhūmau kṛpaṇaṃ bata keśava.

बीभत्सुर् अतिबीभत्सं कर्मेदम् अकरोत् कथम्। प्रमत्तस्य यद् अच्छैत्सीद् बाहुं शूरस्य यज्वनः।

bībhatsur atibībhatsaṃ karmedam akarot katham. pramattasya yad acchaitsīd bāhuṃ śūrasya yajvanaḥ.

ततः पापतरं कर्म कृतवान् अपि सात्यकिः। यस्मात् प्रायोपविष्टस्य प्राहार्षीत् संशितात्मनः।

tataḥ pāpataraṃ karma kṛtavān api sātyakiḥ. yasmāt prāyopaviṣṭasya prāhārṣīt saṃśitātmanaḥ.

एको द्वाभ्यां हतः शेषे त्वम् अधर्मेण धार्मिकः। किं नु वक्ष्यति वै सत्सु गोष्ठीषु च सभासु च। अपुण्यम् अयशस्यं च कर्मेदं सात्यकिः स्वयम्। इति यूपध्वजस्यैताः स्त्रियः क्रोशन्ति माधव।

eko dvābhyāṃ hataḥ śeṣe tvam adharmeṇa dhārmikaḥ. kiṃ nu vakṣyati vai satsu goṣṭhīṣu ca sabhāsu ca. apuṇyam ayaśasyaṃ ca karmedaṃ sātyakiḥ svayam. iti yūpadhvajasyaitāḥ striyaḥ krośanti mādhava.

भार्या यूपध्वजस्यैषा करसंमितमध्यमा। कृत्वोत्सङ्गे भुजं भर्तुः कृपणं पर्यदेवयत्।

bhāryā yūpadhvajasyaiṣā karasaṃmitamadhyamā. kṛtvotsaṅge bhujaṃ bhartuḥ kṛpaṇaṃ paryadevayat.

अयं स रशनोत्कर्षी पीनस्तनविमर्दनः। नाभ्यूरुजघनस्पर्शी नीवीविस्रंसनः करः। अयं स हन्ता शत्रूणां मित्राणाम् अभयप्रदः। प्रदाता गोसहस्राणां क्षत्रियान्तकरः करः।

ayaṃ sa raśanotkarṣī pīnastanavimardanaḥ. nābhyūrujaghanasparśī nīvīvisraṃsanaḥ karaḥ. ayaṃ sa hantā śatrūṇāṃ mitrāṇām abhayapradaḥ. pradātā gosahasrāṇāṃ kṣatriyāntakaraḥ karaḥ.

वासुदेवस्य सांनिध्ये पार्थेनाक्लिष्टकर्मणा। युध्यतः समरे ऽन्येन प्रमत्तस्य निपातितः।

vāsudevasya sāṃnidhye pārthenākliṣṭakarmaṇā. yudhyataḥ samare 'nyena pramattasya nipātitaḥ.

किं नु वक्ष्यसि संसत्सु कथासु च जनार्दन। अर्जुनस्य महत् कर्म स्वयं वा स किरीटवान्।

kiṃ nu vakṣyasi saṃsatsu kathāsu ca janārdana. arjunasya mahat karma svayaṃ vā sa kirīṭavān.

इत्य् एवं गर्हयित्वैषा तूष्णीम् आस्ते वराङ्गना। ताम् एताम् अनुशोचन्ति सपत्न्यः स्वाम् इव स्नुषाम्।

ity evaṃ garhayitvaiṣā tūṣṇīm āste varāṅganā. tām etām anuśocanti sapatnyaḥ svām iva snuṣām.

गान्धारराजः शकुनिर् बलवान् सत्यविक्रमः। निहतः सहदेवेन भागिनेयेन मातुलः।

gāndhārarājaḥ śakunir balavān satyavikramaḥ. nihataḥ sahadevena bhāgineyena mātulaḥ.

यः पुरा हेमदण्डाभ्यां व्यजनाभ्यां स्म वीज्यते। स एष पक्षिभिः पक्षैः शयान उपवीज्यते।

yaḥ purā hemadaṇḍābhyāṃ vyajanābhyāṃ sma vījyate. sa eṣa pakṣibhiḥ pakṣaiḥ śayāna upavījyate.

यः स्म रूपाणि कुरुते शतशो ऽथ सहस्रशः। तस्य मायाविनो माया दग्धाः पाण्डवतेजसा।

yaḥ sma rūpāṇi kurute śataśo 'tha sahasraśaḥ. tasya māyāvino māyā dagdhāḥ pāṇḍavatejasā.

मायया निकृतिप्रज्ञो जितवान् यो युधिष्ठिरम्। सभायां विपुलं राज्यं स पुनर् जीवितं जितः।

māyayā nikṛtiprajño jitavān yo yudhiṣṭhiram. sabhāyāṃ vipulaṃ rājyaṃ sa punar jīvitaṃ jitaḥ.

शकुन्ताः शकुनिं कृष्ण समन्तात् पर्युपासते। कितवं मम पुत्राणां विनाशायोपशिक्षितम्।

śakuntāḥ śakuniṃ kṛṣṇa samantāt paryupāsate. kitavaṃ mama putrāṇāṃ vināśāyopaśikṣitam.

एतेनैतन् महद् वैरं प्रसक्तं पाण्डवैः सह। वधाय मम पुत्राणाम् आत्मनः सगणस्य च।

etenaitan mahad vairaṃ prasaktaṃ pāṇḍavaiḥ saha. vadhāya mama putrāṇām ātmanaḥ sagaṇasya ca.

यथैव मम पुत्राणां लोकाः शस्त्रजिताः प्रभो। एवम् अस्यापि दुर्बुद्धेर् लोकाः शस्त्रेण वै जिताः।

yathaiva mama putrāṇāṃ lokāḥ śastrajitāḥ prabho. evam asyāpi durbuddher lokāḥ śastreṇa vai jitāḥ.

कथं च नायं तत्रापि पुत्रान् मे भ्रातृभिः सह। विरोधयेद् ऋजुप्रज्ञान् अनृजुर् मधुसूदन। शोकार्ता यत् स्वसा कृष्णा कृपणं पर्युपासते। विनाशं काङ्क्षती नित्यं पुत्राणां क्रुध्यती मम।

kathaṃ ca nāyaṃ tatrāpi putrān me bhrātṛbhiḥ saha. virodhayed ṛjuprajñān anṛjur madhusūdana. śokārtā yat svasā kṛṣṇā kṛpaṇaṃ paryupāsate. vināśaṃ kāṅkṣatī nityaṃ putrāṇāṃ krudhyatī mama.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...