महाभारत 11.15 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←स्त्री पर्व→

←अध्याय 15→

[mh-11-15] • 20 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्त्वा तु गान्धारी युधिष्ठिरम् अपृच्छत। क्व स राजेति सक्रोधा पुत्रपौत्रवधार्दिता।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktvā tu gāndhārī yudhiṣṭhiram apṛcchata. kva sa rājeti sakrodhā putrapautravadhārditā.

ताम् अभ्यगच्छद् राजेन्द्रो वेपमानः कृताञ्जलिः। युधिष्ठिर इदं चैनां मधुरं वाक्यम् अब्रवीत्।

tām abhyagacchad rājendro vepamānaḥ kṛtāñjaliḥ. yudhiṣṭhira idaṃ caināṃ madhuraṃ vākyam abravīt.

पुत्रहन्ता नृशंसो ऽहं तव देवि युधिष्ठिरः। शापार्हः पृथिवीनाशे हेतुभूतः शपस्व माम्।

putrahantā nṛśaṃso 'haṃ tava devi yudhiṣṭhiraḥ. śāpārhaḥ pṛthivīnāśe hetubhūtaḥ śapasva mām.

न हि मे जीवितेनार्थो न राज्येन धनेन वा। तादृशान् सुहृदो हत्वा मूढस्यास्य सुहृद्द्रुहः।

na hi me jīvitenārtho na rājyena dhanena vā. tādṛśān suhṛdo hatvā mūḍhasyāsya suhṛddruhaḥ.

तम् एवंवादिनं भीतं संनिकर्षगतं तदा। नोवाच किं चिद् गान्धारी निःश्वासपरमा भृशम्।

tam evaṃvādinaṃ bhītaṃ saṃnikarṣagataṃ tadā. novāca kiṃ cid gāndhārī niḥśvāsaparamā bhṛśam.

तस्यावनतदेहस्य पादयोर् निपतिष्यतः। युधिष्ठिरस्य नृपतेर् धर्मज्ञा धर्मदर्शिनी। अङ्गुल्यग्राणि ददृशे देवी पट्टान्तरेण सा।

tasyāvanatadehasya pādayor nipatiṣyataḥ. yudhiṣṭhirasya nṛpater dharmajñā dharmadarśinī. aṅgulyagrāṇi dadṛśe devī paṭṭāntareṇa sā.

ततः स कुनकीभूतो दर्शनीयनखो नृपः। तं दृष्ट्वा चार्जुनो ऽगच्छद् वासुदेवस्य पृष्ठतः।

tataḥ sa kunakībhūto darśanīyanakho nṛpaḥ. taṃ dṛṣṭvā cārjuno 'gacchad vāsudevasya pṛṣṭhataḥ.

एवं संचेष्टमानांस् तान् इतश् चेतश् च भारत। गान्धारी विगतक्रोधा सान्त्वयाम् आस मातृवत्।

evaṃ saṃceṣṭamānāṃs tān itaś cetaś ca bhārata. gāndhārī vigatakrodhā sāntvayām āsa mātṛvat.

तया ते समनुज्ञाता मातरं वीरमातरम्। अभ्यगच्छन्त सहिताः पृथां पृथुलवक्षसः।

tayā te samanujñātā mātaraṃ vīramātaram. abhyagacchanta sahitāḥ pṛthāṃ pṛthulavakṣasaḥ.

चिरस्य दृष्ट्वा पुत्रान् सा पुत्राधिभिर् अभिप्लुता। बाष्पम् आहारयद् देवी वस्त्रेणावृत्य वै मुखम्।

cirasya dṛṣṭvā putrān sā putrādhibhir abhiplutā. bāṣpam āhārayad devī vastreṇāvṛtya vai mukham.

ततो बाष्पं समुत्सृज्य सह पुत्रैस् तथा पृथा। अपश्यद् एताञ् शस्त्रौघैर् बहुधा परिविक्षतान्।

tato bāṣpaṃ samutsṛjya saha putrais tathā pṛthā. apaśyad etāñ śastraughair bahudhā parivikṣatān.

सा तान् एकैकशः पुत्रान् संस्पृशन्ती पुनः पुनः। अन्वशोचन्त दुःखार्ता द्रौपदीं च हतात्मजाम्। रुदतीम् अथ पाञ्चालीं ददर्श पतितां भुवि।

sā tān ekaikaśaḥ putrān saṃspṛśantī punaḥ punaḥ. anvaśocanta duḥkhārtā draupadīṃ ca hatātmajām. rudatīm atha pāñcālīṃ dadarśa patitāṃ bhuvi.

द्रौपद्य् उवाच। आर्ये पौत्राः क्व ते सर्वे सौभद्रसहिता गताः। न त्वां ते ऽद्याभिगच्छन्ति चिरदृष्टां तपस्विनीम्। किं नु राज्येन वै कार्यं विहीनायाः सुतैर् मम।

draupady uvāca. ārye pautrāḥ kva te sarve saubhadrasahitā gatāḥ. na tvāṃ te 'dyābhigacchanti ciradṛṣṭāṃ tapasvinīm. kiṃ nu rājyena vai kāryaṃ vihīnāyāḥ sutair mama.

वैशंपायन उवाच। तां समाश्वासयाम् आस पृथा पृथुललोचना। उत्थाप्य याज्ञसेनीं तु रुदतीं शोककर्शिताम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tāṃ samāśvāsayām āsa pṛthā pṛthulalocanā. utthāpya yājñasenīṃ tu rudatīṃ śokakarśitām.

तयैव सहिता चापि पुत्रैर् अनुगता पृथा। अभ्यगच्छत गान्धारीम् आर्ताम् आर्ततरा स्वयम्।

tayaiva sahitā cāpi putrair anugatā pṛthā. abhyagacchata gāndhārīm ārtām ārtatarā svayam.

ताम् उवाचाथ गान्धारी सह वध्वा यशस्विनीम्। मैवं पुत्रीति शोकार्ता पश्य माम् अपि दुःखिताम्।

tām uvācātha gāndhārī saha vadhvā yaśasvinīm. maivaṃ putrīti śokārtā paśya mām api duḥkhitām.

मन्ये लोकविनाशो ऽयं कालपर्यायचोदितः। अवश्यभावी संप्राप्तः स्वभावाल् लोमहर्षणः।

manye lokavināśo 'yaṃ kālaparyāyacoditaḥ. avaśyabhāvī saṃprāptaḥ svabhāvāl lomaharṣaṇaḥ.

इदं तत् समनुप्राप्तं विदुरस्य वचो महत्। असिद्धानुनये कृष्णे यद् उवाच महामतिः।

idaṃ tat samanuprāptaṃ vidurasya vaco mahat. asiddhānunaye kṛṣṇe yad uvāca mahāmatiḥ.

तस्मिन्न् अपरिहार्ये ऽर्थे व्यतीते च विशेषतः। मा शुचो न हि शोच्यास् ते संग्रामे निधनं गताः।

tasminn aparihārye 'rthe vyatīte ca viśeṣataḥ. mā śuco na hi śocyās te saṃgrāme nidhanaṃ gatāḥ.

यथैव त्वं तथैवाहं को वा माश्वासयिष्यति। ममैव ह्य् अपराधेन कुलम् अग्र्यं विनाशितम्।

yathaiva tvaṃ tathaivāhaṃ ko vā māśvāsayiṣyati. mamaiva hy aparādhena kulam agryaṃ vināśitam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...