महाभारत 11.14 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←स्त्री पर्व→

←अध्याय 14→

[mh-11-14] • 22 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। तच् छ्रुत्वा वचनं तस्या भीमसेनो ऽथ भीतवत्। गान्धारीं प्रत्युवाचेदं वचः सानुनयं तदा।

vaiśaṃpāyana uvāca. tac chrutvā vacanaṃ tasyā bhīmaseno 'tha bhītavat. gāndhārīṃ pratyuvācedaṃ vacaḥ sānunayaṃ tadā.

अधर्मो यदि वा धर्मस् त्रासात् तत्र मया कृतः। आत्मानं त्रातुकामेन तन् मे त्वं क्षन्तुम् अर्हसि।

adharmo yadi vā dharmas trāsāt tatra mayā kṛtaḥ. ātmānaṃ trātukāmena tan me tvaṃ kṣantum arhasi.

न हि युद्धेन पुत्रस् ते धर्मेण स महाबलः। शक्यः केन चिद् उद्यन्तुम् अतो विषमम् आचरम्। अधर्मेण जितः पूर्वं तेन चापि युधिष्ठिरः। निकृताश् च सदैव स्म ततो विषमम् आचरम्।

na hi yuddhena putras te dharmeṇa sa mahābalaḥ. śakyaḥ kena cid udyantum ato viṣamam ācaram. adharmeṇa jitaḥ pūrvaṃ tena cāpi yudhiṣṭhiraḥ. nikṛtāś ca sadaiva sma tato viṣamam ācaram.

सैन्यस्यैको ऽवशिष्टो ऽयं गदायुद्धे च वीर्यवान्। मां हत्वा न हरेद् राज्यम् इति चैतत् कृतं मया।

sainyasyaiko 'vaśiṣṭo 'yaṃ gadāyuddhe ca vīryavān. māṃ hatvā na hared rājyam iti caitat kṛtaṃ mayā.

राजपुत्रीं च पाञ्चालीम् एकवस्त्रां रजस्वलाम्। भवत्या विदितं सर्वम् उक्तवान् यत् सुतस् तव।

rājaputrīṃ ca pāñcālīm ekavastrāṃ rajasvalām. bhavatyā viditaṃ sarvam uktavān yat sutas tava.

सुयोधनम् असंगृह्य न शक्या भूः ससागरा। केवला भोक्तुम् अस्माभिर् अतश् चैतत् कृतं मया।

suyodhanam asaṃgṛhya na śakyā bhūḥ sasāgarā. kevalā bhoktum asmābhir ataś caitat kṛtaṃ mayā.

तच् चाप्य् अप्रियम् अस्माकं पुत्रस् ते समुपाचरत्। द्रौपद्या यत् सभामध्ये सव्यम् ऊरुम् अदर्शयत्।

tac cāpy apriyam asmākaṃ putras te samupācarat. draupadyā yat sabhāmadhye savyam ūrum adarśayat.

तत्रैव वध्यः सो ऽस्माकं दुराचारो ऽम्ब ते सुतः। धर्मराजाज्ञया चैव स्थिताः स्म समये तदा।

tatraiva vadhyaḥ so 'smākaṃ durācāro 'mba te sutaḥ. dharmarājājñayā caiva sthitāḥ sma samaye tadā.

वैरम् उद्धुक्षितं राज्ञि पुत्रेण तव तन् महत्। क्लेशिताश् च वने नित्यं तत एतत् कृतं मया।

vairam uddhukṣitaṃ rājñi putreṇa tava tan mahat. kleśitāś ca vane nityaṃ tata etat kṛtaṃ mayā.

वैरस्यास्य गतः पारं हत्वा दुर्योधनं रणे। राज्यं युधिष्ठिरः प्राप्तो वयं च गतमन्यवः।

vairasyāsya gataḥ pāraṃ hatvā duryodhanaṃ raṇe. rājyaṃ yudhiṣṭhiraḥ prāpto vayaṃ ca gatamanyavaḥ.

गान्धार्य् उवाच। न तस्यैष वधस् तात यत् प्रशंससि मे सुतम्। कृतवांश् चापि तत् सर्वं यद् इदं भाषसे मयि।

gāndhāry uvāca. na tasyaiṣa vadhas tāta yat praśaṃsasi me sutam. kṛtavāṃś cāpi tat sarvaṃ yad idaṃ bhāṣase mayi.

हताश्वे नकुले यत् तद् वृषसेनेन भारत। अपिबः शोणितं संख्ये दुःशासनशरीरजम्।

hatāśve nakule yat tad vṛṣasenena bhārata. apibaḥ śoṇitaṃ saṃkhye duḥśāsanaśarīrajam.

सद्भिर् विगर्हितं घोरम् अनार्यजनसेवितम्। क्रूरं कर्माकरोः कस्मात् तद् अयुक्तं वृकोदर।

sadbhir vigarhitaṃ ghoram anāryajanasevitam. krūraṃ karmākaroḥ kasmāt tad ayuktaṃ vṛkodara.

भीमसेन उवाच। अन्यस्यापि न पातव्यं रुधिरं किं पुनः स्वकम्। यथैवात्मा तथा भ्राता विशेषो नास्ति कश् चन।

bhīmasena uvāca. anyasyāpi na pātavyaṃ rudhiraṃ kiṃ punaḥ svakam. yathaivātmā tathā bhrātā viśeṣo nāsti kaś cana.

रुधिरं न व्यतिक्रामद् दन्तोष्ठं मे ऽम्ब मा शुचः। वैवस्वतस् तु तद् वेद हस्तौ मे रुधिरोक्षितौ। मा कृथा हृदि तन् मातर् न तत् पीतं मयानघे।

rudhiraṃ na vyatikrāmad dantoṣṭhaṃ me 'mba mā śucaḥ. vaivasvatas tu tad veda hastau me rudhirokṣitau. mā kṛthā hṛdi tan mātar na tat pītaṃ mayānaghe.

हताश्वं नकुलं दृष्ट्वा वृषसेनेन संयुगे। भ्रातॄणां संप्रहृष्टानां त्रासः संजनितो मया। यत् तु संज्ञाम् अकरवं पिबाम्य् असृग् अहं रुषा। दन्तोष्ठं नाभिचक्राम रुधिरं मे च मा शुचः। नासृक् पातुं त्वया शक्यं मम संग्राममूर्धनि। वृथा गर्जसि मूढस् त्वं निस्तोयस् तोयदो यथा। तद् एवं ब्रुवमाणस्य तव सूनो ऽल्पचेतसः (सिच्)। विभिद्य हृदयं पीतं राक्षस्या मम भार्यया। न प्रतिज्ञाम् अकरवं पिबाम्य् असृग् अरेर् इति।

hatāśvaṃ nakulaṃ dṛṣṭvā vṛṣasenena saṃyuge. bhrātṝṇāṃ saṃprahṛṣṭānāṃ trāsaḥ saṃjanito mayā. yat tu saṃjñām akaravaṃ pibāmy asṛg ahaṃ ruṣā. dantoṣṭhaṃ nābhicakrāma rudhiraṃ me ca mā śucaḥ. nāsṛk pātuṃ tvayā śakyaṃ mama saṃgrāmamūrdhani. vṛthā garjasi mūḍhas tvaṃ nistoyas toyado yathā. tad evaṃ bruvamāṇasya tava sūno 'lpacetasaḥ (sic). vibhidya hṛdayaṃ pītaṃ rākṣasyā mama bhāryayā. na pratijñām akaravaṃ pibāmy asṛg arer iti.

केशपक्षपरामर्शे द्रौपद्या द्यूतकारिते। क्रोधाद् यद् अब्रुवं चाहं तच् च मे हृदि वर्तते।

keśapakṣaparāmarśe draupadyā dyūtakārite. krodhād yad abruvaṃ cāhaṃ tac ca me hṛdi vartate.

क्षत्रधर्माच् च्युतो राज्ञि भवेयं शास्वतीः समाः। प्रतिज्ञां ताम् अनिस्तीर्य ततस् तत् कृतवान् अहम्।

kṣatradharmāc cyuto rājñi bhaveyaṃ śāsvatīḥ samāḥ. pratijñāṃ tām anistīrya tatas tat kṛtavān aham.

न माम् अर्हसि गान्धारि दोषेण परिशङ्कितुम्। अनिगृह्य पुरा पुत्रान् अस्मास्व् अनपकारिषु। अधुना किं तु दोषेण परिशङ्कितुम् अर्हसि।

na mām arhasi gāndhāri doṣeṇa pariśaṅkitum. anigṛhya purā putrān asmāsv anapakāriṣu. adhunā kiṃ tu doṣeṇa pariśaṅkitum arhasi.

गान्धार्य् उवाच। वृद्धस्यास्य शतं पुत्रान् निघ्नंस् त्वम् अपराजितः। कस्मान् न शेषयः कं चिद् येनाल्पम् अपराधितम्।

gāndhāry uvāca. vṛddhasyāsya śataṃ putrān nighnaṃs tvam aparājitaḥ. kasmān na śeṣayaḥ kaṃ cid yenālpam aparādhitam.

संतानम् आवयोस् तात वृद्धयोर् हृतराज्ययोः। कथम् अन्धद्वयस्यास्य यष्टिर् एका न वर्जिता।

saṃtānam āvayos tāta vṛddhayor hṛtarājyayoḥ. katham andhadvayasyāsya yaṣṭir ekā na varjitā.

शेषे ह्य् अवस्थिते तात पुत्राणाम् अन्तके त्वयि। न मे दुःखं भवेद् एतद् यदि त्वं धर्मम् आचरः।

śeṣe hy avasthite tāta putrāṇām antake tvayi. na me duḥkhaṃ bhaved etad yadi tvaṃ dharmam ācaraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...