महाभारत 11.12 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←स्त्री पर्व→

←अध्याय 12→

[mh-11-12] • 15 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। तत एनम् उपातिष्ठञ् शौचार्थं परिचारकाः। कृतशौचं पुनश् चैनं प्रोवाच मधुसूदनः।

vaiśaṃpāyana uvāca. tata enam upātiṣṭhañ śaucārthaṃ paricārakāḥ. kṛtaśaucaṃ punaś cainaṃ provāca madhusūdanaḥ.

राजन्न् अधीता वेदास् ते शास्त्राणि विविधानि च। श्रुतानि च पुराणानि राजधर्माश् च केवलाः।

rājann adhītā vedās te śāstrāṇi vividhāni ca. śrutāni ca purāṇāni rājadharmāś ca kevalāḥ.

एवं विद्वान् महाप्राज्ञ नाकार्षीर् वचनं तदा। समर्थः सन् बलाबले। आत्मापराधात् कस्मात् त्वं कुरुषे कोपम् ईदृशम्। उक्तवांस् त्वां तदैवाहं भीष्मद्रोणौ च भारत। विदुरः संजयश् चैव त्वं तु राजन् न तत् कृथाः। स वार्यमाणो नास्माकं। पाण्डवान् अधिकाञ् जानन् बले शौर्ये च कौरव।

evaṃ vidvān mahāprājña nākārṣīr vacanaṃ tadā. samarthaḥ san balābale. ātmāparādhāt kasmāt tvaṃ kuruṣe kopam īdṛśam. uktavāṃs tvāṃ tadaivāhaṃ bhīṣmadroṇau ca bhārata. viduraḥ saṃjayaś caiva tvaṃ tu rājan na tat kṛthāḥ. sa vāryamāṇo nāsmākaṃ. pāṇḍavān adhikāñ jānan bale śaurye ca kaurava.

राजा हि यः स्थिरप्रज्ञः स्वयं दोषान् अवेक्षते। देशकालविभागं च परं श्रेयः स विन्दति।

rājā hi yaḥ sthiraprajñaḥ svayaṃ doṣān avekṣate. deśakālavibhāgaṃ ca paraṃ śreyaḥ sa vindati.

उच्यमानं च यः श्रेयो गृह्णीते नो हिताहिते। आपदं समनुप्राप्य स शोचत्य् अनये स्थितः।

ucyamānaṃ ca yaḥ śreyo gṛhṇīte no hitāhite. āpadaṃ samanuprāpya sa śocaty anaye sthitaḥ.

ततो ऽन्यवृत्तम् आत्मानं समवेक्षस्व भारत। राजंस् त्वं ह्य् अविधेयात्मा दुर्योधनवशे स्थितः।

tato 'nyavṛttam ātmānaṃ samavekṣasva bhārata. rājaṃs tvaṃ hy avidheyātmā duryodhanavaśe sthitaḥ.

आत्मापराधाद् आयस्तस् तत् किं भीमं जिघांससि। तस्मात् संयच्छ कोपं त्वं स्वम् अनुस्मृत्य दुष्कृतम्।

ātmāparādhād āyastas tat kiṃ bhīmaṃ jighāṃsasi. tasmāt saṃyaccha kopaṃ tvaṃ svam anusmṛtya duṣkṛtam.

यस् तु तां स्पर्धया क्षुद्रः पाञ्चालीम् आनयत् सभाम्। स हतो भीमसेनेन वैरं प्रतिचिकीर्षता।

yas tu tāṃ spardhayā kṣudraḥ pāñcālīm ānayat sabhām. sa hato bhīmasenena vairaṃ praticikīrṣatā.

आत्मनो ऽतिक्रमं पश्य पुत्रस्य च दुरात्मनः। यद् अनागसि पाण्डूनां परित्यागः परंतप।

ātmano 'tikramaṃ paśya putrasya ca durātmanaḥ. yad anāgasi pāṇḍūnāṃ parityāgaḥ paraṃtapa.

एवम् उक्तः स कृष्णेन सर्वं सत्यं जनाधिप। उवाच देवकीपुत्रं धृतराष्ट्रो महीपतिः।

evam uktaḥ sa kṛṣṇena sarvaṃ satyaṃ janādhipa. uvāca devakīputraṃ dhṛtarāṣṭro mahīpatiḥ.

एवम् एतन् महाबाहो यथा वदसि माधव। पुत्रस्नेहस् तु धर्मात्मन् धैर्यान् मां समचालयत्।

evam etan mahābāho yathā vadasi mādhava. putrasnehas tu dharmātman dhairyān māṃ samacālayat.

दिष्ट्या तु पुरुषव्याघ्रो बलवान् सत्यविक्रमः। त्वद्गुप्तो नागमत् कृष्ण भीमो बाह्वन्तरं मम।

diṣṭyā tu puruṣavyāghro balavān satyavikramaḥ. tvadgupto nāgamat kṛṣṇa bhīmo bāhvantaraṃ mama.

इदानीं त्व् अहम् एकाग्रो गतमन्युर् गतज्वरः। मध्यमं पाण्डवं वीरं स्प्रष्टुम् इच्छामि केशव।

idānīṃ tv aham ekāgro gatamanyur gatajvaraḥ. madhyamaṃ pāṇḍavaṃ vīraṃ spraṣṭum icchāmi keśava.

हतेषु पार्थिवेन्द्रेषु पुत्रेषु निहतेषु च। पाण्डुपुत्रेषु मे शर्म प्रीतिश् चाप्य् अवतिष्ठते।

hateṣu pārthivendreṣu putreṣu nihateṣu ca. pāṇḍuputreṣu me śarma prītiś cāpy avatiṣṭhate.

ततः स भीमं च धनंजयं च; माद्र्याश् च पुत्रौ पुरुषप्रवीरौ। पस्पर्श गात्रैः प्ररुदन् सुगात्रान्; आश्वास्य कल्याणम् उवाच चैनान्।

tataḥ sa bhīmaṃ ca dhanaṃjayaṃ ca; mādryāś ca putrau puruṣapravīrau. pasparśa gātraiḥ prarudan sugātrān; āśvāsya kalyāṇam uvāca cainān.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...