महाभारत 1.83 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 83→

[mh-1-83] • 13 श्लोकाः

इन्द्र उवाच। सर्वाणि कर्माणि समाप्य राजन्; गृहान् परित्यज्य वनं गतो ऽसि। तत् त्वां पृच्छामि नहुषस्य पुत्र; केनासि तुल्यस् तपसा ययाते।

indra uvāca. sarvāṇi karmāṇi samāpya rājan; gṛhān parityajya vanaṃ gato 'si. tat tvāṃ pṛcchāmi nahuṣasya putra; kenāsi tulyas tapasā yayāte.

ययातिर् उवाच। नाहं देवमनुष्येषु न गन्धर्वमहर्षिषु। आत्मनस् तपसा तुल्यं कं चित् पश्यामि वासव।

yayātir uvāca. nāhaṃ devamanuṣyeṣu na gandharvamaharṣiṣu. ātmanas tapasā tulyaṃ kaṃ cit paśyāmi vāsava.

इन्द्र उवाच। यदावमंस्थाः सदृशः श्रेयसश् च; पापीयसश् चाविदितप्रभावः। तस्माल् लोका अन्तवन्तस् तवेमे; क्षीणे पुण्ये पतितास्य् अद्य राजन्।

indra uvāca. yadāvamaṃsthāḥ sadṛśaḥ śreyasaś ca; pāpīyasaś cāviditaprabhāvaḥ. tasmāl lokā antavantas taveme; kṣīṇe puṇye patitāsy adya rājan.

ययातिर् उवाच। सुरर्षिगन्धर्वनरावमानात्; क्षयं गता मे यदि शक्र लोकाः। इच्छेयं वै सुरलोकाद् विहीनः; सतां मध्ये पतितुं देवराज।

yayātir uvāca. surarṣigandharvanarāvamānāt; kṣayaṃ gatā me yadi śakra lokāḥ. iccheyaṃ vai suralokād vihīnaḥ; satāṃ madhye patituṃ devarāja.

इन्द्र उवाच। सतां सकाशे पतितासि राजंश्; च्युतः प्रतिष्ठां यत्र लब्धासि भूयः। एवं विदित्वा तु पुनर् ययाते; न ते ऽवमान्याः सदृशः श्रेयसश् च।

indra uvāca. satāṃ sakāśe patitāsi rājaṃś; cyutaḥ pratiṣṭhāṃ yatra labdhāsi bhūyaḥ. evaṃ viditvā tu punar yayāte; na te 'vamānyāḥ sadṛśaḥ śreyasaś ca.

वैशंपायन उवाच। ततः प्रहायामरराजजुष्टान्; पुण्यांल् लोकान् पतमानं ययातिम्। संप्रेक्ष्य राजर्षिवरो ऽष्टकस् तम्; उवाच सद्धर्मविधानगोप्ता।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ prahāyāmararājajuṣṭān; puṇyāṃl lokān patamānaṃ yayātim. saṃprekṣya rājarṣivaro 'ṣṭakas tam; uvāca saddharmavidhānagoptā.

कस् त्वं युवा वासवतुल्यरूपः; स्वतेजसा दीप्यमानो यथाग्निः। पतस्य् उदीर्णाम्बुधरान्धकारात्; खात् खेचराणां प्रवरो यथार्कः।

kas tvaṃ yuvā vāsavatulyarūpaḥ; svatejasā dīpyamāno yathāgniḥ. patasy udīrṇāmbudharāndhakārāt; khāt khecarāṇāṃ pravaro yathārkaḥ.

दृष्ट्वा च त्वां सूर्यपथात् पतन्तं; वैश्वानरार्कद्युतिम् अप्रमेयम्। किं नु स्विद् एतत् पततीति सर्वे; वितर्कयन्तः परिमोहिताः स्मः।

dṛṣṭvā ca tvāṃ sūryapathāt patantaṃ; vaiśvānarārkadyutim aprameyam. kiṃ nu svid etat patatīti sarve; vitarkayantaḥ parimohitāḥ smaḥ.

दृष्ट्वा च त्वां विष्ठितं देवमार्गे; शक्रार्कविष्णुप्रतिमप्रभावम्। अभ्युद्गतास् त्वां वयम् अद्य सर्वे; तत्त्वं पाते तव जिज्ञासमानाः।

dṛṣṭvā ca tvāṃ viṣṭhitaṃ devamārge; śakrārkaviṣṇupratimaprabhāvam. abhyudgatās tvāṃ vayam adya sarve; tattvaṃ pāte tava jijñāsamānāḥ.

न चापि त्वां धृष्णुमः प्रष्टुम् अग्रे; न च त्वम् अस्मान् पृच्छसि ये वयं स्मः। तत् त्वां पृच्छामः स्पृहणीयरूपं; कस्य त्वं वा किंनिमित्तं त्वम् आगाः।

na cāpi tvāṃ dhṛṣṇumaḥ praṣṭum agre; na ca tvam asmān pṛcchasi ye vayaṃ smaḥ. tat tvāṃ pṛcchāmaḥ spṛhaṇīyarūpaṃ; kasya tvaṃ vā kiṃnimittaṃ tvam āgāḥ.

भयं तु ते व्येतु विषादमोहौ; त्यजाशु देवेन्द्रसमानरूप। त्वां वर्तमानं हि सतां सकाशे; नालं प्रसोढुं बलहापि शक्रः।

bhayaṃ tu te vyetu viṣādamohau; tyajāśu devendrasamānarūpa. tvāṃ vartamānaṃ hi satāṃ sakāśe; nālaṃ prasoḍhuṃ balahāpi śakraḥ.

सन्तः प्रतिष्ठा हि सुखच्युतानां; सतां सदैवामरराजकल्प। ते संगताः स्थावरजङ्गमेशाः; प्रतिष्ठितस् त्वं सदृशेषु सत्सु।

santaḥ pratiṣṭhā hi sukhacyutānāṃ; satāṃ sadaivāmararājakalpa. te saṃgatāḥ sthāvarajaṅgameśāḥ; pratiṣṭhitas tvaṃ sadṛśeṣu satsu.

प्रभुर् अग्निः प्रतपने भूमिर् आवपने प्रभुः। प्रभुः सूर्यः प्रकाशित्वे सतां चाभ्यागतः प्रभुः।

prabhur agniḥ pratapane bhūmir āvapane prabhuḥ. prabhuḥ sūryaḥ prakāśitve satāṃ cābhyāgataḥ prabhuḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents