महाभारत 1.81 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 81→

[mh-1-81] • 16 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। एवं स नाहुषो राजा ययातिः पुत्रम् ईप्सितम्। राज्ये ऽभिषिच्य मुदितो वानप्रस्थो ऽभवन् मुनिः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evaṃ sa nāhuṣo rājā yayātiḥ putram īpsitam. rājye 'bhiṣicya mudito vānaprastho 'bhavan muniḥ.

उषित्वा च वने वासं ब्राह्मणैः सह संश्रितः। फलमूलाशनो दान्तो यथा स्वर्गम् इतो गतः।

uṣitvā ca vane vāsaṃ brāhmaṇaiḥ saha saṃśritaḥ. phalamūlāśano dānto yathā svargam ito gataḥ.

स गतः सुरवासं तं निवसन् मुदितः सुखम्। कालस्य नातिमहतः पुनः शक्रेण पातितः। जनमेजयः। साधुभिः संगतिं लब्ध्वा पुनः स्वर्गम् उपेयिवान्। स्वर्गतश् च पुनर् ब्रह्मन् निवसन् देववेश्मनि। कालेन नातिमहता शक्रेण च्यावितः कथम्।

sa gataḥ suravāsaṃ taṃ nivasan muditaḥ sukham. kālasya nātimahataḥ punaḥ śakreṇa pātitaḥ. janamejayaḥ. sādhubhiḥ saṃgatiṃ labdhvā punaḥ svargam upeyivān. svargataś ca punar brahman nivasan devaveśmani. kālena nātimahatā śakreṇa cyāvitaḥ katham.

निपतन् प्रच्युतः स्वर्गाद् अप्राप्तो मेदिनीतलम्। स्थित आसीद् अन्तरिक्षे स तदेति श्रुतं मया।

nipatan pracyutaḥ svargād aprāpto medinītalam. sthita āsīd antarikṣe sa tadeti śrutaṃ mayā.

तत एव पुनश् चापि गतः स्वर्गम् इति श्रुतिः। राज्ञा वसुमता सार्धम् अष्टकेन च वीर्यवान्। प्रतर्दनेन शिबिना समेत्य किल संसदि।

tata eva punaś cāpi gataḥ svargam iti śrutiḥ. rājñā vasumatā sārdham aṣṭakena ca vīryavān. pratardanena śibinā sametya kila saṃsadi.

जनमेजय उवाच। कर्मणा केन स दिवं पुनः प्राप्तो महीपतिः। सर्वम् एतद् अशेषेण श्रोतुम् इच्छामि तत्त्वतः। कथ्यमानं त्वया विप्र विप्रर्षिगणसंनिधौ।

janamejaya uvāca. karmaṇā kena sa divaṃ punaḥ prāpto mahīpatiḥ. sarvam etad aśeṣeṇa śrotum icchāmi tattvataḥ. kathyamānaṃ tvayā vipra viprarṣigaṇasaṃnidhau.

देवराजसमो ह्य् आसीद् ययातिः पृथिवीपतिः। वर्धनः कुरुवंशस्य विभावसुसमद्युतिः।

devarājasamo hy āsīd yayātiḥ pṛthivīpatiḥ. vardhanaḥ kuruvaṃśasya vibhāvasusamadyutiḥ.

तस्य विस्तीर्णयशसः सत्यकीर्तेर् महात्मनः। चरितं श्रोतुम् इच्छामि दिवि चेह च सर्वशः।

tasya vistīrṇayaśasaḥ satyakīrter mahātmanaḥ. caritaṃ śrotum icchāmi divi ceha ca sarvaśaḥ.

वैशंपायन उवाच। हन्त ते कथयिष्यामि ययातेर् उत्तरां कथाम्। दिवि चेह च पुण्यार्थां सर्वपापप्रणाशिनीम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. hanta te kathayiṣyāmi yayāter uttarāṃ kathām. divi ceha ca puṇyārthāṃ sarvapāpapraṇāśinīm.

ययातिर् नाहुषो राजा पूरुं पुत्रं कनीयसम्। राज्ये ऽभिषिच्य मुदितः प्रवव्राज वनं तदा।

yayātir nāhuṣo rājā pūruṃ putraṃ kanīyasam. rājye 'bhiṣicya muditaḥ pravavrāja vanaṃ tadā.

अन्तेषु स विनिक्षिप्य पुत्रान् यदुपुरोगमान्। फलमूलाशनो राजा वने संन्यवसच् चिरम्।

anteṣu sa vinikṣipya putrān yadupurogamān. phalamūlāśano rājā vane saṃnyavasac ciram.

संशितात्मा जितक्रोधस् तर्पयन् पितृदेवताः। अग्नींश् च विधिवज् जुह्वन् वानप्रस्थविधानतः।

saṃśitātmā jitakrodhas tarpayan pitṛdevatāḥ. agnīṃś ca vidhivaj juhvan vānaprasthavidhānataḥ.

अतिथीन् पूजयाम् आस वन्येन हविषा विभुः। शिलोञ्छवृत्तिम् आस्थाय शेषान्नकृतभोजनः।

atithīn pūjayām āsa vanyena haviṣā vibhuḥ. śiloñchavṛttim āsthāya śeṣānnakṛtabhojanaḥ.

पूर्णं वर्षसहस्रं स एवंवृत्तिर् अभून् नृपः। अब्भक्षः शरदस् त्रिंशद् आसीन् नियतवाङ्मनाः।

pūrṇaṃ varṣasahasraṃ sa evaṃvṛttir abhūn nṛpaḥ. abbhakṣaḥ śaradas triṃśad āsīn niyatavāṅmanāḥ.

ततश् च वायुभक्षो ऽभूत् संवत्सरम् अतन्द्रितः। पञ्चाग्निमध्ये च तपस् तेपे संवत्सरं नृपः।

tataś ca vāyubhakṣo 'bhūt saṃvatsaram atandritaḥ. pañcāgnimadhye ca tapas tepe saṃvatsaraṃ nṛpaḥ.

एकपादस्थितश् चासीत् षण् मासान् अनिलाशनः। एवम् एव तथाब्दानां पर्यायेण गतं तदा। पुण्यकीर्तिस् ततः स्वर्गं जगामावृत्य रोदसी।

ekapādasthitaś cāsīt ṣaṇ māsān anilāśanaḥ. evam eva tathābdānāṃ paryāyeṇa gataṃ tadā. puṇyakīrtis tataḥ svargaṃ jagāmāvṛtya rodasī.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...