महाभारत 1.7 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 7→

[mh-1-7] • 26 श्लोकाः

सूत उवाच। शप्तस् तु भृगुणा वह्निः क्रुद्धो वाक्यम् अथाब्रवीत्। किम् इदं साहसं ब्रह्मन् कृतवान् असि सांप्रतम्।

sūta uvāca. śaptas tu bhṛguṇā vahniḥ kruddho vākyam athābravīt. kim idaṃ sāhasaṃ brahman kṛtavān asi sāṃpratam.

धर्मे प्रयतमानस्य सत्यं च वदतः समम्। पृष्टो यद् अब्रुवं सत्यं व्यभिचारो ऽत्र को मम।

dharme prayatamānasya satyaṃ ca vadataḥ samam. pṛṣṭo yad abruvaṃ satyaṃ vyabhicāro 'tra ko mama.

पृष्टो हि साक्षी यः साक्ष्यं जानमानो ऽन्यथा वदेत्। स पूर्वान् आत्मनः सप्त कुले हन्यात् तथा परान्।

pṛṣṭo hi sākṣī yaḥ sākṣyaṃ jānamāno 'nyathā vadet. sa pūrvān ātmanaḥ sapta kule hanyāt tathā parān.

यश् च कार्यार्थतत्त्वज्ञो जानमानो न भाषते। सो ऽपि तेनैव पापेन लिप्यते नात्र संशयः।

yaś ca kāryārthatattvajño jānamāno na bhāṣate. so 'pi tenaiva pāpena lipyate nātra saṃśayaḥ.

शक्तो ऽहम् अपि शप्तुं त्वां मान्यास् तु ब्राह्मणा मम। जानतो ऽपि च ते व्यक्तं कथयिष्ये निबोध तत्।

śakto 'ham api śaptuṃ tvāṃ mānyās tu brāhmaṇā mama. jānato 'pi ca te vyaktaṃ kathayiṣye nibodha tat.

योगेन बहुधात्मानं कृत्वा तिष्ठामि मूर्तिषु। अग्निहोत्रेषु सत्रेषु क्रियास्व् अथ मखेषु च।

yogena bahudhātmānaṃ kṛtvā tiṣṭhāmi mūrtiṣu. agnihotreṣu satreṣu kriyāsv atha makheṣu ca.

वेदोक्तेन विधानेन मयि यद् धूयते हविः। देवताः पितरश् चैव तेन तृप्ता भवन्ति वै।

vedoktena vidhānena mayi yad dhūyate haviḥ. devatāḥ pitaraś caiva tena tṛptā bhavanti vai.

आपो देवगणाः सर्वे आपः पितृगणास् तथा। दर्शश् च पौर्णमासश् च देवानां पितृभिः सह।

āpo devagaṇāḥ sarve āpaḥ pitṛgaṇās tathā. darśaś ca paurṇamāsaś ca devānāṃ pitṛbhiḥ saha.

देवताः पितरस् तस्मात् पितरश् चापि देवताः। एकीभूताश् च पूज्यन्ते पृथक्त्वेन च पर्वसु।

devatāḥ pitaras tasmāt pitaraś cāpi devatāḥ. ekībhūtāś ca pūjyante pṛthaktvena ca parvasu.

देवताः पितरश् चैव जुह्वते मयि यत् सदा। त्रिदशानां पितॄणां च मुखम् एवम् अहं स्मृतः।

devatāḥ pitaraś caiva juhvate mayi yat sadā. tridaśānāṃ pitṝṇāṃ ca mukham evam ahaṃ smṛtaḥ.

अमावास्यां च पितरः पौर्णमास्यां च देवताः। मन्मुखेनैव हूयन्ते भुञ्जते च हुतं हविः। सर्वभक्षः कथं तेषां भविष्यामि मुखं त्व् अहम्।

amāvāsyāṃ ca pitaraḥ paurṇamāsyāṃ ca devatāḥ. manmukhenaiva hūyante bhuñjate ca hutaṃ haviḥ. sarvabhakṣaḥ kathaṃ teṣāṃ bhaviṣyāmi mukhaṃ tv aham.

चिन्तयित्वा ततो वह्निश् चक्रे संहारम् आत्मनः। द्विजानाम् अग्निहोत्रेषु यज्ञसत्रक्रियासु च।

cintayitvā tato vahniś cakre saṃhāram ātmanaḥ. dvijānām agnihotreṣu yajñasatrakriyāsu ca.

निर्ॐकारवषट्काराः स्वधास्वाहाविवर्जिताः। विनाग्निना प्रजाः सर्वास् तत आसन् सुदुःखिताः।

niroṃkāravaṣaṭkārāḥ svadhāsvāhāvivarjitāḥ. vināgninā prajāḥ sarvās tata āsan suduḥkhitāḥ.

अथर्षयः समुद्विग्ना देवान् गत्वाब्रुवन् वचः। अग्निनाशात् क्रियाभ्रंशाद् भ्रान्ता लोकास् त्रयो ऽनघाः। विधध्वम् अत्र यत् कार्यं न स्यात् कालात्ययो यथा।

atharṣayaḥ samudvignā devān gatvābruvan vacaḥ. agnināśāt kriyābhraṃśād bhrāntā lokās trayo 'naghāḥ. vidhadhvam atra yat kāryaṃ na syāt kālātyayo yathā.

अथर्षयश् च देवाश् च ब्रह्माणम् उपगम्य तु। अग्नेर् आवेदयञ् शापं क्रियासंहारम् एव च।

atharṣayaś ca devāś ca brahmāṇam upagamya tu. agner āvedayañ śāpaṃ kriyāsaṃhāram eva ca.

भृगुणा वै महाभाग शप्तो ऽग्निः कारणान्तरे। कथं देवमुखो भूत्वा यज्ञभागाग्रभुक् तथा। हुतभुक् सर्वलोकेषु सर्वभक्षत्वम् एष्यति।

bhṛguṇā vai mahābhāga śapto 'gniḥ kāraṇāntare. kathaṃ devamukho bhūtvā yajñabhāgāgrabhuk tathā. hutabhuk sarvalokeṣu sarvabhakṣatvam eṣyati.

श्रुत्वा तु तद् वचस् तेषाम् अग्निम् आहूय लोककृत्। उवाच वचनं श्लक्ष्णं भूतभावनम् अव्ययम्।

śrutvā tu tad vacas teṣām agnim āhūya lokakṛt. uvāca vacanaṃ ślakṣṇaṃ bhūtabhāvanam avyayam.

लोकानाम् इह सर्वेषां त्वं कर्ता चान्त एव च। त्वं धारयसि लोकांस् त्रीन् क्रियाणां च प्रवर्तकः। स तथा कुरु लोकेश नोच्छिद्येरन् क्रिया यथा।

lokānām iha sarveṣāṃ tvaṃ kartā cānta eva ca. tvaṃ dhārayasi lokāṃs trīn kriyāṇāṃ ca pravartakaḥ. sa tathā kuru lokeśa nocchidyeran kriyā yathā.

कस्माद् एवं विमूढस् त्वम् ईश्वरः सन् हुताशनः। त्वं पवित्रं यदा लोके सर्वभूतगतश् च ह।

kasmād evaṃ vimūḍhas tvam īśvaraḥ san hutāśanaḥ. tvaṃ pavitraṃ yadā loke sarvabhūtagataś ca ha.

न त्वं सर्वशरीरेण सर्वभक्षत्वम् एष्यसि। उपादाने ऽर्चिषो यास् ते सर्वं धक्ष्यन्ति ताः शिखिन्। क्रव्यादा च तनुर् या ते सा सर्वं भक्षयिष्यति।

na tvaṃ sarvaśarīreṇa sarvabhakṣatvam eṣyasi. upādāne 'rciṣo yās te sarvaṃ dhakṣyanti tāḥ śikhin. kravyādā ca tanur yā te sā sarvaṃ bhakṣayiṣyati.

यथा सूर्यांशुभिः स्पृष्टं सर्वं शुचि विभाव्यते। तथा त्वदर्चिर्निर्दग्धं सर्वं शुचि भविष्यति।

yathā sūryāṃśubhiḥ spṛṣṭaṃ sarvaṃ śuci vibhāvyate. tathā tvadarcirnirdagdhaṃ sarvaṃ śuci bhaviṣyati.

तद् अग्ने त्वं महत् तेजः स्वप्रभावाद् विनिर्गतम्। स्वतेजसैव तं शापं कुरु सत्यम् ऋषेर् विभो। देवानां चात्मनो भागं गृहाण त्वं मुखे हुतम्।

tad agne tvaṃ mahat tejaḥ svaprabhāvād vinirgatam. svatejasaiva taṃ śāpaṃ kuru satyam ṛṣer vibho. devānāṃ cātmano bhāgaṃ gṛhāṇa tvaṃ mukhe hutam.

एवम् अस्त्व् इति तं वह्निः प्रत्युवाच पितामहम्। जगाम शासनं कर्तुं देवस्य परमेष्ठिनः।

evam astv iti taṃ vahniḥ pratyuvāca pitāmaham. jagāma śāsanaṃ kartuṃ devasya parameṣṭhinaḥ.

देवर्षयश् च मुदितास् ततो जग्मुर् यथागतम्। ऋषयश् च यथापूर्वं क्रियाः सर्वाः प्रचक्रिरे।

devarṣayaś ca muditās tato jagmur yathāgatam. ṛṣayaś ca yathāpūrvaṃ kriyāḥ sarvāḥ pracakrire.

दिवि देवा मुमुदिरे भूतसंघाश् च लौकिकाः। अग्निश् च परमां प्रीतिम् अवाप हतकल्मषः। एवं स भगवाञ् शापं लेभे ऽग्निर् भृगुतः पुरा।

divi devā mumudire bhūtasaṃghāś ca laukikāḥ. agniś ca paramāṃ prītim avāpa hatakalmaṣaḥ. evaṃ sa bhagavāñ śāpaṃ lebhe 'gnir bhṛgutaḥ purā.

एवम् एष पुरावृत्त इतिहासो ऽग्निशापजः। पुलोमस्य विनाशश् च च्यवनस्य च संभवः।

evam eṣa purāvṛtta itihāso 'gniśāpajaḥ. pulomasya vināśaś ca cyavanasya ca saṃbhavaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...