महाभारत 1.44 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 44→

[mh-1-44] • 22 श्लोकाः

सूत उवाच। गतमात्रं तु भर्तारं जरत्कारुर् अवेदयत्। भ्रातुस् त्वरितम् आगम्य यथातथ्यं तपोधन।

sūta uvāca. gatamātraṃ tu bhartāraṃ jaratkārur avedayat. bhrātus tvaritam āgamya yathātathyaṃ tapodhana.

ततः स भुजगश्रेष्ठः श्रुत्वा सुमहद् अप्रियम्। उवाच भगिनीं दीनां तदा दीनतरः स्वयम्।

tataḥ sa bhujagaśreṣṭhaḥ śrutvā sumahad apriyam. uvāca bhaginīṃ dīnāṃ tadā dīnataraḥ svayam.

जानासि भद्रे यत् कार्यं प्रदाने कारणं च यत्। पन्नगानां हितार्थाय पुत्रस् ते स्यात् ततो यदि।

jānāsi bhadre yat kāryaṃ pradāne kāraṇaṃ ca yat. pannagānāṃ hitārthāya putras te syāt tato yadi.

स सर्पसत्रात् किल नो मोक्षयिष्यति वीर्यवान्। एवं पितामहः पूर्वम् उक्तवान् मां सुरैः सह।

sa sarpasatrāt kila no mokṣayiṣyati vīryavān. evaṃ pitāmahaḥ pūrvam uktavān māṃ suraiḥ saha.

अप्य् अस्ति गर्भः सुभगे तस्मात् ते मुनिसत्तमात्। न चेच्छाम्य् अफलं तस्य दारकर्म मनीषिणः।

apy asti garbhaḥ subhage tasmāt te munisattamāt. na cecchāmy aphalaṃ tasya dārakarma manīṣiṇaḥ.

कामं च मम न न्याय्यं प्रष्टुं त्वां कार्यम् ईदृशम्। किं तु कार्यगरीयस्त्वात् ततस् त्वाहम् अचूचुदम्।

kāmaṃ ca mama na nyāyyaṃ praṣṭuṃ tvāṃ kāryam īdṛśam. kiṃ tu kāryagarīyastvāt tatas tvāham acūcudam.

दुर्वासतां विदित्वा च भर्तुस् ते ऽतितपस्विनः। नैनम् अन्वागमिष्यामि कदा चिद् धि शपेत् स माम्।

durvāsatāṃ viditvā ca bhartus te 'titapasvinaḥ. nainam anvāgamiṣyāmi kadā cid dhi śapet sa mām.

आचक्ष्व भद्रे भर्तुस् त्वं सर्वम् एव विचेष्टितम्। शल्यम् उद्धर मे घोरं भद्रे हृदि चिरस्थितम्।

ācakṣva bhadre bhartus tvaṃ sarvam eva viceṣṭitam. śalyam uddhara me ghoraṃ bhadre hṛdi cirasthitam.

जरत्कारुस् ततो वाक्यम् इत्य् उक्ता प्रत्यभाषत। आश्वासयन्ती संतप्तं वासुकिं पन्नगेश्वरम्।

jaratkārus tato vākyam ity uktā pratyabhāṣata. āśvāsayantī saṃtaptaṃ vāsukiṃ pannageśvaram.

पृष्टो मयापत्यहेतोः स महात्मा महातपाः। अस्तीत्य् उदरम् उद्दिश्य ममेदं गतवांश् च सः। भूय एवाभवद् भ्राता शोकसंतप्तमानसः।

pṛṣṭo mayāpatyahetoḥ sa mahātmā mahātapāḥ. astīty udaram uddiśya mamedaṃ gatavāṃś ca saḥ. bhūya evābhavad bhrātā śokasaṃtaptamānasaḥ.

स्वैरेष्व् अपि न तेनाहं स्मरामि वितथं क्व चित्। उक्तपूर्वं कुतो राजन् सांपराये स वक्ष्यति।

svaireṣv api na tenāhaṃ smarāmi vitathaṃ kva cit. uktapūrvaṃ kuto rājan sāṃparāye sa vakṣyati.

न संतापस् त्वया कार्यः कार्यं प्रति भुजंगमे। उत्पत्स्यति हि ते पुत्रो ज्वलनार्कसमद्युतिः।

na saṃtāpas tvayā kāryaḥ kāryaṃ prati bhujaṃgame. utpatsyati hi te putro jvalanārkasamadyutiḥ.

इत्य् उक्त्वा हि स मां भ्रातर् गतो भर्ता तपोवनम्। तस्माद् व्येतु परं दुःखं तवेदं मनसि स्थितम्।

ity uktvā hi sa māṃ bhrātar gato bhartā tapovanam. tasmād vyetu paraṃ duḥkhaṃ tavedaṃ manasi sthitam.

एतच् छ्रुत्वा स नागेन्द्रो वासुकिः परया मुदा। एवम् अस्त्व् इति तद् वाक्यं भगिन्याः प्रत्यगृह्णत।

etac chrutvā sa nāgendro vāsukiḥ parayā mudā. evam astv iti tad vākyaṃ bhaginyāḥ pratyagṛhṇata.

सान्त्वमानार्थदानैश् च पूजया चानुरूपया। सोदर्यां पूजयाम् आस स्वसारं पन्नगोत्तमः।

sāntvamānārthadānaiś ca pūjayā cānurūpayā. sodaryāṃ pūjayām āsa svasāraṃ pannagottamaḥ.

ततः स ववृधे गर्भो महातेजा रविप्रभः। यथा सोमो द्विजश्रेष्ठ शुक्लपक्षोदितो दिवि।

tataḥ sa vavṛdhe garbho mahātejā raviprabhaḥ. yathā somo dvijaśreṣṭha śuklapakṣodito divi.

यथाकालं तु सा ब्रह्मन् प्रजज्ञे भुजगस्वसा। कुमारं देवगर्भाभं पितृमातृभयापहम्।

yathākālaṃ tu sā brahman prajajñe bhujagasvasā. kumāraṃ devagarbhābhaṃ pitṛmātṛbhayāpaham.

ववृधे स च तत्रैव नागराजनिवेशने। वेदांश् चाधिजगे साङ्गान् भार्गवाच् च्यवनात्मजात्।

vavṛdhe sa ca tatraiva nāgarājaniveśane. vedāṃś cādhijage sāṅgān bhārgavāc cyavanātmajāt.

चरितव्रतो बाल एव बुद्धिसत्त्वगुणान्वितः। नाम चास्याभवत् ख्यातं लोकेष्व् आस्तीक इत्य् उत।

caritavrato bāla eva buddhisattvaguṇānvitaḥ. nāma cāsyābhavat khyātaṃ lokeṣv āstīka ity uta.

अस्तीत्य् उक्त्वा गतो यस्मात् पिता गर्भस्थम् एव तम्। वनं तस्माद् इदं तस्य नामास्तीकेति विश्रुतम्।

astīty uktvā gato yasmāt pitā garbhastham eva tam. vanaṃ tasmād idaṃ tasya nāmāstīketi viśrutam.

स बाल एव तत्रस्थश् चरन्न् अमितबुद्धिमान्। गृहे पन्नगराजस्य प्रयत्नात् पर्यरक्ष्यत।

sa bāla eva tatrasthaś carann amitabuddhimān. gṛhe pannagarājasya prayatnāt paryarakṣyata.

भगवान् इव देवेशः शूलपाणिर् हिरण्यदः। विवर्धमानः सर्वांस् तान् पन्नगान् अभ्यहर्षयत्।

bhagavān iva deveśaḥ śūlapāṇir hiraṇyadaḥ. vivardhamānaḥ sarvāṃs tān pannagān abhyaharṣayat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...