महाभारत 1.28 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 28→

[mh-1-28] • 25 श्लोकाः

सूत उवाच। ततस् तस्मिन् द्विजश्रेष्ठ समुदीर्णे तथाविधे। गरुत्मान् पक्षिराट् तूर्णं संप्राप्तो विबुधान् प्रति।

sūta uvāca. tatas tasmin dvijaśreṣṭha samudīrṇe tathāvidhe. garutmān pakṣirāṭ tūrṇaṃ saṃprāpto vibudhān prati.

तं दृष्ट्वातिबलं चैव प्राकम्पन्त समन्ततः। परस्परं च प्रत्यघ्नन् सर्वप्रहरणान्य् अपि।

taṃ dṛṣṭvātibalaṃ caiva prākampanta samantataḥ. parasparaṃ ca pratyaghnan sarvapraharaṇāny api.

तत्र चासीद् अमेयात्मा विद्युदग्निसमप्रभः। भौवनः सुमहावीर्यः सोमस्य परिरक्षिता।

tatra cāsīd ameyātmā vidyudagnisamaprabhaḥ. bhauvanaḥ sumahāvīryaḥ somasya parirakṣitā.

स तेन पतगेन्द्रेण पक्षतुण्डनखैः क्षतः। मुहूर्तम् अतुलं युद्धं कृत्वा विनिहतो युधि।

sa tena patagendreṇa pakṣatuṇḍanakhaiḥ kṣataḥ. muhūrtam atulaṃ yuddhaṃ kṛtvā vinihato yudhi.

रजश् चोद्धूय सुमहत् पक्षवातेन खेचरः। कृत्वा लोकान् निरालोकांस् तेन देवान् अवाकिरत्।

rajaś coddhūya sumahat pakṣavātena khecaraḥ. kṛtvā lokān nirālokāṃs tena devān avākirat.

तेनावकीर्णा रजसा देवा मोहम् उपागमन्। न चैनं ददृशुश् छन्ना रजसामृतरक्षिणः।

tenāvakīrṇā rajasā devā moham upāgaman. na cainaṃ dadṛśuś channā rajasāmṛtarakṣiṇaḥ.

एवं संलोडयाम् आस गरुडस् त्रिदिवालयम्। पक्षतुण्डप्रहारैश् च देवान् स विददार ह।

evaṃ saṃloḍayām āsa garuḍas tridivālayam. pakṣatuṇḍaprahāraiś ca devān sa vidadāra ha.

ततो देवः सहस्राक्षस् तूर्णं वायुम् अचोदयत्। विक्षिपेमां रजोवृष्टिं तवैतत् कर्म मारुत।

tato devaḥ sahasrākṣas tūrṇaṃ vāyum acodayat. vikṣipemāṃ rajovṛṣṭiṃ tavaitat karma māruta.

अथ वायुर् अपोवाह तद् रजस् तरसा बली। ततो वितिमिरे जाते देवाः शकुनिम् आर्दयन्।

atha vāyur apovāha tad rajas tarasā balī. tato vitimire jāte devāḥ śakunim ārdayan.

ननाद चोच्चैर् बलवान् महामेघरवः खगः। वध्यमानः सुरगणैः सर्वभूतानि भीषयन्। उत्पपात महावीर्यः पक्षिराट् परवीरहा।

nanāda coccair balavān mahāmegharavaḥ khagaḥ. vadhyamānaḥ suragaṇaiḥ sarvabhūtāni bhīṣayan. utpapāta mahāvīryaḥ pakṣirāṭ paravīrahā.

तम् उत्पत्यान्तरिक्षस्थं देवानाम् उपरि स्थितम्। वर्मिणो विबुधाः सर्वे नानाशस्त्रैर् अवाकिरन्।

tam utpatyāntarikṣasthaṃ devānām upari sthitam. varmiṇo vibudhāḥ sarve nānāśastrair avākiran.

पट्टिशैः परिघैः शूलैर् गदाभिश् च सवासवाः। क्षुरान्तैर् ज्वलितैश् चापि चक्रैर् आदित्यरूपिभिः।

paṭṭiśaiḥ parighaiḥ śūlair gadābhiś ca savāsavāḥ. kṣurāntair jvalitaiś cāpi cakrair ādityarūpibhiḥ.

नानाशस्त्रविसर्गैश् च वध्यमानः समन्ततः। कुर्वन् सुतुमुलं युद्धं पक्षिराण् न व्यकम्पत।

nānāśastravisargaiś ca vadhyamānaḥ samantataḥ. kurvan sutumulaṃ yuddhaṃ pakṣirāṇ na vyakampata.

विनर्दन्न् इव चाकाशे वैनतेयः प्रतापवान्। पक्षाभ्याम् उरसा चैव समन्ताद् व्याक्षिपत् सुरान्।

vinardann iva cākāśe vainateyaḥ pratāpavān. pakṣābhyām urasā caiva samantād vyākṣipat surān.

ते विक्षिप्तास् ततो देवाः प्रजग्मुर् गरुडार्दिताः। नखतुण्डक्षताश् चैव सुस्रुवुः शोणितं बहु।

te vikṣiptās tato devāḥ prajagmur garuḍārditāḥ. nakhatuṇḍakṣatāś caiva susruvuḥ śoṇitaṃ bahu.

साध्याः प्राचीं सगन्धर्वा वसवो दक्षिणां दिशम्। प्रजग्मुः सहिता रुद्रैः पतगेन्द्रप्रधर्षिताः।

sādhyāḥ prācīṃ sagandharvā vasavo dakṣiṇāṃ diśam. prajagmuḥ sahitā rudraiḥ patagendrapradharṣitāḥ.

दिशं प्रतीचीम् आदित्या नासत्या उत्तरां दिशम्। मुहुर् मुहुः प्रेक्षमाणा युध्यमाना महौजसम्।

diśaṃ pratīcīm ādityā nāsatyā uttarāṃ diśam. muhur muhuḥ prekṣamāṇā yudhyamānā mahaujasam.

अश्वक्रन्देन वीरेण रेणुकेन च पक्षिणा। बलाकेन च शूरेण घसेन प्रघसेन च। क्रथनेन च शूरेण तपनेन च खेचरः। सुपर्णेन च शूरेण श्वसनेन च पक्षिराट्।

aśvakrandena vīreṇa reṇukena ca pakṣiṇā. balākena ca śūreṇa ghasena praghasena ca. krathanena ca śūreṇa tapanena ca khecaraḥ. suparṇena ca śūreṇa śvasanena ca pakṣirāṭ.

उलूकश्वसनाभ्यां च निमेषेण च पक्षिणा। प्ररुजेन च संयुद्धं चकार प्रलिहेन च।

ulūkaśvasanābhyāṃ ca nimeṣeṇa ca pakṣiṇā. prarujena ca saṃyuddhaṃ cakāra pralihena ca.

तान् पक्षनखतुण्डाग्रैर् अभिनद् विनतासुतः। युगान्तकाले संक्रुद्धः पिनाकीव महाबलः।

tān pakṣanakhatuṇḍāgrair abhinad vinatāsutaḥ. yugāntakāle saṃkruddhaḥ pinākīva mahābalaḥ.

महावीर्या महोत्साहास् तेन ते बहुधा क्षताः। रेजुर् अभ्रघनप्रख्या रुधिरौघप्रवर्षिणः।

mahāvīryā mahotsāhās tena te bahudhā kṣatāḥ. rejur abhraghanaprakhyā rudhiraughapravarṣiṇaḥ.

तान् कृत्वा पतगश्रेष्ठः सर्वान् उत्क्रान्तजीवितान्। अतिक्रान्तो ऽमृतस्यार्थे सर्वतो ऽग्निम् अपश्यत।

tān kṛtvā patagaśreṣṭhaḥ sarvān utkrāntajīvitān. atikrānto 'mṛtasyārthe sarvato 'gnim apaśyata.

आवृण्वानं महाज्वालम् अर्चिर्भिः सर्वतो ऽम्बरम्। दहन्तम् इव तीक्ष्णांशुं घोरं वायुसमीरितम्। नभः स्पृशन्तं ज्वालाभिः सर्वभूतभयंकरम्।

āvṛṇvānaṃ mahājvālam arcirbhiḥ sarvato 'mbaram. dahantam iva tīkṣṇāṃśuṃ ghoraṃ vāyusamīritam. nabhaḥ spṛśantaṃ jvālābhiḥ sarvabhūtabhayaṃkaram.

ततो नवत्या नवतीर् मुखानां; कृत्वा तरस्वी गरुडो महात्मा। मुखं सहस्रं स चकार पक्षी। नदीयुतं वह्निविनाशहेतोः। महायुतैस् तैः सबलैर् महात्मा। तम् अग्निम् इद्धं शमयां चकार। नदीः समापीय मुखैस् ततस् तैः; सुशीघ्रम् आगम्य पुनर् जवेन।

tato navatyā navatīr mukhānāṃ; kṛtvā tarasvī garuḍo mahātmā. mukhaṃ sahasraṃ sa cakāra pakṣī. nadīyutaṃ vahnivināśahetoḥ. mahāyutais taiḥ sabalair mahātmā. tam agnim iddhaṃ śamayāṃ cakāra. nadīḥ samāpīya mukhais tatas taiḥ; suśīghram āgamya punar javena.

ज्वलन्तम् अग्निं तम् अमित्रतापनः; समास्तरत् पत्ररथो नदीभिः। ततः प्रचक्रे वपुर् अन्यद् अल्पं; प्रवेष्टुकामो ऽग्निम् अभिप्रशाम्य।

jvalantam agniṃ tam amitratāpanaḥ; samāstarat patraratho nadībhiḥ. tataḥ pracakre vapur anyad alpaṃ; praveṣṭukāmo 'gnim abhipraśāmya.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...