महाभारत 1.209 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 209→

[mh-1-209] • 24 श्लोकाः

वर्गोवाच। ततो वयं प्रव्यथिताः सर्वा भरतसत्तम। आयाम शरणं विप्रं तं तपोधनम् अच्युतम्।

vargovāca. tato vayaṃ pravyathitāḥ sarvā bharatasattama. āyāma śaraṇaṃ vipraṃ taṃ tapodhanam acyutam.

रूपेण वयसा चैव कन्दर्पेण च दर्पिताः। अयुक्तं कृतवत्यः स्म क्षन्तुम् अर्हसि नो द्विज।

rūpeṇa vayasā caiva kandarpeṇa ca darpitāḥ. ayuktaṃ kṛtavatyaḥ sma kṣantum arhasi no dvija.

एष एव वधो ऽस्माकं सुपर्याप्तस् तपोधन। यद् वयं संशितात्मानं प्रलोब्धुं त्वाम् इहागताः।

eṣa eva vadho 'smākaṃ suparyāptas tapodhana. yad vayaṃ saṃśitātmānaṃ pralobdhuṃ tvām ihāgatāḥ.

अवध्यास् तु स्त्रियः सृष्टा मन्यन्ते धर्मचिन्तकाः। तस्माद् धर्मेण धर्मज्ञ नास्मान् हिंसितुम् अर्हसि।

avadhyās tu striyaḥ sṛṣṭā manyante dharmacintakāḥ. tasmād dharmeṇa dharmajña nāsmān hiṃsitum arhasi.

सर्वभूतेषु धर्मज्ञ मैत्रो ब्राह्मण उच्यते। सत्यो भवतु कल्याण एष वादो मनीषिणाम्।

sarvabhūteṣu dharmajña maitro brāhmaṇa ucyate. satyo bhavatu kalyāṇa eṣa vādo manīṣiṇām.

शरणं च प्रपन्नानां शिष्टाः कुर्वन्ति पालनम्। शरणं त्वां प्रपन्नाः स्म तस्मात् त्वं क्षन्तुम् अर्हसि।

śaraṇaṃ ca prapannānāṃ śiṣṭāḥ kurvanti pālanam. śaraṇaṃ tvāṃ prapannāḥ sma tasmāt tvaṃ kṣantum arhasi.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तस् तु धर्मात्मा ब्राह्मणः शुभकर्मकृत्। प्रसादं कृतवान् वीर रविसोमसमप्रभः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktas tu dharmātmā brāhmaṇaḥ śubhakarmakṛt. prasādaṃ kṛtavān vīra ravisomasamaprabhaḥ.

ब्राह्मण उवाच। शतं सहस्रं विश्वं च सर्वम् अक्षयवाचकम्। परिमाणं शतं त्व् एतन् नैतद् अक्षयवाचकम्।

brāhmaṇa uvāca. śataṃ sahasraṃ viśvaṃ ca sarvam akṣayavācakam. parimāṇaṃ śataṃ tv etan naitad akṣayavācakam.

यदा च वो ग्राहभूता गृह्णन्तीः पुरुषाञ् जले। उत्कर्षति जलात् कश् चित् स्थलं पुरुषसत्तमः।

yadā ca vo grāhabhūtā gṛhṇantīḥ puruṣāñ jale. utkarṣati jalāt kaś cit sthalaṃ puruṣasattamaḥ.

तदा यूयं पुनः सर्वाः स्वरूपं प्रतिपत्स्यथ। अनृतं नोक्तपूर्वं मे हसतापि कदा चन।

tadā yūyaṃ punaḥ sarvāḥ svarūpaṃ pratipatsyatha. anṛtaṃ noktapūrvaṃ me hasatāpi kadā cana.

तानि सर्वाणि तीर्थानि इतः प्रभृति चैव ह। नारीतीर्थानि नाम्नेह ख्यातिं यास्यन्ति सर्वशः। पुण्यानि च भविष्यन्ति पावनानि मनीषिणाम्।

tāni sarvāṇi tīrthāni itaḥ prabhṛti caiva ha. nārītīrthāni nāmneha khyātiṃ yāsyanti sarvaśaḥ. puṇyāni ca bhaviṣyanti pāvanāni manīṣiṇām.

वर्गोवाच। ततो ऽभिवाद्य तं विप्रं कृत्वा चैव प्रदक्षिणम्। अचिन्तयामोपसृत्य तस्माद् देशात् सुदुःखिताः।

vargovāca. tato 'bhivādya taṃ vipraṃ kṛtvā caiva pradakṣiṇam. acintayāmopasṛtya tasmād deśāt suduḥkhitāḥ.

क्व नु नाम वयं सर्वाः कालेनाल्पेन तं नरम्। समागच्छेम यो नस् तद् रूपम् आपादयेत् पुनः।

kva nu nāma vayaṃ sarvāḥ kālenālpena taṃ naram. samāgacchema yo nas tad rūpam āpādayet punaḥ.

ता वयं चिन्तयित्वैवं मुहूर्ताद् इव भारत। दृष्टवत्यो महाभागं देवर्षिम् उत नारदम्।

tā vayaṃ cintayitvaivaṃ muhūrtād iva bhārata. dṛṣṭavatyo mahābhāgaṃ devarṣim uta nāradam.

सर्वा हृष्टाः स्म तं दृष्ट्वा देवर्षिम् अमितद्युतिम्। अभिवाद्य च तं पार्थ स्थिताः स्म व्यथिताननाः।

sarvā hṛṣṭāḥ sma taṃ dṛṣṭvā devarṣim amitadyutim. abhivādya ca taṃ pārtha sthitāḥ sma vyathitānanāḥ.

स नो ऽपृच्छद् दुःखमूलम् उक्तवत्यो वयं च तत्। क्व गच्छामो वयं सर्वा यत्र लप्स्यामहे पुनः। श्रुत्वा तच् च यथावृत्तम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

sa no 'pṛcchad duḥkhamūlam uktavatyo vayaṃ ca tat. kva gacchāmo vayaṃ sarvā yatra lapsyāmahe punaḥ. śrutvā tac ca yathāvṛttam idaṃ vacanam abravīt.

दक्षिणे सागरानूपे पञ्च तीर्थानि सन्ति वै। पुण्यानि रमणीयानि तानि गच्छत माचिरम्।

dakṣiṇe sāgarānūpe pañca tīrthāni santi vai. puṇyāni ramaṇīyāni tāni gacchata māciram.

तत्राशु पुरुषव्याघ्रः पाण्डवो वो धनंजयः। मोक्षयिष्यति शुद्धात्मा दुःखाद् अस्मान् न संशयः। इत्य् उक्त्वा नारदः सर्वास् तत्रैवान्तरधीयत।

tatrāśu puruṣavyāghraḥ pāṇḍavo vo dhanaṃjayaḥ. mokṣayiṣyati śuddhātmā duḥkhād asmān na saṃśayaḥ. ity uktvā nāradaḥ sarvās tatraivāntaradhīyata.

तस्य सर्वा वयं वीर श्रुत्वा वाक्यम् इहागताः। तद् इदं सत्यम् एवाद्य मोक्षिताहं त्वयानघ।

tasya sarvā vayaṃ vīra śrutvā vākyam ihāgatāḥ. tad idaṃ satyam evādya mokṣitāhaṃ tvayānagha.

एतास् तु मम वै सख्यश् चतस्रो ऽन्या जले स्थिताः। कुरु कर्म शुभं वीर एताः सर्वा विमोक्षय।

etās tu mama vai sakhyaś catasro 'nyā jale sthitāḥ. kuru karma śubhaṃ vīra etāḥ sarvā vimokṣaya.

वैशंपायन उवाच। ततस् ताः पाण्डवश्रेष्ठः सर्वा एव विशां पते। तस्माच् छापाद् अदीनात्मा मोक्षयाम् आस वीर्यवान्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tatas tāḥ pāṇḍavaśreṣṭhaḥ sarvā eva viśāṃ pate. tasmāc chāpād adīnātmā mokṣayām āsa vīryavān.

उत्थाय च जलात् तस्मात् प्रतिलभ्य वपुः स्वकम्। तास् तदाप्सरसो राजन्न् अदृश्यन्त यथा पुरा।

utthāya ca jalāt tasmāt pratilabhya vapuḥ svakam. tās tadāpsaraso rājann adṛśyanta yathā purā.

तीर्थानि शोधयित्वा तु तथानुज्ञाय ताः प्रभुः। चित्राङ्गदां पुनर् द्रष्टुं मणलूरपुरं ययौ।

tīrthāni śodhayitvā tu tathānujñāya tāḥ prabhuḥ. citrāṅgadāṃ punar draṣṭuṃ maṇalūrapuraṃ yayau.

तस्याम् अजनयत् पुत्रं राजानं बभ्रुवाहनम्। तं दृष्ट्वा पाण्डवो राजन् गोकर्णम् अभितो ऽगमत्। चित्रवाहनम् अब्रवीत्। चित्राङ्गदायाः शुल्कं च गृह्णेमं बभ्रुवाहनम्। अनेन तु भविष्यामि ऋणान् मुक्तो जनाधिप। चित्राङ्गदां पुनर् वाक्यम् अब्रवीत् पाकशासनिः। इहैव भव भद्रे त्वं बभ्रुवाहनवर्धना। इन्द्रप्रस्थनिवासं मे आगता तत्र रंस्यसे। कुन्तीं युधिष्ठिरं भीमं भ्रातरौ मे कनीयसौ। आगता तत्र पश्येथा अन्यान् अपि च बान्धवान्। बान्धवैः सहिता भद्रे नन्दसे त्वम् अनिन्दिते। धर्मे स्थितः सत्यधृतिः कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः। जित्वा तु पृथिवीं सर्वां राजसूयं करिष्यति। तत्रागच्छन्ति राजानः पृथिव्यां नृपसंज्ञिताः। बहूनि रत्नान्य् आदाय आगमिष्यति ते पिता। एकसार्थं प्रयातासि चित्रवाहनसेनया। द्रक्ष्यामि राजसूये त्वां पुत्रं पालय मा शुचः। बभ्रुवाहननामा तु मम प्राणो बहिश्चरः। तस्माद् भरस्व पुत्रं वै पूरुवंशविवर्धनम्। चित्रवाहनदायादं धर्मात् पौरवनन्दनम्। पाण्डवानां प्रियं पुत्रं तस्मात् पालय सर्वदा। विप्रयोगेन संतापं मा कृथास् त्वम् अनिन्दिते। चित्राङ्गदाम् एवम् उक्त्वा। आद्यं पशुपतेः स्थानं दर्शनाद् एव मुक्तिदम्। यत्र पापो ऽपि मनुजः प्राप्नोत्य् अभयदं पदम्।

tasyām ajanayat putraṃ rājānaṃ babhruvāhanam. taṃ dṛṣṭvā pāṇḍavo rājan gokarṇam abhito 'gamat. citravāhanam abravīt. citrāṅgadāyāḥ śulkaṃ ca gṛhṇemaṃ babhruvāhanam. anena tu bhaviṣyāmi ṛṇān mukto janādhipa. citrāṅgadāṃ punar vākyam abravīt pākaśāsaniḥ. ihaiva bhava bhadre tvaṃ babhruvāhanavardhanā. indraprasthanivāsaṃ me āgatā tatra raṃsyase. kuntīṃ yudhiṣṭhiraṃ bhīmaṃ bhrātarau me kanīyasau. āgatā tatra paśyethā anyān api ca bāndhavān. bāndhavaiḥ sahitā bhadre nandase tvam anindite. dharme sthitaḥ satyadhṛtiḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ. jitvā tu pṛthivīṃ sarvāṃ rājasūyaṃ kariṣyati. tatrāgacchanti rājānaḥ pṛthivyāṃ nṛpasaṃjñitāḥ. bahūni ratnāny ādāya āgamiṣyati te pitā. ekasārthaṃ prayātāsi citravāhanasenayā. drakṣyāmi rājasūye tvāṃ putraṃ pālaya mā śucaḥ. babhruvāhananāmā tu mama prāṇo bahiścaraḥ. tasmād bharasva putraṃ vai pūruvaṃśavivardhanam. citravāhanadāyādaṃ dharmāt pauravanandanam. pāṇḍavānāṃ priyaṃ putraṃ tasmāt pālaya sarvadā. viprayogena saṃtāpaṃ mā kṛthās tvam anindite. citrāṅgadām evam uktvā. ādyaṃ paśupateḥ sthānaṃ darśanād eva muktidam. yatra pāpo 'pi manujaḥ prāpnoty abhayadaṃ padam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...