महाभारत 1.207 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 207→

[mh-1-207] • 23 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। कथयित्वा तु तत् सर्वं ब्राह्मणेभ्यः स भारत। प्रययौ हिमवत्पार्श्वं ततो वज्रधरात्मजः।

vaiśaṃpāyana uvāca. kathayitvā tu tat sarvaṃ brāhmaṇebhyaḥ sa bhārata. prayayau himavatpārśvaṃ tato vajradharātmajaḥ.

अगस्त्यवटम् आसाद्य वसिष्ठस्य च पर्वतम्। भृगुतुङ्गे च कौन्तेयः कृतवाञ् शौचम् आत्मनः।

agastyavaṭam āsādya vasiṣṭhasya ca parvatam. bhṛgutuṅge ca kaunteyaḥ kṛtavāñ śaucam ātmanaḥ.

प्रददौ गोसहस्राणि तीर्थेष्व् आयतनेषु च। निवेशांश् च द्विजातिभ्यः सो ऽददत् कुरुसत्तमः।

pradadau gosahasrāṇi tīrtheṣv āyataneṣu ca. niveśāṃś ca dvijātibhyaḥ so 'dadat kurusattamaḥ.

हिरण्यबिन्दोस् तीर्थे च स्नात्वा पुरुषसत्तमः। दृष्टवान् पर्वतश्रेष्ठं पुण्यान्य् आयतनानि च।

hiraṇyabindos tīrthe ca snātvā puruṣasattamaḥ. dṛṣṭavān parvataśreṣṭhaṃ puṇyāny āyatanāni ca.

अवतीर्य नरश्रेष्ठो ब्राह्मणैः सह भारत। प्राचीं दिशम् अभिप्रेप्सुर् जगाम भरतर्षभः।

avatīrya naraśreṣṭho brāhmaṇaiḥ saha bhārata. prācīṃ diśam abhiprepsur jagāma bharatarṣabhaḥ.

आनुपूर्व्येण तीर्थानि दृष्टवान् कुरुसत्तमः। नदीं चोत्पलिनीं रम्याम् अरण्यं नैमिषं प्रति।

ānupūrvyeṇa tīrthāni dṛṣṭavān kurusattamaḥ. nadīṃ cotpalinīṃ ramyām araṇyaṃ naimiṣaṃ prati.

नन्दाम् अपरनन्दां च कौशिकीं च यशस्विनीम्। महानदीं गयां चैव गङ्गाम् अपि च भारत।

nandām aparanandāṃ ca kauśikīṃ ca yaśasvinīm. mahānadīṃ gayāṃ caiva gaṅgām api ca bhārata.

एवं सर्वाणि तीर्थानि पश्यमानस् तथाश्रमान्। आत्मनः पावनं कुर्वन् ब्राह्मणेभ्यो ददौ वसु।

evaṃ sarvāṇi tīrthāni paśyamānas tathāśramān. ātmanaḥ pāvanaṃ kurvan brāhmaṇebhyo dadau vasu.

अङ्गवङ्गकलिङ्गेषु यानि पुण्यानि कानि चित्। जगाम तानि सर्वाणि तीर्थान्य् आयतनानि च। दृष्ट्वा च विधिवत् तानि धनं चापि ददौ ततः।

aṅgavaṅgakaliṅgeṣu yāni puṇyāni kāni cit. jagāma tāni sarvāṇi tīrthāny āyatanāni ca. dṛṣṭvā ca vidhivat tāni dhanaṃ cāpi dadau tataḥ.

कलिङ्गराष्ट्रद्वारेषु ब्राह्मणाः पाण्डवानुगाः। अभ्यनुज्ञाय कौन्तेयम् उपावर्तन्त भारत।

kaliṅgarāṣṭradvāreṣu brāhmaṇāḥ pāṇḍavānugāḥ. abhyanujñāya kaunteyam upāvartanta bhārata.

स तु तैर् अभ्यनुज्ञातः कुन्तीपुत्रो धनंजयः। सहायैर् अल्पकैः शूरः प्रययौ येन सागरम्।

sa tu tair abhyanujñātaḥ kuntīputro dhanaṃjayaḥ. sahāyair alpakaiḥ śūraḥ prayayau yena sāgaram.

स कलिङ्गान् अतिक्रम्य देशान् आयतनानि च। धर्म्याणि रमणीयानि प्रेक्षमाणो ययौ प्रभुः। शूर्पाकारम् अथाप्लुत्य सागरानूपम् आश्रितः।

sa kaliṅgān atikramya deśān āyatanāni ca. dharmyāṇi ramaṇīyāni prekṣamāṇo yayau prabhuḥ. śūrpākāram athāplutya sāgarānūpam āśritaḥ.

महेन्द्रपर्वतं दृष्ट्वा तापसैर् उपशोभितम्। गोदावर्यां ततः स्नात्वा ताम् अतीत्य महाबलः। कावेरीं तां समासाद्य संगमे सागरस्य ह। स्नात्वा संपूज्य देवांश् च पितॄंश् च ऋषिभिः सह। समुद्रतीरेण शनैर् मणलूरं जगाम ह।

mahendraparvataṃ dṛṣṭvā tāpasair upaśobhitam. godāvaryāṃ tataḥ snātvā tām atītya mahābalaḥ. kāverīṃ tāṃ samāsādya saṃgame sāgarasya ha. snātvā saṃpūjya devāṃś ca pitṝṃś ca ṛṣibhiḥ saha. samudratīreṇa śanair maṇalūraṃ jagāma ha.

तत्र सर्वाणि तीर्थानि पुण्यान्य् आयतनानि च। अथ त्रयोदशे मासे मणलूरेश्वरं प्रभुम्। अभिगम्य महाबाहुर् अभ्यगच्छन् महीपतिम्। मणलूरेश्वरं राजन् धर्मज्ञं चित्रवाहनम्। सर्वशास्त्रेषु नेतारं सर्वास्त्रज्ञम् अकल्मषम्। धर्मे सत्ये दमे शौचे शौर्ये चैव विशेषतः। द्विजराजऋषीणां च धार्मिकाणां महीतले। कीर्तने चोपमाभूतं क्षत्रधर्मविद् उत्तमम्। स च तं प्रतिजग्राह विधिपूर्वेण पाण्डवम्।

tatra sarvāṇi tīrthāni puṇyāny āyatanāni ca. atha trayodaśe māse maṇalūreśvaraṃ prabhum. abhigamya mahābāhur abhyagacchan mahīpatim. maṇalūreśvaraṃ rājan dharmajñaṃ citravāhanam. sarvaśāstreṣu netāraṃ sarvāstrajñam akalmaṣam. dharme satye dame śauce śaurye caiva viśeṣataḥ. dvijarājaṛṣīṇāṃ ca dhārmikāṇāṃ mahītale. kīrtane copamābhūtaṃ kṣatradharmavid uttamam. sa ca taṃ pratijagrāha vidhipūrveṇa pāṇḍavam.

तस्य चित्राङ्गदा नाम दुहिता चारुदर्शना। तां ददर्श पुरे तस्मिन् विचरन्तीं यदृच्छया।

tasya citrāṅgadā nāma duhitā cārudarśanā. tāṃ dadarśa pure tasmin vicarantīṃ yadṛcchayā.

दृष्ट्वा च तां वरारोहां चकमे चैत्रवाहिनीम्। अभिगम्य च राजानं ज्ञापयत् स्वं प्रयोजनम्। देहि मे खल्व् इमां राजन् क्षत्रियाय महात्मने। तच् छ्रुत्वा त्व् अब्रवीद् राजा कस्य पुत्रो ऽसि नाम किम्। उवाच तं पाण्डवो ऽहं कुन्तीपुत्रो धनंजयः। तम् उवाचाथ राजा स सान्त्वपूर्वम् इदं वचः।

dṛṣṭvā ca tāṃ varārohāṃ cakame caitravāhinīm. abhigamya ca rājānaṃ jñāpayat svaṃ prayojanam. dehi me khalv imāṃ rājan kṣatriyāya mahātmane. tac chrutvā tv abravīd rājā kasya putro 'si nāma kim. uvāca taṃ pāṇḍavo 'haṃ kuntīputro dhanaṃjayaḥ. tam uvācātha rājā sa sāntvapūrvam idaṃ vacaḥ.

राजा प्रभंकरो नाम कुले अस्मिन् बभूव ह। अपुत्रः प्रसवेनार्थी तपस् तेपे स उत्तमम्।

rājā prabhaṃkaro nāma kule asmin babhūva ha. aputraḥ prasavenārthī tapas tepe sa uttamam.

उग्रेण तपसा तेन प्रणिपातेन शंकरः। ईश्वरस् तोषितस् तेन महादेव उमापतिः।

ugreṇa tapasā tena praṇipātena śaṃkaraḥ. īśvaras toṣitas tena mahādeva umāpatiḥ.

स तस्मै भगवान् प्रादाद् एकैकं प्रसवं कुले। एकैकः प्रसवस् तस्माद् भवत्य् अस्मिन् कुले सदा।

sa tasmai bhagavān prādād ekaikaṃ prasavaṃ kule. ekaikaḥ prasavas tasmād bhavaty asmin kule sadā.

तेषां कुमाराः सर्वेषां पूर्वेषां मम जज्ञिरे। कन्या तु मम जातेयं कुलस्योत्पादनी ध्रुवम्।

teṣāṃ kumārāḥ sarveṣāṃ pūrveṣāṃ mama jajñire. kanyā tu mama jāteyaṃ kulasyotpādanī dhruvam.

पुत्रो ममेयम् इति मे भावना पुरुषोत्तम। पुत्रिका हेतुविधिना संज्ञिता भरतर्षभ। तस्माद् एकः सुतो यो ऽस्यां जायते भारत त्वया।

putro mameyam iti me bhāvanā puruṣottama. putrikā hetuvidhinā saṃjñitā bharatarṣabha. tasmād ekaḥ suto yo 'syāṃ jāyate bhārata tvayā.

एतच् छुल्कं भवत्व् अस्याः कुलकृज् जायताम् इह। एतेन समयेनेमां प्रतिगृह्णीष्व पाण्डव।

etac chulkaṃ bhavatv asyāḥ kulakṛj jāyatām iha. etena samayenemāṃ pratigṛhṇīṣva pāṇḍava.

स तथेति प्रतिज्ञाय कन्यां तां प्रतिगृह्य च। मासे त्रयोदशे पार्थः कृत्वा वैवाहिकीं क्रियाम्। उवास नगरे तस्मिन् कौन्तेयस् त्रिहिमाः समाः। तस्यां सुते समुत्पन्ने परिष्वज्य वराङ्गनाम्। आमन्त्र्य नृपतिं तं तु जगाम परिवर्तितुम्।

sa tatheti pratijñāya kanyāṃ tāṃ pratigṛhya ca. māse trayodaśe pārthaḥ kṛtvā vaivāhikīṃ kriyām. uvāsa nagare tasmin kaunteyas trihimāḥ samāḥ. tasyāṃ sute samutpanne pariṣvajya varāṅganām. āmantrya nṛpatiṃ taṃ tu jagāma parivartitum.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...