महाभारत 1.196 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 196→

[mh-1-196] • 28 श्लोकाः

द्रोण उवाच। मन्त्राय समुपानीतैर् धृतराष्ट्रहितैर् नृप। धर्म्यं पथ्यं यशस्यं च वाच्यम् इत्य् अनुशुश्रुमः।

droṇa uvāca. mantrāya samupānītair dhṛtarāṣṭrahitair nṛpa. dharmyaṃ pathyaṃ yaśasyaṃ ca vācyam ity anuśuśrumaḥ.

ममाप्य् एषा मतिस् तात या भीष्मस्य महात्मनः। संविभज्यास् तु कौन्तेया धर्म एष सनातनः।

mamāpy eṣā matis tāta yā bhīṣmasya mahātmanaḥ. saṃvibhajyās tu kaunteyā dharma eṣa sanātanaḥ.

प्रेष्यतां द्रुपदायाशु नरः कश् चित् प्रियंवदः। बहुलं रत्नम् आदाय तेषाम् अर्थाय भारत।

preṣyatāṃ drupadāyāśu naraḥ kaś cit priyaṃvadaḥ. bahulaṃ ratnam ādāya teṣām arthāya bhārata.

मिथः कृत्यं च तस्मै स आदाय बहु गच्छतु। वृद्धिं च परमां ब्रूयात् तत्संयोगोद्भवां तथा।

mithaḥ kṛtyaṃ ca tasmai sa ādāya bahu gacchatu. vṛddhiṃ ca paramāṃ brūyāt tatsaṃyogodbhavāṃ tathā.

संप्रीयमाणं त्वां ब्रूयाद् राजन् दूर्योधनं तथा। असकृद् द्रुपदे चैव धृष्टद्युम्ने च भारत।

saṃprīyamāṇaṃ tvāṃ brūyād rājan dūryodhanaṃ tathā. asakṛd drupade caiva dhṛṣṭadyumne ca bhārata.

उचितत्वं प्रियत्वं च योगस्यापि च वर्णयेत्। पुनः पुनश् च कौन्तेयान् माद्रीपुत्रौ च सान्त्वयन्।

ucitatvaṃ priyatvaṃ ca yogasyāpi ca varṇayet. punaḥ punaś ca kaunteyān mādrīputrau ca sāntvayan.

हिरण्मयानि शुभ्राणि बहून्य् आभरणानि च। वचनात् तव राजेन्द्र द्रौपद्याः संप्रयच्छतु।

hiraṇmayāni śubhrāṇi bahūny ābharaṇāni ca. vacanāt tava rājendra draupadyāḥ saṃprayacchatu.

तथा द्रुपदपुत्राणां सर्वेषां भरतर्षभ। पाण्डवानां च सर्वेषां कुन्त्या युक्तानि यानि च। दत्त्वा तानि महार्हाणि पाण्डवान् संप्रहर्षय।

tathā drupadaputrāṇāṃ sarveṣāṃ bharatarṣabha. pāṇḍavānāṃ ca sarveṣāṃ kuntyā yuktāni yāni ca. dattvā tāni mahārhāṇi pāṇḍavān saṃpraharṣaya.

एवं सान्त्वसमायुक्तं द्रुपदं पाण्डवैः सह। उक्त्वाथानन्तरं ब्रूयात् तेषाम् आगमनं प्रति। संधीयतां यथाबुद्धिस् तत्त्ववेत्तृविदां वरः।

evaṃ sāntvasamāyuktaṃ drupadaṃ pāṇḍavaiḥ saha. uktvāthānantaraṃ brūyāt teṣām āgamanaṃ prati. saṃdhīyatāṃ yathābuddhis tattvavettṛvidāṃ varaḥ.

अनुज्ञातेषु वीरेषु बलं गच्छतु शोभनम्। दुःशासनो विकर्णश् च पाण्डवान् आनयन्त्व् इह।

anujñāteṣu vīreṣu balaṃ gacchatu śobhanam. duḥśāsano vikarṇaś ca pāṇḍavān ānayantv iha.

ततस् ते पार्थिवश्रेष्ठ पूज्यमानाः सदा त्वया। प्रकृतीनाम् अनुमते पदे स्थास्यन्ति पैतृके।

tatas te pārthivaśreṣṭha pūjyamānāḥ sadā tvayā. prakṛtīnām anumate pade sthāsyanti paitṛke.

एवं तव महाराज तेषु पुत्रेषु चैव ह। वृत्तम् औपयिकं मन्ये भीष्मेण सह भारत।

evaṃ tava mahārāja teṣu putreṣu caiva ha. vṛttam aupayikaṃ manye bhīṣmeṇa saha bhārata.

कर्ण उवाच। योजिताव् अर्थमानाभ्यां सर्वकार्येष्व् अनन्तरौ। न मन्त्रयेतां त्वच्छ्रेयः किम् अद्भुततरं ततः।

karṇa uvāca. yojitāv arthamānābhyāṃ sarvakāryeṣv anantarau. na mantrayetāṃ tvacchreyaḥ kim adbhutataraṃ tataḥ.

दुष्टेन मनसा यो वै प्रच्छन्नेनान्तरात्मना। ब्रूयान् निःश्रेयसं नाम कथं कुर्यात् सतां मतम्।

duṣṭena manasā yo vai pracchannenāntarātmanā. brūyān niḥśreyasaṃ nāma kathaṃ kuryāt satāṃ matam.

न मित्राण्य् अर्थकृच्छ्रेषु श्रेयसे वेतराय वा। विधिपूर्वं हि सर्वस्य दुःखं वा यदि वा सुखम्।

na mitrāṇy arthakṛcchreṣu śreyase vetarāya vā. vidhipūrvaṃ hi sarvasya duḥkhaṃ vā yadi vā sukham.

कृतप्रज्ञो ऽकृतप्रज्ञो बालो वृद्धश् च मानवः। ससहायो ऽसहायश् च सर्वं सर्वत्र विन्दति।

kṛtaprajño 'kṛtaprajño bālo vṛddhaś ca mānavaḥ. sasahāyo 'sahāyaś ca sarvaṃ sarvatra vindati.

श्रूयते हि पुरा कश् चिद् अम्बुवीच इति श्रुतः। आसीद् राजगृहे राजा मागधानां महीक्षिताम्।

śrūyate hi purā kaś cid ambuvīca iti śrutaḥ. āsīd rājagṛhe rājā māgadhānāṃ mahīkṣitām.

स हीनः करणैः सर्वैर् उच्छ्वासपरमो नृपः। अमात्यसंस्थः कार्येषु सर्वेष्व् एवाभवत् तदा। तस्यामात्या बभूवुस् ते अन्योन्यसहितास् तदा।

sa hīnaḥ karaṇaiḥ sarvair ucchvāsaparamo nṛpaḥ. amātyasaṃsthaḥ kāryeṣu sarveṣv evābhavat tadā. tasyāmātyā babhūvus te anyonyasahitās tadā.

तस्यामात्यो महाकर्णिर् बभूवैकेश्वरः पुरा। स लब्धबलम् आत्मानं मन्यमानो ऽवमन्यते।

tasyāmātyo mahākarṇir babhūvaikeśvaraḥ purā. sa labdhabalam ātmānaṃ manyamāno 'vamanyate.

स राज्ञ उपभोग्यानि स्त्रियो रत्नधनानि च। आददे सर्वशो मूढ ऐश्वर्यं च स्वयं तदा।

sa rājña upabhogyāni striyo ratnadhanāni ca. ādade sarvaśo mūḍha aiśvaryaṃ ca svayaṃ tadā.

तद् आदाय च लुब्धस्य लाभाल् लोभो व्यवर्धत। तथा हि सर्वम् आदाय राज्यम् अस्य जिहीर्षति।

tad ādāya ca lubdhasya lābhāl lobho vyavardhata. tathā hi sarvam ādāya rājyam asya jihīrṣati.

हीनस्य करणैः सर्वैर् उच्छ्वासपरमस्य च। यतमानो ऽपि तद् राज्यं न शशाकेति नः श्रुतम्।

hīnasya karaṇaiḥ sarvair ucchvāsaparamasya ca. yatamāno 'pi tad rājyaṃ na śaśāketi naḥ śrutam.

किम् अन्यद् विहितान् नूनं तस्य सा पुरुषेन्द्रता। यत् तस्य राज्यं सामात्यो न शक्नोत्य् अभिवर्धितुम्। यदि ते विहितं राज्यं भविष्यति विशां पते।

kim anyad vihitān nūnaṃ tasya sā puruṣendratā. yat tasya rājyaṃ sāmātyo na śaknoty abhivardhitum. yadi te vihitaṃ rājyaṃ bhaviṣyati viśāṃ pate.

मिषतः सर्वलोकस्य स्थास्यते त्वयि तद् ध्रुवम्। अतो ऽन्यथा चेद् विहितं यतमानो न लप्स्यसे।

miṣataḥ sarvalokasya sthāsyate tvayi tad dhruvam. ato 'nyathā ced vihitaṃ yatamāno na lapsyase.

एवं विद्वन्न् उपादत्स्व मन्त्रिणां साध्व् असाधुताम्। दुष्टानां चैव बोद्धव्यम् अदुष्टानां च भाषितम्।

evaṃ vidvann upādatsva mantriṇāṃ sādhv asādhutām. duṣṭānāṃ caiva boddhavyam aduṣṭānāṃ ca bhāṣitam.

द्रोण उवाच। विद्म ते भावदोषेण यदर्थम् इदम् उच्यते। दुष्टः पाण्डवहेतोस् त्वं दोषं ख्यापयसे हि नः।

droṇa uvāca. vidma te bhāvadoṣeṇa yadartham idam ucyate. duṣṭaḥ pāṇḍavahetos tvaṃ doṣaṃ khyāpayase hi naḥ.

हितं तु परमं कर्ण ब्रवीमि कुरुवर्धनम्। अथ त्वं मन्यसे दुष्टं ब्रूहि यत् परमं हितम्।

hitaṃ tu paramaṃ karṇa bravīmi kuruvardhanam. atha tvaṃ manyase duṣṭaṃ brūhi yat paramaṃ hitam.

अतो ऽन्यथा चेत् क्रियते यद् ब्रवीमि परं हितम्। कुरवो विनशिष्यन्ति नचिरेणेति मे मतिः।

ato 'nyathā cet kriyate yad bravīmi paraṃ hitam. kuravo vinaśiṣyanti nacireṇeti me matiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...