महाभारत 1.195 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 195→

[mh-1-195] • 19 श्लोकाः

भीष्म उवाच। न रोचते विग्रहो मे पाण्डुपुत्रैः कथं चन। यथैव धृतराष्ट्रो मे तथा पाण्डुर् असंशयम्।

bhīṣma uvāca. na rocate vigraho me pāṇḍuputraiḥ kathaṃ cana. yathaiva dhṛtarāṣṭro me tathā pāṇḍur asaṃśayam.

गान्धार्याश् च यथा पुत्रास् तथा कुन्तीसुता मताः। यथा च मम ते रक्ष्या धृतराष्ट्र तथा तव।

gāndhāryāś ca yathā putrās tathā kuntīsutā matāḥ. yathā ca mama te rakṣyā dhṛtarāṣṭra tathā tava.

यथा च मम राज्ञश् च तथा दुर्योधनस्य ते। तथा कुरूणां सर्वेषाम् अन्येषाम् अपि भारत।

yathā ca mama rājñaś ca tathā duryodhanasya te. tathā kurūṇāṃ sarveṣām anyeṣām api bhārata.

एवं गते विग्रहं तैर् न रोचये; संधाय वीरैर् दीयताम् अद्य भूमिः। तेषाम् अपीदं प्रपितामहानां; राज्यं पितुश् चैव कुरूत्तमानाम्।

evaṃ gate vigrahaṃ tair na rocaye; saṃdhāya vīrair dīyatām adya bhūmiḥ. teṣām apīdaṃ prapitāmahānāṃ; rājyaṃ pituś caiva kurūttamānām.

दुर्योधन यथा राज्यं त्वम् इदं तात पश्यसि। मम पैतृकम् इत्य् एवं ते ऽपि पश्यन्ति पाण्डवाः।

duryodhana yathā rājyaṃ tvam idaṃ tāta paśyasi. mama paitṛkam ity evaṃ te 'pi paśyanti pāṇḍavāḥ.

यदि राज्यं न ते प्राप्ताः पाण्डवेयास् तपस्विनः। कुत एव तवापीदं भारतस्य च कस्य चित्।

yadi rājyaṃ na te prāptāḥ pāṇḍaveyās tapasvinaḥ. kuta eva tavāpīdaṃ bhāratasya ca kasya cit.

अथ धर्मेण राज्यं त्वं प्राप्तवान् भरतर्षभ। ते ऽपि राज्यम् अनुप्राप्ताः पूर्वम् एवेति मे मतिः।

atha dharmeṇa rājyaṃ tvaṃ prāptavān bharatarṣabha. te 'pi rājyam anuprāptāḥ pūrvam eveti me matiḥ.

मधुरेणैव राज्यस्य तेषाम् अर्धं प्रदीयताम्। एतद् धि पुरुषव्याघ्र हितं सर्वजनस्य च।

madhureṇaiva rājyasya teṣām ardhaṃ pradīyatām. etad dhi puruṣavyāghra hitaṃ sarvajanasya ca.

अतो ऽन्यथा चेत् क्रियते न हितं नो भविष्यति। तवाप्य् अकीर्तिः सकला भविष्यति न संशयः।

ato 'nyathā cet kriyate na hitaṃ no bhaviṣyati. tavāpy akīrtiḥ sakalā bhaviṣyati na saṃśayaḥ.

कीर्तिरक्षणम् आतिष्ठ कीर्तिर् हि परमं बलम्। धर्मं कुरु कुलोचितम् (= १२ब्)। कीर्तिस् तु परमं तेजो। नष्टकीर्तेर् मनुष्यस्य जीवितं ह्य् अफलं स्मृतम्।

kīrtirakṣaṇam ātiṣṭha kīrtir hi paramaṃ balam. dharmaṃ kuru kulocitam (= 12b). kīrtis tu paramaṃ tejo. naṣṭakīrter manuṣyasya jīvitaṃ hy aphalaṃ smṛtam.

यावत् कीर्तिर् मनुष्यस्य न प्रणश्यति कौरव। तावज् जीवति गान्धारे नष्टकीर्तिस् तु नश्यति।

yāvat kīrtir manuṣyasya na praṇaśyati kaurava. tāvaj jīvati gāndhāre naṣṭakīrtis tu naśyati.

तम् इमं समुपातिष्ठ धर्मं कुरुकुलोचितम्। अनुरूपं महाबाहो पूर्वेषाम् आत्मनः कुरु।

tam imaṃ samupātiṣṭha dharmaṃ kurukulocitam. anurūpaṃ mahābāho pūrveṣām ātmanaḥ kuru.

दिष्ट्या धरन्ति ते वीरा दिष्ट्या जीवति सा पृथा। दिष्ट्या पुरोचनः पापो नसकामो ऽत्ययं गतः। यदा प्रभृति दग्धास् ते कुन्तिभोजसुतासुताः।

diṣṭyā dharanti te vīrā diṣṭyā jīvati sā pṛthā. diṣṭyā purocanaḥ pāpo nasakāmo 'tyayaṃ gataḥ. yadā prabhṛti dagdhās te kuntibhojasutāsutāḥ.

तदा प्रभृति गान्धारे न शक्नोम्य् अभिवीक्षितुम्। अदाहयो यदा पार्थान् स त्व् अग्नौ जतुवेश्मनि। लोके प्राणभृतां कं चिच् छ्रुत्वा कुन्तीं तथागताम्। दुःखं न जायते राजन् भवान् सर्वस्य कारणम्।

tadā prabhṛti gāndhāre na śaknomy abhivīkṣitum. adāhayo yadā pārthān sa tv agnau jatuveśmani. loke prāṇabhṛtāṃ kaṃ cic chrutvā kuntīṃ tathāgatām. duḥkhaṃ na jāyate rājan bhavān sarvasya kāraṇam.

न चापि दोषेण तथा लोको वैति पुरोचनम्। यथा त्वां पुरुषव्याघ्र लोको दोषेण गच्छति।

na cāpi doṣeṇa tathā loko vaiti purocanam. yathā tvāṃ puruṣavyāghra loko doṣeṇa gacchati.

तद् इदं जीवितं तेषां तव कल्मषनाशनम्। संमन्तव्यं महाराज पाण्डवानां च दर्शनम्।

tad idaṃ jīvitaṃ teṣāṃ tava kalmaṣanāśanam. saṃmantavyaṃ mahārāja pāṇḍavānāṃ ca darśanam.

न चापि तेषां वीराणां जीवतां कुरुनन्दन। पित्र्यो ऽंशः शक्य आदातुम् अपि वज्रभृता स्वयम्।

na cāpi teṣāṃ vīrāṇāṃ jīvatāṃ kurunandana. pitryo 'ṃśaḥ śakya ādātum api vajrabhṛtā svayam.

ते हि सर्वे स्थिता धर्मे सर्वे चैवैकचेतसः। अधर्मेण निरस्ताश् च तुल्ये राज्ये विशेषतः।

te hi sarve sthitā dharme sarve caivaikacetasaḥ. adharmeṇa nirastāś ca tulye rājye viśeṣataḥ.

यदि धर्मस् त्वया कार्यो यदि कार्यं प्रियं च मे। क्षेमं च यदि कर्तव्यं तेषाम् अर्धं प्रदीयताम्।

yadi dharmas tvayā kāryo yadi kāryaṃ priyaṃ ca me. kṣemaṃ ca yadi kartavyaṃ teṣām ardhaṃ pradīyatām.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...