महाभारत 1.169 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 169→

[mh-1-169] • 25 श्लोकाः

गन्धर्व उवाच। आश्रमस्था ततः पुत्रम् अदृश्यन्ती व्यजायत। शक्तेः कुलकरं राजन् द्वितीयम् इव शक्तिनम्।

gandharva uvāca. āśramasthā tataḥ putram adṛśyantī vyajāyata. śakteḥ kulakaraṃ rājan dvitīyam iva śaktinam.

जातकर्मादिकास् तस्य क्रियाः स मुनिपुंगवः। पौत्रस्य भरतश्रेष्ठ चकार भगवान् स्वयम्।

jātakarmādikās tasya kriyāḥ sa munipuṃgavaḥ. pautrasya bharataśreṣṭha cakāra bhagavān svayam.

परासुश् च यतस् तेन वसिष्ठः स्थापितस् तदा। गर्भस्थेन ततो लोके पराशर इति स्मृतः।

parāsuś ca yatas tena vasiṣṭhaḥ sthāpitas tadā. garbhasthena tato loke parāśara iti smṛtaḥ.

अमन्यत स धर्मात्मा वसिष्ठं पितरं तदा। जन्मप्रभृति तस्मिंश् च पितरीव व्यवर्तत।

amanyata sa dharmātmā vasiṣṭhaṃ pitaraṃ tadā. janmaprabhṛti tasmiṃś ca pitarīva vyavartata.

स तात इति विप्रर्षिं वसिष्ठं प्रत्यभाषत। मातुः समक्षं कौन्तेय अदृश्यन्त्याः परंतप।

sa tāta iti viprarṣiṃ vasiṣṭhaṃ pratyabhāṣata. mātuḥ samakṣaṃ kaunteya adṛśyantyāḥ paraṃtapa.

तातेति परिपूर्णार्थं तस्य तन् मधुरं वचः। अदृश्यन्त्य् अश्रुपूर्णाक्षी शृण्वन्ती तम् उवाच ह।

tāteti paripūrṇārthaṃ tasya tan madhuraṃ vacaḥ. adṛśyanty aśrupūrṇākṣī śṛṇvantī tam uvāca ha.

मा तात तात तातेति न ते तातो महामुनिः। रक्षसा भक्षितस् तात तव तातो वनान्तरे।

mā tāta tāta tāteti na te tāto mahāmuniḥ. rakṣasā bhakṣitas tāta tava tāto vanāntare.

मन्यसे यं तु तातेति नैष तातस् तवानघ। आर्यस् त्व् एष पिता तस्य पितुस् तव महात्मनः।

manyase yaṃ tu tāteti naiṣa tātas tavānagha. āryas tv eṣa pitā tasya pitus tava mahātmanaḥ.

स एवम् उक्तो दुःखार्तः सत्यवाग् ऋषिसत्तमः। सर्वलोकविनाशाय मतिं चक्रे महामनाः।

sa evam ukto duḥkhārtaḥ satyavāg ṛṣisattamaḥ. sarvalokavināśāya matiṃ cakre mahāmanāḥ.

तं तथा निश्चितात्मानं महात्मानं महातपाः। ऋषिर् ब्रह्मविदां श्रेष्ठो मैत्रावरुणिर् अन्त्यधीः। वसिष्ठो वारयाम् आस हेतुना येन तच् छृणु।

taṃ tathā niścitātmānaṃ mahātmānaṃ mahātapāḥ. ṛṣir brahmavidāṃ śreṣṭho maitrāvaruṇir antyadhīḥ. vasiṣṭho vārayām āsa hetunā yena tac chṛṇu.

वसिष्ठ उवाच। कृतवीर्य इति ख्यातो बभूव नृपतिः क्षितौ। याज्यो वेदविदां लोके भृगूणां पार्थिवर्षभः।

vasiṣṭha uvāca. kṛtavīrya iti khyāto babhūva nṛpatiḥ kṣitau. yājyo vedavidāṃ loke bhṛgūṇāṃ pārthivarṣabhaḥ.

स तान् अग्रभुजस् तात धान्येन च धनेन च। सोमान्ते तर्पयाम् आस विपुलेन विशां पतिः।

sa tān agrabhujas tāta dhānyena ca dhanena ca. somānte tarpayām āsa vipulena viśāṃ patiḥ.

तस्मिन् नृपतिशार्दूले स्वर्याते ऽथ कदा चन। बभूव तत्कुलेयानां द्रव्यकार्यम् उपस्थितम्।

tasmin nṛpatiśārdūle svaryāte 'tha kadā cana. babhūva tatkuleyānāṃ dravyakāryam upasthitam.

ते भृगूणां धनं ज्ञात्वा राजानः सर्व एव ह। याचिष्णवो ऽभिजग्मुस् तांस् तात भार्गवसत्तमान्।

te bhṛgūṇāṃ dhanaṃ jñātvā rājānaḥ sarva eva ha. yāciṣṇavo 'bhijagmus tāṃs tāta bhārgavasattamān.

भूमौ तु निदधुः के चिद् भृगवो धनम् अक्षयम्। ददुः के चिद् द्विजातिभ्यो ज्ञात्वा क्षत्रियतो भयम्।

bhūmau tu nidadhuḥ ke cid bhṛgavo dhanam akṣayam. daduḥ ke cid dvijātibhyo jñātvā kṣatriyato bhayam.

भृगवस् तु ददुः के चित् तेषां वित्तं यथेप्सितम्। क्षत्रियाणां तदा तात कारणान्तरदर्शनात्।

bhṛgavas tu daduḥ ke cit teṣāṃ vittaṃ yathepsitam. kṣatriyāṇāṃ tadā tāta kāraṇāntaradarśanāt.

ततो महीतलं तात क्षत्रियेण यदृच्छया। खनताधिगतं वित्तं केन चिद् भृगुवेश्मनि। तद् वित्तं ददृशुः सर्वे समेताः क्षत्रियर्षभाः।

tato mahītalaṃ tāta kṣatriyeṇa yadṛcchayā. khanatādhigataṃ vittaṃ kena cid bhṛguveśmani. tad vittaṃ dadṛśuḥ sarve sametāḥ kṣatriyarṣabhāḥ.

अवमन्य ततः कोपाद् भृगूंस् ताञ् शरणागतान्। निजघ्नुस् ते महेष्वासाः सर्वांस् तान् निशितैः शरैः। आ गर्भाद् अनुकृन्तन्तश् चेरुश् चैव वसुंधराम्।

avamanya tataḥ kopād bhṛgūṃs tāñ śaraṇāgatān. nijaghnus te maheṣvāsāḥ sarvāṃs tān niśitaiḥ śaraiḥ. ā garbhād anukṛntantaś ceruś caiva vasuṃdharām.

तत उच्छिद्यमानेषु भृगुष्व् एवं भयात् तदा। भृगुपत्न्यो गिरिं तात हिमवन्तं प्रपेदिरे।

tata ucchidyamāneṣu bhṛguṣv evaṃ bhayāt tadā. bhṛgupatnyo giriṃ tāta himavantaṃ prapedire.

तासाम् अन्यतमा गर्भं भयाद् दाधार तैजसम्। ऊरुणैकेन वामोरूर् भर्तुः कुलविवृद्धये। तद्गर्भम् उपलभ्याशु ब्राह्मणी या भयार्दिता। गत्वैका कथयाम् आस क्षत्रियाणाम् उपह्वरे। ततस् ते क्षत्रिया जग्मुस् तं गर्भं हन्तुम् उद्यताः। ददृशुर् ब्राह्मणीं तां ते दीप्यमानां स्वतेजसा।

tāsām anyatamā garbhaṃ bhayād dādhāra taijasam. ūruṇaikena vāmorūr bhartuḥ kulavivṛddhaye. tadgarbham upalabhyāśu brāhmaṇī yā bhayārditā. gatvaikā kathayām āsa kṣatriyāṇām upahvare. tatas te kṣatriyā jagmus taṃ garbhaṃ hantum udyatāḥ. dadṛśur brāhmaṇīṃ tāṃ te dīpyamānāṃ svatejasā.

अथ गर्भः स भित्त्वोरुं ब्राह्मण्या निर्जगाम ह। मुष्णन् दृष्टीः क्षत्रियाणां मध्याह्न इव भास्करः। ततश् चक्षुर्वियुक्तास् ते गिरिदुर्गेषु बभ्रमुः।

atha garbhaḥ sa bhittvoruṃ brāhmaṇyā nirjagāma ha. muṣṇan dṛṣṭīḥ kṣatriyāṇāṃ madhyāhna iva bhāskaraḥ. tataś cakṣurviyuktās te giridurgeṣu babhramuḥ.

ततस् ते मोघसंकल्पा भयार्ताः क्षत्रियर्षभाः। ब्रह्मणीं शरणं जग्मुर् दृष्ट्यर्थं ताम् अनिन्दिताम्।

tatas te moghasaṃkalpā bhayārtāḥ kṣatriyarṣabhāḥ. brahmaṇīṃ śaraṇaṃ jagmur dṛṣṭyarthaṃ tām aninditām.

ऊचुश् चैनां महाभागां क्षत्रियास् ते विचेतसः। ज्योतिःप्रहीणा दुःखार्ताः शान्तार्चिष इवाग्नयः।

ūcuś caināṃ mahābhāgāṃ kṣatriyās te vicetasaḥ. jyotiḥprahīṇā duḥkhārtāḥ śāntārciṣa ivāgnayaḥ.

भगवत्याः प्रसादेन गच्छेत् क्षत्रं सचक्षुषम्। उपारम्य च गच्छेम सहिताः पापकर्मणः।

bhagavatyāḥ prasādena gacchet kṣatraṃ sacakṣuṣam. upāramya ca gacchema sahitāḥ pāpakarmaṇaḥ.

सपुत्रा त्वं प्रसादं नः सर्वेषां कर्तुम् अर्हसि। पुनर् दृष्टिप्रदानेन राज्ञः संत्रातुम् अर्हसि।

saputrā tvaṃ prasādaṃ naḥ sarveṣāṃ kartum arhasi. punar dṛṣṭipradānena rājñaḥ saṃtrātum arhasi.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...