महाभारत 1.168 (श्लोक 1)

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 168→

[mh-1-168] • 25 श्लोकाः

वसिष्ठ उवाच। मा भैः पुत्रि न भेतव्यं रक्षसस् ते कथं चन। नैतद् रक्षो भयं यस्मात् पश्यसि त्वम् उपस्थितम्।

vasiṣṭha uvāca. mā bhaiḥ putri na bhetavyaṃ rakṣasas te kathaṃ cana. naitad rakṣo bhayaṃ yasmāt paśyasi tvam upasthitam.

राजा कल्माषपादो ऽयं वीर्यवान् प्रथितो भुवि। स एषो ऽस्मिन् वनोद्देशे निवसत्य् अतिभीषणः।

rājā kalmāṣapādo 'yaṃ vīryavān prathito bhuvi. sa eṣo 'smin vanoddeśe nivasaty atibhīṣaṇaḥ.

गन्धर्व उवाच। तम् आपतन्तं संप्रेक्ष्य वसिष्ठो भगवान् ऋषिः। वारयाम् आस तेजस्वी हुंकरेणैव भारत।

gandharva uvāca. tam āpatantaṃ saṃprekṣya vasiṣṭho bhagavān ṛṣiḥ. vārayām āsa tejasvī huṃkareṇaiva bhārata.

मन्त्रपूतेन च पुनः स तम् अभ्युक्ष्य वारिणा। मोक्षयाम् आस वै घोराद् राक्षसाद् राजसत्तमम्।

mantrapūtena ca punaḥ sa tam abhyukṣya vāriṇā. mokṣayām āsa vai ghorād rākṣasād rājasattamam.

स हि द्वादश वर्षाणि वसिष्ठस्यैव तेजसा। ग्रस्त आसीद् गृहेणेव पर्वकाले दिवाकरः।

sa hi dvādaśa varṣāṇi vasiṣṭhasyaiva tejasā. grasta āsīd gṛheṇeva parvakāle divākaraḥ.

रक्षसा विप्रमुक्तो ऽथ स नृपस् तद् वनं महत्। तेजसा रञ्जयाम् आस संध्याभ्रम् इव भास्करः।

rakṣasā vipramukto 'tha sa nṛpas tad vanaṃ mahat. tejasā rañjayām āsa saṃdhyābhram iva bhāskaraḥ.

प्रतिलभ्य ततः संज्ञाम् अभिवाद्य कृताञ्जलिः। उवाच नृपतिः काले वसिष्ठम् ऋषिसत्तमम्।

pratilabhya tataḥ saṃjñām abhivādya kṛtāñjaliḥ. uvāca nṛpatiḥ kāle vasiṣṭham ṛṣisattamam.

सौदासो ऽहं महाभाग याज्यस् ते द्विजसत्तम। अस्मिन् काले यद् इष्टं ते ब्रूहि किं करवाणि ते।

saudāso 'haṃ mahābhāga yājyas te dvijasattama. asmin kāle yad iṣṭaṃ te brūhi kiṃ karavāṇi te.

वसिष्ठ उवाच। वृत्तम् एतद् यथाकालं गच्छ राज्यं प्रशाधि तत्। ब्राह्मणांश् च मनुष्येन्द्र मावमंस्थाः कदा चन।

vasiṣṭha uvāca. vṛttam etad yathākālaṃ gaccha rājyaṃ praśādhi tat. brāhmaṇāṃś ca manuṣyendra māvamaṃsthāḥ kadā cana.

राजोवाच। नावमंस्याम्य् अहं ब्रह्मन् कदा चिद् ब्राह्मणर्षभान्। त्वन् निदेशे स्थितः शश्वत् पुजयिष्याम्य् अहं द्विजान्।

rājovāca. nāvamaṃsyāmy ahaṃ brahman kadā cid brāhmaṇarṣabhān. tvan nideśe sthitaḥ śaśvat pujayiṣyāmy ahaṃ dvijān.

इक्ष्वाकूणां तु येनाहम् अनृणः स्यां द्विजोत्तम। तत् त्वत्तः प्राप्तुम् इच्छामि वरं वेदविदां वर।

ikṣvākūṇāṃ tu yenāham anṛṇaḥ syāṃ dvijottama. tat tvattaḥ prāptum icchāmi varaṃ vedavidāṃ vara.

अपत्यायेप्सितां मह्यं महिषीं गन्तुम् अर्हसि। शीलरूपगुणोपेताम् इक्ष्वाकुकुलवृद्धये।

apatyāyepsitāṃ mahyaṃ mahiṣīṃ gantum arhasi. śīlarūpaguṇopetām ikṣvākukulavṛddhaye.

गन्धर्व उवाच। ददानीत्य् एव तं तत्र राजानं प्रत्युवाच ह। वसिष्ठः परमेष्वासं सत्यसंधो द्विजोत्तमः।

gandharva uvāca. dadānīty eva taṃ tatra rājānaṃ pratyuvāca ha. vasiṣṭhaḥ parameṣvāsaṃ satyasaṃdho dvijottamaḥ.

ततः प्रतिययौ काले वसिष्ठसहितो ऽनघ। ख्यातं पुरवरं लोकेष्व् अयोध्यां मनुजेश्वरः।

tataḥ pratiyayau kāle vasiṣṭhasahito 'nagha. khyātaṃ puravaraṃ lokeṣv ayodhyāṃ manujeśvaraḥ.

तं प्रजाः प्रतिमोदन्त्यः सर्वाः प्रत्युद्ययुस् तदा। विपाप्मानं महात्मानं दिवौकस इवेश्वरम्।

taṃ prajāḥ pratimodantyaḥ sarvāḥ pratyudyayus tadā. vipāpmānaṃ mahātmānaṃ divaukasa iveśvaram.

अचिरात् स मनुष्येन्द्रो नगरीं पुण्यकर्मणाम्। विवेश सहितस् तेन वसिष्ठेन महात्मना।

acirāt sa manuṣyendro nagarīṃ puṇyakarmaṇām. viveśa sahitas tena vasiṣṭhena mahātmanā.

ददृशुस् तं ततो राजन्न् अयोध्यावासिनो जनाः। पुष्येण सहितं काले दिवाकरम् इवोदितम्।

dadṛśus taṃ tato rājann ayodhyāvāsino janāḥ. puṣyeṇa sahitaṃ kāle divākaram ivoditam.

स हि तां पूरयाम् आस लक्ष्म्या लक्ष्मीवतां वरः। अयोध्यां व्योम शीतांशुः शरत्काल इवोदितः।

sa hi tāṃ pūrayām āsa lakṣmyā lakṣmīvatāṃ varaḥ. ayodhyāṃ vyoma śītāṃśuḥ śaratkāla ivoditaḥ.

संसिक्तमृष्टपन्थानं पताकोच्छ्रयभूषितम्। मनः प्रह्लादयाम् आसा तस्य तत् पुरम् उत्तमम्।

saṃsiktamṛṣṭapanthānaṃ patākocchrayabhūṣitam. manaḥ prahlādayām āsā tasya tat puram uttamam.

तुष्टपुष्टजनाकीर्णा सा पुरी कुरुनन्दन। अशोभत तदा तेन शक्रेणेवामरावती।

tuṣṭapuṣṭajanākīrṇā sā purī kurunandana. aśobhata tadā tena śakreṇevāmarāvatī.

ततः प्रविष्टे राजेन्द्रे तस्मिन् राजनि तां पुरीम्। तस्य राज्ञो ऽऽज्ञया देवी वसिष्ठम् उपचक्रमे।

tataḥ praviṣṭe rājendre tasmin rājani tāṃ purīm. tasya rājño ''jñayā devī vasiṣṭham upacakrame.

ऋताव् अथ महर्षिः स संबभूव तया सह। देव्या दिव्येन विधिना वसिष्ठः श्रेष्ठभाग् ऋषिः।

ṛtāv atha maharṣiḥ sa saṃbabhūva tayā saha. devyā divyena vidhinā vasiṣṭhaḥ śreṣṭhabhāg ṛṣiḥ.

अथ तस्यां समुत्पन्ने गर्भे स मुनिसत्तमः। राज्ञाभिवादितस् तेन जगाम पुनर् आश्रमम्।

atha tasyāṃ samutpanne garbhe sa munisattamaḥ. rājñābhivāditas tena jagāma punar āśramam.

दीर्घकालधृतं गर्भं सुषाव न तु तं यदा। साथ देव्य् अश्मना कुक्षिं निर्बिभेद तदा स्वकम्।

dīrghakāladhṛtaṃ garbhaṃ suṣāva na tu taṃ yadā. sātha devy aśmanā kukṣiṃ nirbibheda tadā svakam.

द्वादशे ऽथ ततो वर्षे स जज्ञे मनुजर्षभ। अश्मको नाम राजर्षिः पोतनं यो न्यवेशयत्।

dvādaśe 'tha tato varṣe sa jajñe manujarṣabha. aśmako nāma rājarṣiḥ potanaṃ yo nyaveśayat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents