महाभारत 1.159 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 159→

[mh-1-159] • 22 श्लोकाः

अर्जुन उवाच। कारणं ब्रूहि गन्धर्व किं तद् येन स्म धर्षिताः। यान्तो ब्रह्मविदः सन्तः सर्वे रात्राव् अरिंदम।

arjuna uvāca. kāraṇaṃ brūhi gandharva kiṃ tad yena sma dharṣitāḥ. yānto brahmavidaḥ santaḥ sarve rātrāv ariṃdama.

गन्धर्व उवाच। अनग्नयो ऽनाहुतयो न च विप्रपुरस्कृताः। यूयं ततो धर्षिताः स्थ मया पाण्डवनन्दन।

gandharva uvāca. anagnayo 'nāhutayo na ca viprapuraskṛtāḥ. yūyaṃ tato dharṣitāḥ stha mayā pāṇḍavanandana.

यक्षराक्षसगन्धर्वाः पिशाचोरगमानवाः। धर्षयन्ति नरव्याघ्र न ब्राह्मणपुरस्कृतान्। जानता च मया तस्मात् तेजश् चाभिजनं च वः। इयम् अग्निमतां श्रेष्ठ धर्षितुं वै कृता मतिः। को हि वस् त्रिषु लोकेषु न वेद भरतर्षभ। स्वैर् गुणैर् विस्तृतं श्रीमद् यशो ऽग्र्यं भूरिवर्चसाम्। विस्तरं कुरुवंशस्य श्रीमतः कथयन्ति ते।

yakṣarākṣasagandharvāḥ piśācoragamānavāḥ. dharṣayanti naravyāghra na brāhmaṇapuraskṛtān. jānatā ca mayā tasmāt tejaś cābhijanaṃ ca vaḥ. iyam agnimatāṃ śreṣṭha dharṣituṃ vai kṛtā matiḥ. ko hi vas triṣu lokeṣu na veda bharatarṣabha. svair guṇair vistṛtaṃ śrīmad yaśo 'gryaṃ bhūrivarcasām. vistaraṃ kuruvaṃśasya śrīmataḥ kathayanti te.

नारदप्रभृतीनां च देवर्षीणां मया श्रुतम्। गुणान् कथयतां वीर पूर्वेषां तव धीमताम्।

nāradaprabhṛtīnāṃ ca devarṣīṇāṃ mayā śrutam. guṇān kathayatāṃ vīra pūrveṣāṃ tava dhīmatām.

स्वयं चापि मया दृष्टश् चरता सागराम्बराम्। इमां वसुमतीं कृत्स्नां प्रभावः स्वकुलस्य ते।

svayaṃ cāpi mayā dṛṣṭaś caratā sāgarāmbarām. imāṃ vasumatīṃ kṛtsnāṃ prabhāvaḥ svakulasya te.

वेदे धनुषि चाचार्यम् अभिजानामि ते ऽर्जुन। विश्रुतं त्रिषु लोकेषु भारद्वाजं यशस्विनम्। सर्ववेदविदां श्रेष्ठं सर्वशस्त्रभृतां वरम्। द्रोणम् इष्वस्त्रकुशलं धनुष्य् अङ्गिरसां वरम्।

vede dhanuṣi cācāryam abhijānāmi te 'rjuna. viśrutaṃ triṣu lokeṣu bhāradvājaṃ yaśasvinam. sarvavedavidāṃ śreṣṭhaṃ sarvaśastrabhṛtāṃ varam. droṇam iṣvastrakuśalaṃ dhanuṣy aṅgirasāṃ varam.

धर्मं वायुं च शक्रं च विजानाम्य् अश्विनौ तथा। पाण्डुं च कुरुशार्दूल षड् एतान् कुलवर्धनान्। पितॄन् एतान् अहं पार्थ देवमानुषसत्तमान्।

dharmaṃ vāyuṃ ca śakraṃ ca vijānāmy aśvinau tathā. pāṇḍuṃ ca kuruśārdūla ṣaḍ etān kulavardhanān. pitṝn etān ahaṃ pārtha devamānuṣasattamān.

दिव्यात्मानो महात्मानः सर्वशस्त्रभृतां वराः। भवन्तो भ्रातरः शूराः सर्वे सुचरितव्रताः।

divyātmāno mahātmānaḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varāḥ. bhavanto bhrātaraḥ śūrāḥ sarve sucaritavratāḥ.

उत्तमां तु मनोबुद्धिं भवतां भावितात्मनाम्। जानन्न् अपि च वः पार्थ कृतवान् इह धर्षणाम्।

uttamāṃ tu manobuddhiṃ bhavatāṃ bhāvitātmanām. jānann api ca vaḥ pārtha kṛtavān iha dharṣaṇām.

स्त्रीसकाशे च कौरव्य न पुमान् क्षन्तुम् अर्हति। धर्षणाम् आत्मनः पश्यन् बाहुद्रविणम् आश्रितः।

strīsakāśe ca kauravya na pumān kṣantum arhati. dharṣaṇām ātmanaḥ paśyan bāhudraviṇam āśritaḥ.

नक्तं च बलम् अस्माकं भूय एवाभिवर्धते। यतस् ततो मां कौन्तेय सदारं मन्युर् आविशत्।

naktaṃ ca balam asmākaṃ bhūya evābhivardhate. yatas tato māṃ kaunteya sadāraṃ manyur āviśat.

सो ऽहं त्वयेह विजितः संख्ये तापत्यवर्धन। येन तेनेह विधिना कीर्त्यमानं निबोध मे।

so 'haṃ tvayeha vijitaḥ saṃkhye tāpatyavardhana. yena teneha vidhinā kīrtyamānaṃ nibodha me.

ब्रह्मचर्यं परो धर्मः स चापि नियतस् त्वयि। यस्मात् तस्माद् अहं पार्थ रणे ऽस्मिन् विजितस् त्वया।

brahmacaryaṃ paro dharmaḥ sa cāpi niyatas tvayi. yasmāt tasmād ahaṃ pārtha raṇe 'smin vijitas tvayā.

यस् तु स्यात् क्षत्रियः कश् चित् कामवृत्तः परंतप। नक्तं च युधि युध्येत न स जीवेत् कथं चन।

yas tu syāt kṣatriyaḥ kaś cit kāmavṛttaḥ paraṃtapa. naktaṃ ca yudhi yudhyeta na sa jīvet kathaṃ cana.

यस् तु स्यात् कामवृत्तो ऽपि राजा तापत्य संगरे। जयेन् नक्तंचरान् सर्वान् स पुरोहितधूर्गतः।

yas tu syāt kāmavṛtto 'pi rājā tāpatya saṃgare. jayen naktaṃcarān sarvān sa purohitadhūrgataḥ.

तस्मात् तापत्य यत् किं चिन् नृणां श्रेय इहेप्सितम्। तस्मिन् कर्मणि योक्तव्या दान्तात्मानः पुरोहिताः।

tasmāt tāpatya yat kiṃ cin nṛṇāṃ śreya ihepsitam. tasmin karmaṇi yoktavyā dāntātmānaḥ purohitāḥ.

वेदे षडङ्गे निरताः शुचयः सत्यवादिनः। धर्मात्मानः कृतात्मानः स्युर् नृपाणां पुरोहिताः।

vede ṣaḍaṅge niratāḥ śucayaḥ satyavādinaḥ. dharmātmānaḥ kṛtātmānaḥ syur nṛpāṇāṃ purohitāḥ.

जयश् च नियतो राज्ञः स्वर्गश् च स्याद् अनन्तरम्। यस्य स्याद् धर्मविद् वाग्मी पुरोधाः शीलवाञ् शुचिः।

jayaś ca niyato rājñaḥ svargaś ca syād anantaram. yasya syād dharmavid vāgmī purodhāḥ śīlavāñ śuciḥ.

लाभं लब्धुम् अलब्धं हि लब्धं च परिरक्षितुम्। पुरोहितं प्रकुर्वीत राजा गुणसमन्वितम्।

lābhaṃ labdhum alabdhaṃ hi labdhaṃ ca parirakṣitum. purohitaṃ prakurvīta rājā guṇasamanvitam.

पुरोहितमते तिष्ठेद् य इच्छेत् पृथिवीं नृपः। प्राप्तुं मेरुवरोत्तंसां सर्वशः सागराम्बराम्।

purohitamate tiṣṭhed ya icchet pṛthivīṃ nṛpaḥ. prāptuṃ meruvarottaṃsāṃ sarvaśaḥ sāgarāmbarām.

न हि केवलशौर्येण तापत्याभिजनेन च। जयेद् अब्राह्मणः कश् चिद् भूमिं भूमिपतिः क्व चित्।

na hi kevalaśauryeṇa tāpatyābhijanena ca. jayed abrāhmaṇaḥ kaś cid bhūmiṃ bhūmipatiḥ kva cit.

तस्माद् एवं विजानीहि कुरूणां वंशवर्धन। ब्राह्मणप्रमुखं राज्यं शक्यं पालयितुं चिरम्।

tasmād evaṃ vijānīhi kurūṇāṃ vaṃśavardhana. brāhmaṇapramukhaṃ rājyaṃ śakyaṃ pālayituṃ ciram.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...