महाभारत 1.140 (श्लोक 1)

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 140→

[mh-1-140] • 21 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। तां विदित्वा चिरगतां हिडिम्बो राक्षसेश्वरः। अवतीर्य द्रुमात् तस्माद् आजगामाथ पाण्डवान्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tāṃ viditvā ciragatāṃ hiḍimbo rākṣaseśvaraḥ. avatīrya drumāt tasmād ājagāmātha pāṇḍavān.

लोहिताक्षो महाबाहुर् ऊर्ध्वकेशो महाबलः। मेघसंघातवर्ष्मा च तीक्ष्णदंष्ट्रोज्ज्वलाननः। तलं तलेन संहत्य बाहू विक्षिप्य चासकृत्। उद्वृत्तनेत्रः संक्रुद्धो दन्तान् दन्तेषु निष्पिषन्। न बिभेति हिडिम्बी च प्रेषिता किम् अनागता।

lohitākṣo mahābāhur ūrdhvakeśo mahābalaḥ. meghasaṃghātavarṣmā ca tīkṣṇadaṃṣṭrojjvalānanaḥ. talaṃ talena saṃhatya bāhū vikṣipya cāsakṛt. udvṛttanetraḥ saṃkruddho dantān danteṣu niṣpiṣan. na bibheti hiḍimbī ca preṣitā kim anāgatā.

तम् आपतन्तं दृष्ट्वैव तथा विकृतदर्शनम्। हिडिम्बोवाच वित्रस्ता भीमसेनम् इदं वचः।

tam āpatantaṃ dṛṣṭvaiva tathā vikṛtadarśanam. hiḍimbovāca vitrastā bhīmasenam idaṃ vacaḥ.

आपतत्य् एष दुष्टात्मा संक्रुद्धः पुरुषादकः। त्वाम् अहं भ्रातृभिः सार्धं यद् ब्रवीमि तथा कुरु।

āpataty eṣa duṣṭātmā saṃkruddhaḥ puruṣādakaḥ. tvām ahaṃ bhrātṛbhiḥ sārdhaṃ yad bravīmi tathā kuru.

अहं कामगमा वीर रक्षोबलसमन्विता। आरुहेमां मम श्रोणीं नेष्यामि त्वां विहायसा।

ahaṃ kāmagamā vīra rakṣobalasamanvitā. āruhemāṃ mama śroṇīṃ neṣyāmi tvāṃ vihāyasā.

प्रबोधयैनान् संसुप्तान् मातरं च परंतप। सर्वान् एव गमिष्यामि गृहीत्वा वो विहायसा।

prabodhayainān saṃsuptān mātaraṃ ca paraṃtapa. sarvān eva gamiṣyāmi gṛhītvā vo vihāyasā.

भीम उवाच। मा भैस् त्वं विपुलश्रोणि नैष कश् चिन् मयि स्थिते। हिंसितुं शक्नुयाद् रक्ष इति मे निश्चिता मतिः। एतान् बाधयितुं शक्तो देवो वा दानवो ऽपि वा। अहम् एनं हनिष्यामि प्रेक्षन्त्यास् ते सुमध्यमे।

bhīma uvāca. mā bhais tvaṃ vipulaśroṇi naiṣa kaś cin mayi sthite. hiṃsituṃ śaknuyād rakṣa iti me niścitā matiḥ. etān bādhayituṃ śakto devo vā dānavo 'pi vā. aham enaṃ haniṣyāmi prekṣantyās te sumadhyame.

नायं प्रतिबलो भीरु राक्षसापसदो मम। सोढुं युधि परिस्पन्दम् अथवा सर्वराक्षसाः।

nāyaṃ pratibalo bhīru rākṣasāpasado mama. soḍhuṃ yudhi parispandam athavā sarvarākṣasāḥ.

पश्य बाहू सुवृत्तौ मे हस्तिहस्तनिभाव् इमौ। ऊरू परिघसंकाशौ संहतं चाप्य् उरो मम।

paśya bāhū suvṛttau me hastihastanibhāv imau. ūrū parighasaṃkāśau saṃhataṃ cāpy uro mama.

विक्रमं मे यथेन्द्रस्य साद्य द्रक्ष्यसि शोभने। मावमंस्थाः पृथुश्रोणि मत्वा माम् इह मानुषम्।

vikramaṃ me yathendrasya sādya drakṣyasi śobhane. māvamaṃsthāḥ pṛthuśroṇi matvā mām iha mānuṣam.

हिडिम्बोवाच। नावमन्ये नरव्याघ्र त्वाम् अहं देवरूपिणम्। दृष्टापदानस् तु मया मानुषेष्व् एव राक्षसः।

hiḍimbovāca. nāvamanye naravyāghra tvām ahaṃ devarūpiṇam. dṛṣṭāpadānas tu mayā mānuṣeṣv eva rākṣasaḥ.

वैशंपायन उवाच। तथा संजल्पतस् तस्य भीमसेनस्य भारत। वाचः शुश्राव ताः क्रुद्धो राक्षसः पुरुषादकः।

vaiśaṃpāyana uvāca. tathā saṃjalpatas tasya bhīmasenasya bhārata. vācaḥ śuśrāva tāḥ kruddho rākṣasaḥ puruṣādakaḥ.

अवेक्षमाणस् तस्याश् च हिडिम्बो मानुषं वपुः। स्रग्दामपूरितशिखं समग्रेन्दुनिभाननम्।

avekṣamāṇas tasyāś ca hiḍimbo mānuṣaṃ vapuḥ. sragdāmapūritaśikhaṃ samagrendunibhānanam.

सुभ्रूनासाक्षिकेशान्तं सुकुमारनखत्वचम्। सर्वाभरणसंयुक्तं सुसूक्ष्माम्बरवाससम्।

subhrūnāsākṣikeśāntaṃ sukumāranakhatvacam. sarvābharaṇasaṃyuktaṃ susūkṣmāmbaravāsasam.

तां तथा मानुषं रूपं बिभ्रतीं सुमनोहरम्। स ददर्शाग्रतस् तस्य भीमस्य पुरुषादकः। पुंस्कामां शङ्कमानश् च चुक्रोध पुरुषादकः।

tāṃ tathā mānuṣaṃ rūpaṃ bibhratīṃ sumanoharam. sa dadarśāgratas tasya bhīmasya puruṣādakaḥ. puṃskāmāṃ śaṅkamānaś ca cukrodha puruṣādakaḥ.

संक्रुद्धो राक्षसस् तस्या भगिन्याः कुरुसत्तम। उत्फाल्य विपुले नेत्रे ततस् ताम् इदम् अब्रवीत्।

saṃkruddho rākṣasas tasyā bhaginyāḥ kurusattama. utphālya vipule netre tatas tām idam abravīt.

को हि मे भोक्तुकामस्य विघ्नं चरति दुर्मतिः। न बिभेषि हिडिम्बे किं मत्कोपाद् विप्रमोहिता।

ko hi me bhoktukāmasya vighnaṃ carati durmatiḥ. na bibheṣi hiḍimbe kiṃ matkopād vipramohitā.

धिक् त्वाम् असति पुंस्कामे मम विप्रियकारिणि। पूर्वेषां राक्षसेन्द्राणां सर्वेषाम् अयशस्करि।

dhik tvām asati puṃskāme mama vipriyakāriṇi. pūrveṣāṃ rākṣasendrāṇāṃ sarveṣām ayaśaskari.

यान् इमान् आश्रिताकार्षीर् अप्रियं सुमहन् मम। एष तान् अद्य वै सर्वान् हनिष्यामि त्वया सह।

yān imān āśritākārṣīr apriyaṃ sumahan mama. eṣa tān adya vai sarvān haniṣyāmi tvayā saha.

एवम् उक्त्वा हिडिम्बां स हिडिम्बो लोहितेक्षणः। वधायाभिपपातैनां दन्तैर् दन्तान् उपस्पृशन्। गर्जन्तम् एवं विजने भीमसेनो ऽभिवीक्ष्य तम्। रक्षन् प्रबोधं भ्रातॄणां मातुश् च परवीरहा।

evam uktvā hiḍimbāṃ sa hiḍimbo lohitekṣaṇaḥ. vadhāyābhipapātaināṃ dantair dantān upaspṛśan. garjantam evaṃ vijane bhīmaseno 'bhivīkṣya tam. rakṣan prabodhaṃ bhrātṝṇāṃ mātuś ca paravīrahā.

तम् आपतन्तं संप्रेक्ष्य भीमः प्रहरतां वरः। भर्त्सयाम् आस तेजस्वी तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत्।

tam āpatantaṃ saṃprekṣya bhīmaḥ praharatāṃ varaḥ. bhartsayām āsa tejasvī tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents