महाभारत 1.14 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 14→

[mh-1-14] • 23 श्लोकाः

शौनक उवाच। सौते कथय ताम् एतां विस्तरेण कथां पुनः। आस्तीकस्य कवेः साधोः शुश्रूषा परमा हि नः।

śaunaka uvāca. saute kathaya tām etāṃ vistareṇa kathāṃ punaḥ. āstīkasya kaveḥ sādhoḥ śuśrūṣā paramā hi naḥ.

मधुरं कथ्यते सौम्य श्लक्ष्णाक्षरपदं त्वया। प्रीयामहे भृशं तात पितेवेदं प्रभाषसे।

madhuraṃ kathyate saumya ślakṣṇākṣarapadaṃ tvayā. prīyāmahe bhṛśaṃ tāta pitevedaṃ prabhāṣase.

अस्मच्छुश्रूषणे नित्यं पिता हि निरतस् तव। आचष्टैतद् यथाख्यानं पिता ते त्वं तथा वद।

asmacchuśrūṣaṇe nityaṃ pitā hi niratas tava. ācaṣṭaitad yathākhyānaṃ pitā te tvaṃ tathā vada.

सूत उवाच। आयुष्यम् इदम् आख्यानम् आस्तीकं कथयामि ते। यथा श्रुतं कथयतः सकाशाद् वै पितुर् मया।

sūta uvāca. āyuṣyam idam ākhyānam āstīkaṃ kathayāmi te. yathā śrutaṃ kathayataḥ sakāśād vai pitur mayā.

पुरा देवयुगे ब्रह्मन् प्रजापतिसुते शुभे। आस्तां भगिन्यौ रूपेण समुपेते ऽद्भुते ऽनघे।

purā devayuge brahman prajāpatisute śubhe. āstāṃ bhaginyau rūpeṇa samupete 'dbhute 'naghe.

ते भार्ये कश्यपस्यास्तां कद्रूश् च विनता च ह। प्रादात् ताभ्यां वरं प्रीतः प्रजापतिसमः पतिः। कश्यपो धर्मपत्नीभ्यां मुदा परमया युतः।

te bhārye kaśyapasyāstāṃ kadrūś ca vinatā ca ha. prādāt tābhyāṃ varaṃ prītaḥ prajāpatisamaḥ patiḥ. kaśyapo dharmapatnībhyāṃ mudā paramayā yutaḥ.

वरातिसर्गं श्रुत्वैव कश्यपाद् उत्तमं च ते। हर्षाद् अप्रतिमां प्रीतिं प्रापतुः स्म वरस्त्रियौ।

varātisargaṃ śrutvaiva kaśyapād uttamaṃ ca te. harṣād apratimāṃ prītiṃ prāpatuḥ sma varastriyau.

वव्रे कद्रूः सुतान् नागान् सहस्रं तुल्यतेजसः। द्वौ पुत्रौ विनता वव्रे कद्रूपुत्राधिकौ बले। ओजसा तेजसा चैव विक्रमेणाधिकौ सुतौ। भवतो भवतो युक्तौ प्रसादात् तनयौ मम।

vavre kadrūḥ sutān nāgān sahasraṃ tulyatejasaḥ. dvau putrau vinatā vavre kadrūputrādhikau bale. ojasā tejasā caiva vikrameṇādhikau sutau. bhavato bhavato yuktau prasādāt tanayau mama.

तस्यै भर्ता वरं प्रादाद् अध्यर्धं पुत्रम् ईप्सितम्। एवम् अस्त्व् इति तं चाह कश्यपं विनता तदा। उक्ते समाहिते गर्भाव् एतौ धारयतस् तदा। यथावत् प्रार्थितं लब्ध्वा वरं तुष्टाभवत् तदा।

tasyai bhartā varaṃ prādād adhyardhaṃ putram īpsitam. evam astv iti taṃ cāha kaśyapaṃ vinatā tadā. ukte samāhite garbhāv etau dhārayatas tadā. yathāvat prārthitaṃ labdhvā varaṃ tuṣṭābhavat tadā.

कृतकृत्या तु विनता लब्ध्वा वीर्याधिकौ सुतौ। कद्रूश् च लब्ध्वा पुत्राणां सहस्रं तुल्यतेजसाम्।

kṛtakṛtyā tu vinatā labdhvā vīryādhikau sutau. kadrūś ca labdhvā putrāṇāṃ sahasraṃ tulyatejasām.

धार्यौ प्रयत्नतो गर्भाव् इत्य् उक्त्वा स महातपाः। ते भार्ये वरसंहृष्टे कश्यपो वनम् आविशत्।

dhāryau prayatnato garbhāv ity uktvā sa mahātapāḥ. te bhārye varasaṃhṛṣṭe kaśyapo vanam āviśat.

कालेन महता कद्रूर् अण्डानां दशतीर् दश। जनयाम् आस विप्रेन्द्र द्वे अण्डे विनता तदा।

kālena mahatā kadrūr aṇḍānāṃ daśatīr daśa. janayām āsa viprendra dve aṇḍe vinatā tadā.

तयोर् अण्डानि निदधुः प्रहृष्टाः परिचारिकाः। सोपस्वेदेषु भाण्डेषु पञ्च वर्षशतानि च।

tayor aṇḍāni nidadhuḥ prahṛṣṭāḥ paricārikāḥ. sopasvedeṣu bhāṇḍeṣu pañca varṣaśatāni ca.

ततः पञ्चशते काले कद्रूपुत्रा विनिःसृताः। अण्डाभ्यां विनतायास् तु मिथुनं न व्यदृश्यत।

tataḥ pañcaśate kāle kadrūputrā viniḥsṛtāḥ. aṇḍābhyāṃ vinatāyās tu mithunaṃ na vyadṛśyata.

ततः पुत्रार्थिणी देवी व्रीडिता सा तपस्विनी। अण्डं बिभेद विनता तत्र पुत्रम् अदृक्षत।

tataḥ putrārthiṇī devī vrīḍitā sā tapasvinī. aṇḍaṃ bibheda vinatā tatra putram adṛkṣata.

पूर्वार्धकायसंपन्नम् इतरेणाप्रकाशता। स पुत्रो रोषसंपन्नः शशापैनाम् इति श्रुतिः।

pūrvārdhakāyasaṃpannam itareṇāprakāśatā. sa putro roṣasaṃpannaḥ śaśāpainām iti śrutiḥ.

यो ऽहम् एवं कृतो मातस् त्वया लोभपरीतया। शरीरेणासमग्रो ऽद्य तस्माद् दासी भविष्यसि।

yo 'ham evaṃ kṛto mātas tvayā lobhaparītayā. śarīreṇāsamagro 'dya tasmād dāsī bhaviṣyasi.

पञ्च वर्षशतान्य् अस्या यया विस्पर्धसे सह। एष च त्वां सुतो मातर् दास्यत्वान् मोक्षयिष्यति।

pañca varṣaśatāny asyā yayā vispardhase saha. eṣa ca tvāṃ suto mātar dāsyatvān mokṣayiṣyati.

यद्य् एनम् अपि मातस् त्वं माम् इवाण्डविभेदनात्। न करिष्यस्य् अदेहं वा व्यङ्गं वापि तपस्विनम्।

yady enam api mātas tvaṃ mām ivāṇḍavibhedanāt. na kariṣyasy adehaṃ vā vyaṅgaṃ vāpi tapasvinam.

प्रतिपालयितव्यस् ते जन्मकालो ऽस्य धीरया। विशिष्टबलम् ईप्सन्त्या पञ्चवर्षशतात् परः।

pratipālayitavyas te janmakālo 'sya dhīrayā. viśiṣṭabalam īpsantyā pañcavarṣaśatāt paraḥ.

एवं शप्त्वा ततः पुत्रो विनताम् अन्तरिक्षगः। अरुणो दृश्यते ब्रह्मन् प्रभातसमये सदा। आदित्यरथमध्यास् ते सारथ्यं समकल्पयत्। उद्यन्न् अथ सहस्रांशुर् दृष्ट्वा तम् अरुणं प्रभुः। स्वतेजसा प्रज्वलन्तम् आत्मनः समतेजसम्। सारथ्ये कल्पयाम् आस प्रीयमाणस् तमोनुदः। सो ऽपि तं रथम् आरुह्य भानोर् अमिततेजसः। सर्वलोकप्रदीपस्य ह्य् अरुणो ऽप्य् अमरो ऽभवत्।

evaṃ śaptvā tataḥ putro vinatām antarikṣagaḥ. aruṇo dṛśyate brahman prabhātasamaye sadā. ādityarathamadhyās te sārathyaṃ samakalpayat. udyann atha sahasrāṃśur dṛṣṭvā tam aruṇaṃ prabhuḥ. svatejasā prajvalantam ātmanaḥ samatejasam. sārathye kalpayām āsa prīyamāṇas tamonudaḥ. so 'pi taṃ ratham āruhya bhānor amitatejasaḥ. sarvalokapradīpasya hy aruṇo 'py amaro 'bhavat.

गरुडो ऽपि यथाकालं जज्ञे पन्नगसूदनः। स जातमात्रो विनतां परित्यज्य खम् आविशत्।

garuḍo 'pi yathākālaṃ jajñe pannagasūdanaḥ. sa jātamātro vinatāṃ parityajya kham āviśat.

आदास्यन्न् आत्मनो भोज्यम् अन्नं विहितम् अस्य यत्। विधात्रा भृगुशार्दूल क्षुधितस्य बुभुक्षतः।

ādāsyann ātmano bhojyam annaṃ vihitam asya yat. vidhātrā bhṛguśārdūla kṣudhitasya bubhukṣataḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...