महाभारत 1.127 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 127→

[mh-1-127] • 24 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततः स्रस्तोत्तरपटः सप्रस्वेदः सवेपथुः। विवेशाधिरथो रङ्गं यष्टिप्राणो ह्वयन्न् इव।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ srastottarapaṭaḥ saprasvedaḥ savepathuḥ. viveśādhiratho raṅgaṃ yaṣṭiprāṇo hvayann iva.

तम् आलोक्य धनुस् त्यक्त्वा पितृगौरवयन्त्रितः। कर्णो ऽभिषेकार्द्रशिराः शिरसा समवन्दत।

tam ālokya dhanus tyaktvā pitṛgauravayantritaḥ. karṇo 'bhiṣekārdraśirāḥ śirasā samavandata.

ततः पादाव् अवच्छाद्य पटान्तेन ससंभ्रमः। पुत्रेति परिपूर्णार्थम् अब्रवीद् रथसारथिः।

tataḥ pādāv avacchādya paṭāntena sasaṃbhramaḥ. putreti paripūrṇārtham abravīd rathasārathiḥ.

परिष्वज्य च तस्याथ मूर्धानं स्नेहविक्लवः। अङ्गराज्याभिषेकार्द्रम् अश्रुभिः सिषिचे पुनः।

pariṣvajya ca tasyātha mūrdhānaṃ snehaviklavaḥ. aṅgarājyābhiṣekārdram aśrubhiḥ siṣice punaḥ.

तं दृष्ट्वा सूतपुत्रो ऽयम् इति निश्चित्य पाण्डवः। भीमसेनस् तदा वाक्यम् अब्रवीत् प्रहसन्न् इव।

taṃ dṛṣṭvā sūtaputro 'yam iti niścitya pāṇḍavaḥ. bhīmasenas tadā vākyam abravīt prahasann iva.

न त्वम् अर्हसि पार्थेन सूतपुत्र रणे वधम्। कुलस्य सदृशस् तूर्णं प्रतोदो गृह्यतां त्वया।

na tvam arhasi pārthena sūtaputra raṇe vadham. kulasya sadṛśas tūrṇaṃ pratodo gṛhyatāṃ tvayā.

अङ्गराज्यं च नार्हस् त्वम् उपभोक्तुं नराधम। श्वा हुताशसमीपस्थं पुरोडाशम् इवाध्वरे।

aṅgarājyaṃ ca nārhas tvam upabhoktuṃ narādhama. śvā hutāśasamīpasthaṃ puroḍāśam ivādhvare.

एवम् उक्तस् ततः कर्णः किं चित् प्रस्फुरिताधरः। गगनस्थं विनिःश्वस्य दिवाकरम् उदैक्षत।

evam uktas tataḥ karṇaḥ kiṃ cit prasphuritādharaḥ. gaganasthaṃ viniḥśvasya divākaram udaikṣata.

ततो दुर्योधनः कोपाद् उत्पपात महाबलः। भ्रातृपद्मवनात् तस्मान् मदोत्कट इव द्विपः।

tato duryodhanaḥ kopād utpapāta mahābalaḥ. bhrātṛpadmavanāt tasmān madotkaṭa iva dvipaḥ.

सो ऽब्रवीद् भीमकर्माणं भीमसेनम् अवस्थितम्। वृकोदर न युक्तं ते वचनं वक्तुम् ईदृशम्।

so 'bravīd bhīmakarmāṇaṃ bhīmasenam avasthitam. vṛkodara na yuktaṃ te vacanaṃ vaktum īdṛśam.

क्षत्रियाणां बलं ज्येष्ठं योद्धव्यं क्षत्रबन्धुना। शूराणां च नदीनां च प्रभवा दुर्विदाः किल।

kṣatriyāṇāṃ balaṃ jyeṣṭhaṃ yoddhavyaṃ kṣatrabandhunā. śūrāṇāṃ ca nadīnāṃ ca prabhavā durvidāḥ kila.

सलिलाद् उत्थितो वह्निर् येन व्याप्तं चराचरम्। दधीचस्यास्थितो वज्रं कृतं दानवसूदनम्।

salilād utthito vahnir yena vyāptaṃ carācaram. dadhīcasyāsthito vajraṃ kṛtaṃ dānavasūdanam.

आग्नेयः कृत्तिकापुत्रो रौद्रो गाङ्गेय इत्य् अपि। श्रूयते भगवान् देवः सर्वगुह्यमयो गुहः।

āgneyaḥ kṛttikāputro raudro gāṅgeya ity api. śrūyate bhagavān devaḥ sarvaguhyamayo guhaḥ.

क्षत्रियाभ्यश् च ये जाता ब्राह्मणास् ते च विश्रुताः। विश्वामित्रप्रभृतयः प्राप्ता ब्रह्मत्वम् अव्ययम्। जातान् आहुः क्षत्रियासु ब्राह्मणैः क्षत्रसंक्षये। आचार्यः कलशाज् जातः शरस्तम्बाद् गुरुः कृपः। द्रोणः शस्त्रभृतां वरः। गौतमस्यान्ववाये च। भवतां च यथा जन्म तद् अप्य् आगमितं नृपैः।

kṣatriyābhyaś ca ye jātā brāhmaṇās te ca viśrutāḥ. viśvāmitraprabhṛtayaḥ prāptā brahmatvam avyayam. jātān āhuḥ kṣatriyāsu brāhmaṇaiḥ kṣatrasaṃkṣaye. ācāryaḥ kalaśāj jātaḥ śarastambād guruḥ kṛpaḥ. droṇaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ. gautamasyānvavāye ca. bhavatāṃ ca yathā janma tad apy āgamitaṃ nṛpaiḥ.

सकुण्डलं सकवचं दिव्यलक्षणलक्षितम्। कथम् आदित्यसंकाशं मृगी व्याघ्रं जनिष्यति। सूतो ऽमुं जनयिष्यति। एवं क्षत्रगुणैर् युक्तं शरं समितिशोभनम्।

sakuṇḍalaṃ sakavacaṃ divyalakṣaṇalakṣitam. katham ādityasaṃkāśaṃ mṛgī vyāghraṃ janiṣyati. sūto 'muṃ janayiṣyati. evaṃ kṣatraguṇair yuktaṃ śaraṃ samitiśobhanam.

पृथिवीराज्यम् अर्हो ऽयं नाङ्गराज्यं नरेश्वरः। अनेन बाहुवीर्येण मया चाज्ञानुवर्तिना।

pṛthivīrājyam arho 'yaṃ nāṅgarājyaṃ nareśvaraḥ. anena bāhuvīryeṇa mayā cājñānuvartinā.

यस्य वा मनुजस्येदं न क्षान्तं मद्विचेष्टितम्। रथम् आरुह्य पद्भ्यां वा विनामयतु कार्मुकम्।

yasya vā manujasyedaṃ na kṣāntaṃ madviceṣṭitam. ratham āruhya padbhyāṃ vā vināmayatu kārmukam.

ततः सर्वस्य रङ्गस्य हाहाकारो महान् अभूत्। साधुवादानुसंबद्धः सूर्यश् चास्तम् उपागमत्।

tataḥ sarvasya raṅgasya hāhākāro mahān abhūt. sādhuvādānusaṃbaddhaḥ sūryaś cāstam upāgamat.

ततो दुर्योधनः कर्णम् आलम्ब्याथ करे नृप। दीपिकाग्निकृतालोकस् तस्माद् रङ्गाद् विनिर्ययौ।

tato duryodhanaḥ karṇam ālambyātha kare nṛpa. dīpikāgnikṛtālokas tasmād raṅgād viniryayau.

पाण्डवाश् च सहद्रोणाः सकृपाश् च विशां पते। भीष्मेण सहिताः सर्वे ययुः स्वं स्वं निवेशनम्।

pāṇḍavāś ca sahadroṇāḥ sakṛpāś ca viśāṃ pate. bhīṣmeṇa sahitāḥ sarve yayuḥ svaṃ svaṃ niveśanam.

अर्जुनेति जनः कश् चित् कश् चित् कर्णेति भारत। कश् चिद् दुर्योधनेत्य् एवं ब्रुवन्तः प्रस्थितास् तदा।

arjuneti janaḥ kaś cit kaś cit karṇeti bhārata. kaś cid duryodhanety evaṃ bruvantaḥ prasthitās tadā.

कुन्त्याश् च प्रत्यभिज्ञाय दिव्यलक्षणसूचितम्। पुत्रम् अङ्गेश्वरं स्नेहाच् छन्ना प्रीतिर् अवर्धत।

kuntyāś ca pratyabhijñāya divyalakṣaṇasūcitam. putram aṅgeśvaraṃ snehāc channā prītir avardhata.

दुर्योधनस्यापि तदा कर्णम् आसाद्य पार्थिव। भयम् अर्जुनसांजातं क्षिप्रम् अन्तरधीयत।

duryodhanasyāpi tadā karṇam āsādya pārthiva. bhayam arjunasāṃjātaṃ kṣipram antaradhīyata.

स चापि वीरः कृतशस्त्रनिश्रमः; परेण साम्नाभ्यवदत् सुयोधनम्। युधिष्ठिरस्याप्य् अभवत् तदा मतिर्; न कर्णतुल्यो ऽस्ति धनुर्धरः क्षितौ।

sa cāpi vīraḥ kṛtaśastraniśramaḥ; pareṇa sāmnābhyavadat suyodhanam. yudhiṣṭhirasyāpy abhavat tadā matir; na karṇatulyo 'sti dhanurdharaḥ kṣitau.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...