रामायण 7.41 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 41→

[rm-7-41] • 27 श्लोकाः

स विसृज्य ततो रामः पुष्पकं हेमभूषितम्। प्रविवेश महाबाहुर् अशोकवनिकां तदा।

sa visṛjya tato rāmaḥ puṣpakaṃ hemabhūṣitam. praviveśa mahābāhur aśokavanikāṃ tadā.

चन्दनागरुचूतैश् च तुङ्गकालेयकैर् अपि। देवदारुवनैश् चापि समन्ताद् उपशोभिताम्।

candanāgarucūtaiś ca tuṅgakāleyakair api. devadāruvanaiś cāpi samantād upaśobhitām.

प्रियङ्गुभिः कदम्बैश् च तथा कुरबकैर् अपि। जम्बूभिः पाटलीभिश् च कोविदारैश् च संवृताम्।

priyaṅgubhiḥ kadambaiś ca tathā kurabakair api. jambūbhiḥ pāṭalībhiś ca kovidāraiś ca saṃvṛtām.

सर्वदा कुसुमै रम्यैः फलवद्भिर् मनोरमैः। चारुपल्लवपुष्पाढ्यैर् मत्तभ्रमरसंकुलैः।

sarvadā kusumai ramyaiḥ phalavadbhir manoramaiḥ. cārupallavapuṣpāḍhyair mattabhramarasaṃkulaiḥ.

कोकिलैर् भृङ्गराजैश् च नानावर्णैश् च पक्षिभिः। शोभितां शतशश् चित्रैश् चूतवृक्षावतंसकैः।

kokilair bhṛṅgarājaiś ca nānāvarṇaiś ca pakṣibhiḥ. śobhitāṃ śataśaś citraiś cūtavṛkṣāvataṃsakaiḥ.

शातकुम्भनिभाः के चित् के चिद् अग्निशिखोपमाः। नीलाञ्जननिभाश् चान्ये भान्ति तत्र स्म पादपाः।

śātakumbhanibhāḥ ke cit ke cid agniśikhopamāḥ. nīlāñjananibhāś cānye bhānti tatra sma pādapāḥ.

दीर्घिका विविधाकाराः पूर्णाः परमवारिणा। महार्हमणिसोपानस्फटिकान्तरकुट्टिमाः।

dīrghikā vividhākārāḥ pūrṇāḥ paramavāriṇā. mahārhamaṇisopānasphaṭikāntarakuṭṭimāḥ.

फुल्लपद्मोत्पलवनाश् चक्रवाकोपशोभिताः। प्राकारैर् विविधाकारैः शोभिताश् च शिलातलैः।

phullapadmotpalavanāś cakravākopaśobhitāḥ. prākārair vividhākāraiḥ śobhitāś ca śilātalaiḥ.

तत्र तत्र वनोद्देशे वैदूर्यमणिसंनिभैः। शाद्वलैः परमोपेताः पुष्पितद्रुमसंयुताः।

tatra tatra vanoddeśe vaidūryamaṇisaṃnibhaiḥ. śādvalaiḥ paramopetāḥ puṣpitadrumasaṃyutāḥ.

नन्दनं हि यथेन्द्रस्य ब्राह्मं चैत्ररथं यथा। तथारूपं हि रामस्य काननं तन् निवेशितम्।

nandanaṃ hi yathendrasya brāhmaṃ caitrarathaṃ yathā. tathārūpaṃ hi rāmasya kānanaṃ tan niveśitam.

बह्वासनगृहोपेतां लतागृहसमावृताम्। अशोकवनिकां स्फीतां प्रविश्य रघुनन्दनः।

bahvāsanagṛhopetāṃ latāgṛhasamāvṛtām. aśokavanikāṃ sphītāṃ praviśya raghunandanaḥ.

आसने तु शुभाकारे पुष्पस्तबकभूषिते। कुथास्तरणसंवीते रामः संनिषसाद ह।

āsane tu śubhākāre puṣpastabakabhūṣite. kuthāstaraṇasaṃvīte rāmaḥ saṃniṣasāda ha.

सीतां संगृह्य बाहुभ्यां मधुमैरेयम् उत्तमम्। पाययाम् आस काकुत्स्थः शचीम् इन्द्रो यथामृतम्।

sītāṃ saṃgṛhya bāhubhyāṃ madhumaireyam uttamam. pāyayām āsa kākutsthaḥ śacīm indro yathāmṛtam.

मांसानि च विचित्राणि फलानि विविधानि च। रामस्याभ्यवहारार्थं किंकरास् तूर्णम् आहरन्।

māṃsāni ca vicitrāṇi phalāni vividhāni ca. rāmasyābhyavahārārthaṃ kiṃkarās tūrṇam āharan.

उपनृत्यन्ति राजानं नृत्यगीतविशारदाः। बालाश् च रूपवत्यश् च स्त्रियः पानवशं गताः।

upanṛtyanti rājānaṃ nṛtyagītaviśāradāḥ. bālāś ca rūpavatyaś ca striyaḥ pānavaśaṃ gatāḥ.

एवं रामो मुदा युक्तः सीतां सुरुचिराननाम्। रमयाम् आस वैदेहीम् अहन्य् अहनि देववत्।

evaṃ rāmo mudā yuktaḥ sītāṃ surucirānanām. ramayām āsa vaidehīm ahany ahani devavat.

तथा तु रममाणस्य तस्यैवं शिशिरः शुभः। अत्यक्रामन् नरेन्द्रस्य राघवस्य महात्मनः।

tathā tu ramamāṇasya tasyaivaṃ śiśiraḥ śubhaḥ. atyakrāman narendrasya rāghavasya mahātmanaḥ.

पूर्वाह्णे पौरकृत्यानि कृत्वा धर्मेण धर्मवित्। शेषं दिवसभागार्धम् अन्तःपुरगतो ऽभवत्।

pūrvāhṇe paurakṛtyāni kṛtvā dharmeṇa dharmavit. śeṣaṃ divasabhāgārdham antaḥpuragato 'bhavat.

सीता च देवकार्याणि कृत्वा पौर्वाह्णिकानि तु। श्वश्रूणाम् अविशेषेण सर्वासां प्राञ्जलिः स्थिता।

sītā ca devakāryāṇi kṛtvā paurvāhṇikāni tu. śvaśrūṇām aviśeṣeṇa sarvāsāṃ prāñjaliḥ sthitā.

ततो रामम् उपागच्छद् विचित्रबहुभूषणा। त्रिविष्टपे सहस्राक्षम् उपविष्टं यथा शची।

tato rāmam upāgacchad vicitrabahubhūṣaṇā. triviṣṭape sahasrākṣam upaviṣṭaṃ yathā śacī.

दृष्ट्वा तु राघवः पत्नीं कल्याणेन समन्विताम्। प्रहर्षम् अतुलं लेभे साधु साध्व् इति चाब्रवीत्।

dṛṣṭvā tu rāghavaḥ patnīṃ kalyāṇena samanvitām. praharṣam atulaṃ lebhe sādhu sādhv iti cābravīt.

अपत्यलाभो वैदेहि ममायं समुपस्थितः। किम् इच्छसि हि तद् ब्रूहि कः कामः क्रियतां तव।

apatyalābho vaidehi mamāyaṃ samupasthitaḥ. kim icchasi hi tad brūhi kaḥ kāmaḥ kriyatāṃ tava.

प्रहसन्ती तु वैदेही रामं वाक्यम् अथाब्रवीत्। तपोवनानि पुण्यानि द्रष्टुम् इच्छामि राघव।

prahasantī tu vaidehī rāmaṃ vākyam athābravīt. tapovanāni puṇyāni draṣṭum icchāmi rāghava.

गङ्गातीरे निविष्टानि ऋषीणां पुण्यकर्मणाम्। फलमूलाशिनां वीर पादमूलेषु वर्तितुम्।

gaṅgātīre niviṣṭāni ṛṣīṇāṃ puṇyakarmaṇām. phalamūlāśināṃ vīra pādamūleṣu vartitum.

एष मे परमः कामो यन् मूलफलभोजिषु। अप्य् एकरात्रं काकुत्स्थ वसेयं पुण्यशालिषु।

eṣa me paramaḥ kāmo yan mūlaphalabhojiṣu. apy ekarātraṃ kākutstha vaseyaṃ puṇyaśāliṣu.

तथेति च प्रतिज्ञातं रामेणाक्लिष्टकर्मणा। विस्रब्धा भव वैदेहि श्वो गमिष्यस्य् असंशयम्।

tatheti ca pratijñātaṃ rāmeṇākliṣṭakarmaṇā. visrabdhā bhava vaidehi śvo gamiṣyasy asaṃśayam.

एवम् उक्त्वा तु काकुत्स्थो मैथिलीं जनकात्मजाम्। मध्यकक्षान्तरं रामो निर्जगाम सुहृद्वृतः।

evam uktvā tu kākutstho maithilīṃ janakātmajām. madhyakakṣāntaraṃ rāmo nirjagāma suhṛdvṛtaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...