रामायण 6.37 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←युद्ध काण्ड→

←अध्याय 37→

[rm-6-37] • 21 श्लोकाः

प्रतिप्रविष्टे लङ्कां तु कृतार्थे रावणात्मजे। राघवं परिवार्यार्ता ररक्षुर् वानरर्षभाः।

pratipraviṣṭe laṅkāṃ tu kṛtārthe rāvaṇātmaje. rāghavaṃ parivāryārtā rarakṣur vānararṣabhāḥ.

हनूमान् अङ्गदो नीलः सुषेणः कुमुदो नलः। गजो गवाक्षो गवयः शरभो गन्धमादनः।

hanūmān aṅgado nīlaḥ suṣeṇaḥ kumudo nalaḥ. gajo gavākṣo gavayaḥ śarabho gandhamādanaḥ.

जाम्बवान् ऋषभः सुन्दो रम्भः शतबलिः पृथुः। व्यूढानीकाश् च यत्ताश् च द्रुमान् आदाय सर्वतः।

jāmbavān ṛṣabhaḥ sundo rambhaḥ śatabaliḥ pṛthuḥ. vyūḍhānīkāś ca yattāś ca drumān ādāya sarvataḥ.

वीक्षमाणा दिशः सर्वास् तिर्यग् ऊर्ध्वं च वानराः। तृणेष्व् अपि च चेष्टत्सु राक्षसा इति मेनिरे।

vīkṣamāṇā diśaḥ sarvās tiryag ūrdhvaṃ ca vānarāḥ. tṛṇeṣv api ca ceṣṭatsu rākṣasā iti menire.

रावणश् चापि संहृष्टो विसृज्येन्द्रजितं सुतम्। आजुहाव ततः सीता रक्षणी राक्षसीस् तदा।

rāvaṇaś cāpi saṃhṛṣṭo visṛjyendrajitaṃ sutam. ājuhāva tataḥ sītā rakṣaṇī rākṣasīs tadā.

राक्षस्यस् त्रिजटा चापि शासनात् तम् उपस्थिताः। ता उवाच ततो हृष्टो राक्षसी राक्षसेश्वरः।

rākṣasyas trijaṭā cāpi śāsanāt tam upasthitāḥ. tā uvāca tato hṛṣṭo rākṣasī rākṣaseśvaraḥ.

हताव् इन्द्रजिताख्यात वैदेह्या रामलक्ष्मणौ। पुष्पकं च समारोप्य दर्शयध्वं हतौ रणे।

hatāv indrajitākhyāta vaidehyā rāmalakṣmaṇau. puṣpakaṃ ca samāropya darśayadhvaṃ hatau raṇe.

यद् आश्रयाद् अवष्टब्धो नेयं माम् उपतिष्ठति। सो ऽस्या भर्ता सह भ्रात्रा निरस्तो रणमूर्धनि।

yad āśrayād avaṣṭabdho neyaṃ mām upatiṣṭhati. so 'syā bhartā saha bhrātrā nirasto raṇamūrdhani.

निर्विशङ्का निरुद्विग्ना निरपेक्षा च मैथिली। माम् उपस्थास्यते सीता सर्वाभरणभूषिता।

nirviśaṅkā nirudvignā nirapekṣā ca maithilī. mām upasthāsyate sītā sarvābharaṇabhūṣitā.

अद्य कालवशं प्राप्तं रणे रामं सलक्ष्मणम्। अवेक्ष्य विनिवृत्ताशा नान्यां गतिम् अपश्यती।

adya kālavaśaṃ prāptaṃ raṇe rāmaṃ salakṣmaṇam. avekṣya vinivṛttāśā nānyāṃ gatim apaśyatī.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा रावणस्य दुरात्मनः। राक्षस्यस् तास् तथेत्य् उक्त्वा प्रजग्मुर् यत्र पुष्पकम्।

tasya tad vacanaṃ śrutvā rāvaṇasya durātmanaḥ. rākṣasyas tās tathety uktvā prajagmur yatra puṣpakam.

ततः पुष्पकम् आदय राक्षस्यो रावणाज्ञया। अशोकवनिकास्थां तां मैथिलीं समुपानयन्।

tataḥ puṣpakam ādaya rākṣasyo rāvaṇājñayā. aśokavanikāsthāṃ tāṃ maithilīṃ samupānayan.

ताम् आदाय तु राक्षस्यो भर्तृशोकपरायणाम्। सीताम् आरोपयाम् आसुर् विमानं पुष्पकं तदा।

tām ādāya tu rākṣasyo bhartṛśokaparāyaṇām. sītām āropayām āsur vimānaṃ puṣpakaṃ tadā.

ततः पुष्पकम् आरोप्य सीतां त्रिजटया सह। रावणो ऽकारयल् लङ्कां पताकाध्वजमालिनीम्।

tataḥ puṣpakam āropya sītāṃ trijaṭayā saha. rāvaṇo 'kārayal laṅkāṃ patākādhvajamālinīm.

प्राघोषयत हृष्टश् च लङ्कायां राक्षसेश्वरः। राघवो लक्ष्मणश् चैव हताव् इन्द्रजिता रणे।

prāghoṣayata hṛṣṭaś ca laṅkāyāṃ rākṣaseśvaraḥ. rāghavo lakṣmaṇaś caiva hatāv indrajitā raṇe.

विमानेनापि सीता तु गत्वा त्रिजटया सह। ददर्श वानराणां तु सर्वं सिन्यं निपातितम्।

vimānenāpi sītā tu gatvā trijaṭayā saha. dadarśa vānarāṇāṃ tu sarvaṃ sinyaṃ nipātitam.

प्रहृष्टमनसश् चापि ददर्श पिशिताशनान्। वानरांश् चापि दुःखार्तान् रामलक्ष्मणपार्श्वतः।

prahṛṣṭamanasaś cāpi dadarśa piśitāśanān. vānarāṃś cāpi duḥkhārtān rāmalakṣmaṇapārśvataḥ.

ततः सीता ददर्शोभौ शयानौ शततल्पयोः। लक्ष्मणं चैव रामं च विसंज्ञौ शरपीडितौ।

tataḥ sītā dadarśobhau śayānau śatatalpayoḥ. lakṣmaṇaṃ caiva rāmaṃ ca visaṃjñau śarapīḍitau.

विध्वस्तकवचौ वीरौ विप्रविद्धशरासनौ। सायकैश् छिन्नसर्वाङ्गौ शरस्तम्भमयौ क्षितौ।

vidhvastakavacau vīrau vipraviddhaśarāsanau. sāyakaiś chinnasarvāṅgau śarastambhamayau kṣitau.

तौ दृष्ट्वा भ्रातरौ तत्र वीरौ सा पुरुषर्षभौ। दुःखार्ता सुभृशं सीता करुणं विललाप ह।

tau dṛṣṭvā bhrātarau tatra vīrau sā puruṣarṣabhau. duḥkhārtā subhṛśaṃ sītā karuṇaṃ vilalāpa ha.

सा बाष्पशोकाभिहता समीक्ष्य तौ भ्रातरौ देवसमप्रभावौ। वितर्कयन्ती निधनं तयोः सा दुःखान्विता वाक्यम् इदं जगाद।

sā bāṣpaśokābhihatā samīkṣya tau bhrātarau devasamaprabhāvau. vitarkayantī nidhanaṃ tayoḥ sā duḥkhānvitā vākyam idaṃ jagāda.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...