रामायण 6.32 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←युद्ध काण्ड→

←अध्याय 32→

[rm-6-32] • 32 श्लोकाः

ततस् ते राक्षसास् तत्र गत्वा रावणमन्दिरम्। न्यवेदयन् पुरीं रुद्धां रामेण सह वानरैः।

tatas te rākṣasās tatra gatvā rāvaṇamandiram. nyavedayan purīṃ ruddhāṃ rāmeṇa saha vānaraiḥ.

रुद्धां तु नगरीं श्रुत्वा जातक्रोधो निशाचरः। विधानं द्विगुणं श्रुत्वा प्रासादं सो ऽध्यरोहत।

ruddhāṃ tu nagarīṃ śrutvā jātakrodho niśācaraḥ. vidhānaṃ dviguṇaṃ śrutvā prāsādaṃ so 'dhyarohata.

स ददर्शावृतां लङ्कां सशैलवनकाननाम्। असंख्येयैर् हरिगणैः सर्वतो युद्धकाङ्क्षिभिः।

sa dadarśāvṛtāṃ laṅkāṃ saśailavanakānanām. asaṃkhyeyair harigaṇaiḥ sarvato yuddhakāṅkṣibhiḥ.

स दृष्ट्वा वानरैः सर्वां वसुधां कवलीकृताम्। कथं क्षपयितव्याः स्युर् इति चिन्तापरो ऽभवत्।

sa dṛṣṭvā vānaraiḥ sarvāṃ vasudhāṃ kavalīkṛtām. kathaṃ kṣapayitavyāḥ syur iti cintāparo 'bhavat.

स चिन्तयित्वा सुचिरं धैर्यम् आलम्ब्य रावणः। राघवं हरियूथांश् च ददर्शायतलोचनः।

sa cintayitvā suciraṃ dhairyam ālambya rāvaṇaḥ. rāghavaṃ hariyūthāṃś ca dadarśāyatalocanaḥ.

प्रेक्षतो राक्षसेन्द्रस्य तान्य् अनीकानि भागशः। राघवप्रियकामार्थं लङ्काम् आरुरुहुस् तदा।

prekṣato rākṣasendrasya tāny anīkāni bhāgaśaḥ. rāghavapriyakāmārthaṃ laṅkām āruruhus tadā.

ते ताम्रवक्त्रा हेमाभा रामार्थे त्यक्तजीविताः। लङ्काम् एवाह्यवर्तन्त सालतालशिलायुधाः।

te tāmravaktrā hemābhā rāmārthe tyaktajīvitāḥ. laṅkām evāhyavartanta sālatālaśilāyudhāḥ.

ते द्रुमैः पर्वताग्रैश् च मुष्टिभिश् च प्लवंगमाः। प्रासादाग्राणि चोच्चानि ममन्तुस् तोरणानि च।

te drumaiḥ parvatāgraiś ca muṣṭibhiś ca plavaṃgamāḥ. prāsādāgrāṇi coccāni mamantus toraṇāni ca.

पारिखाः पूरयन्ति स्म प्रसन्नसलिलायुताः। पांसुभिः पर्वताग्रैश् च तृणैः काष्ठैश् च वानराः।

pārikhāḥ pūrayanti sma prasannasalilāyutāḥ. pāṃsubhiḥ parvatāgraiś ca tṛṇaiḥ kāṣṭhaiś ca vānarāḥ.

ततः सहस्रयूथाश् च कोटियूथाश् च यूथपाः। कोटीशतयुताश् चान्ये लङ्काम् आरुरुहुस् तदा।

tataḥ sahasrayūthāś ca koṭiyūthāś ca yūthapāḥ. koṭīśatayutāś cānye laṅkām āruruhus tadā.

काञ्चनानि प्रमृद्नन्तस् तोरणानि प्लवंगमाः। कैलासशिखराभानि गोपुराणि प्रमथ्य च।

kāñcanāni pramṛdnantas toraṇāni plavaṃgamāḥ. kailāsaśikharābhāni gopurāṇi pramathya ca.

आप्लवन्तः प्लवन्तश् च गर्जन्तश् च प्लवंगमाः। लङ्कां ताम् अभ्यवर्तन्त महावारणसंनिभाः।

āplavantaḥ plavantaś ca garjantaś ca plavaṃgamāḥ. laṅkāṃ tām abhyavartanta mahāvāraṇasaṃnibhāḥ.

जयत्य् अतिबलो रामो लक्ष्मणश् च महाबलः। राजा जयति सुग्रीवो राघवेणाभिपालितः।

jayaty atibalo rāmo lakṣmaṇaś ca mahābalaḥ. rājā jayati sugrīvo rāghaveṇābhipālitaḥ.

इत्य् एवं घोषयन्तश् च गर्जन्तश् च प्लवंगमाः। अभ्यधावन्त लङ्कायाः प्राकारं कामरूपिणः।

ity evaṃ ghoṣayantaś ca garjantaś ca plavaṃgamāḥ. abhyadhāvanta laṅkāyāḥ prākāraṃ kāmarūpiṇaḥ.

वीरबाहुः सुबाहुश् च नलश् च वनगोचरः। निपीड्योपनिविष्टास् ते प्राकारं हरियूथपाः।

vīrabāhuḥ subāhuś ca nalaś ca vanagocaraḥ. nipīḍyopaniviṣṭās te prākāraṃ hariyūthapāḥ.

एतस्मिन्न् अन्तरे चक्रुः स्कन्धावारनिवेशनम्।

etasminn antare cakruḥ skandhāvāraniveśanam.

पूर्वद्वारं तु कुमुदः कोटिभिर् दशभिर् वृतः। आवृत्य बलवांस् तस्थौ हरिभिर् जितकाशिभिः।

pūrvadvāraṃ tu kumudaḥ koṭibhir daśabhir vṛtaḥ. āvṛtya balavāṃs tasthau haribhir jitakāśibhiḥ.

दक्षिणद्वारम् आगम्य वीरः शतबलिः कपिः। आवृत्य बलवांस् तस्थौ विंशत्या कोटिभिर् वृतः।

dakṣiṇadvāram āgamya vīraḥ śatabaliḥ kapiḥ. āvṛtya balavāṃs tasthau viṃśatyā koṭibhir vṛtaḥ.

सुषेणः पश्चिमद्वारं गतस् तारा पिता हरिः। आवृत्य बलवांस् तस्थौ षष्टि कोटिभिर् आवृतः।

suṣeṇaḥ paścimadvāraṃ gatas tārā pitā hariḥ. āvṛtya balavāṃs tasthau ṣaṣṭi koṭibhir āvṛtaḥ.

उत्तरद्वारम् आसाद्य रामः सौमित्रिणा सह। आवृत्य बलवांस् तस्थौ सुग्रीवश् च हरीश्वरः।

uttaradvāram āsādya rāmaḥ saumitriṇā saha. āvṛtya balavāṃs tasthau sugrīvaś ca harīśvaraḥ.

गोलाङ्गूलो महाकायो गवाक्षो भीमदर्शनः। वृतः कोट्या महावीर्यस् तस्थौ रामस्य पार्वतः।

golāṅgūlo mahākāyo gavākṣo bhīmadarśanaḥ. vṛtaḥ koṭyā mahāvīryas tasthau rāmasya pārvataḥ.

ऋष्काणां भीमवेगानां धूम्रः शत्रुनिबर्हणः। वृतः कोट्या महावीर्यस् तस्थौ रामस्य पार्श्वतः।

ṛṣkāṇāṃ bhīmavegānāṃ dhūmraḥ śatrunibarhaṇaḥ. vṛtaḥ koṭyā mahāvīryas tasthau rāmasya pārśvataḥ.

संनद्धस् तु महावीर्यो गदापाणिर् विभीषणः। वृतो यस् तैस् तु सचिवैस् तस्थौ तत्र महाबलः।

saṃnaddhas tu mahāvīryo gadāpāṇir vibhīṣaṇaḥ. vṛto yas tais tu sacivais tasthau tatra mahābalaḥ.

गजो गवाक्षो गवयः शरभो गन्धमादनः। समन्तात् परिघावन्तो ररक्षुर् हरिवाहिनीम्।

gajo gavākṣo gavayaḥ śarabho gandhamādanaḥ. samantāt parighāvanto rarakṣur harivāhinīm.

ततः कोपपरीतात्मा रावणो राक्षसेश्वरः। निर्याणं सर्वसैन्यानां द्रुतम् आज्ञापयत् तदा।

tataḥ kopaparītātmā rāvaṇo rākṣaseśvaraḥ. niryāṇaṃ sarvasainyānāṃ drutam ājñāpayat tadā.

निष्पतन्ति ततः सैन्या हृष्टा रावणचोदिताः। समये पूर्यमाणस्य वेगा इव महोदधेः।

niṣpatanti tataḥ sainyā hṛṣṭā rāvaṇacoditāḥ. samaye pūryamāṇasya vegā iva mahodadheḥ.

एतस्मिन्न् अन्तरे घोरः संग्रामः समपद्यत। रक्षसां वानराणां च यथा देवासुरे पुरा।

etasminn antare ghoraḥ saṃgrāmaḥ samapadyata. rakṣasāṃ vānarāṇāṃ ca yathā devāsure purā.

ते गदाभिः प्रदीप्ताभिः शक्तिशूलपरश्वधैः। निजघ्नुर् वानरान् घोराः कथयन्तः स्वविक्रमान्।

te gadābhiḥ pradīptābhiḥ śaktiśūlaparaśvadhaiḥ. nijaghnur vānarān ghorāḥ kathayantaḥ svavikramān.

तथा वृक्षैर् महाकायाः पर्वताग्रैश् च वानराः। राक्षसास् तानि रक्षांसि नखैर् दन्तैश् च वेगिताः।

tathā vṛkṣair mahākāyāḥ parvatāgraiś ca vānarāḥ. rākṣasās tāni rakṣāṃsi nakhair dantaiś ca vegitāḥ.

राक्षसास् त्व् अपरे भीमाः प्राकारस्था महीगतान्। भिण्डिपालैश् च खड्गैश् च शूलैश् चैव व्यदारयन्।

rākṣasās tv apare bhīmāḥ prākārasthā mahīgatān. bhiṇḍipālaiś ca khaḍgaiś ca śūlaiś caiva vyadārayan.

वानराश् चापि संक्रुद्धाः प्राकारस्थान् महीगताः। राक्षसान् पातयाम् आसुः समाप्लुत्य प्लवंगमाः।

vānarāś cāpi saṃkruddhāḥ prākārasthān mahīgatāḥ. rākṣasān pātayām āsuḥ samāplutya plavaṃgamāḥ.

स संप्रहारस् तुमुलो मांसशोणितकर्दमः। रक्षसां वानराणां च संबभूवाद्भुतोपमाः।

sa saṃprahāras tumulo māṃsaśoṇitakardamaḥ. rakṣasāṃ vānarāṇāṃ ca saṃbabhūvādbhutopamāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...