रामायण 5.59 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 59→

[rm-5-59] • 22 श्लोकाः

ततो जाम्बवतो वाक्यम् अगृह्णन्त वनौकसः। अङ्गदप्रमुखा वीरा हनूमांश् च महाकपिः।

tato jāmbavato vākyam agṛhṇanta vanaukasaḥ. aṅgadapramukhā vīrā hanūmāṃś ca mahākapiḥ.

प्रीतिमन्तस् ततः सर्वे वायुपुत्रपुरःसराः। महेन्द्राग्रं परित्यज्य पुप्लुवुः प्लवगर्षभाः।

prītimantas tataḥ sarve vāyuputrapuraḥsarāḥ. mahendrāgraṃ parityajya pupluvuḥ plavagarṣabhāḥ.

मेरुमन्दरसंकाशा मत्ता इव महागजाः। छादयन्त इवाकाशं महाकाया महाबलाः।

merumandarasaṃkāśā mattā iva mahāgajāḥ. chādayanta ivākāśaṃ mahākāyā mahābalāḥ.

सभाज्यमानं भूतैस् तम् आत्मवन्तं महाबलम्। हनूमन्तं महावेगं वहन्त इव दृष्टिभिः।

sabhājyamānaṃ bhūtais tam ātmavantaṃ mahābalam. hanūmantaṃ mahāvegaṃ vahanta iva dṛṣṭibhiḥ.

राघवे चार्थनिर्वृत्तिं भर्तुश् च परमं यशः। समाधाय समृद्धार्थाः कर्मसिद्धिभिर् उन्नताः।

rāghave cārthanirvṛttiṃ bhartuś ca paramaṃ yaśaḥ. samādhāya samṛddhārthāḥ karmasiddhibhir unnatāḥ.

प्रियाख्यानोन्मुखाः सर्वे सर्वे युद्धाभिनन्दिनः। सर्वे रामप्रतीकारे निश्चितार्था मनस्विनः।

priyākhyānonmukhāḥ sarve sarve yuddhābhinandinaḥ. sarve rāmapratīkāre niścitārthā manasvinaḥ.

प्लवमानाः खम् आप्लुत्य ततस् ते काननौक्षकः। नन्दनोपमम् आसेदुर् वनं द्रुमलतायुतम्।

plavamānāḥ kham āplutya tatas te kānanaukṣakaḥ. nandanopamam āsedur vanaṃ drumalatāyutam.

यत् तन् मधुवनं नाम सुग्रीवस्याभिरक्षितम्। अधृष्यं सर्वभूतानां सर्वभूतमनोहरम्।

yat tan madhuvanaṃ nāma sugrīvasyābhirakṣitam. adhṛṣyaṃ sarvabhūtānāṃ sarvabhūtamanoharam.

यद् रक्षति महावीर्यः सदा दधिमुखः कपिः। मातुलः कपिमुख्यस्य सुग्रीवस्य महात्मनः।

yad rakṣati mahāvīryaḥ sadā dadhimukhaḥ kapiḥ. mātulaḥ kapimukhyasya sugrīvasya mahātmanaḥ.

ते तद् वनम् उपागम्य बभूवुः परमोत्कटाः। वानरा वानरेन्द्रस्य मनःकान्ततमं महत्।

te tad vanam upāgamya babhūvuḥ paramotkaṭāḥ. vānarā vānarendrasya manaḥkāntatamaṃ mahat.

ततस् ते वानरा हृष्टा दृष्ट्वा मधुवनं महत्। कुमारम् अभ्ययाचन्त मधूनि मधुपिङ्गलाः।

tatas te vānarā hṛṣṭā dṛṣṭvā madhuvanaṃ mahat. kumāram abhyayācanta madhūni madhupiṅgalāḥ.

ततः कुमारस् तान् वृद्धाञ् जाम्बवत्प्रमुखान् कपीन्। अनुमान्य ददौ तेषां निसर्गं मधुभक्षणे।

tataḥ kumāras tān vṛddhāñ jāmbavatpramukhān kapīn. anumānya dadau teṣāṃ nisargaṃ madhubhakṣaṇe.

ततश् चानुमताः सर्वे संप्रहृष्टा वनौकसः। मुदिताश् च ततस् ते च प्रनृत्यन्ति ततस् ततः।

tataś cānumatāḥ sarve saṃprahṛṣṭā vanaukasaḥ. muditāś ca tatas te ca pranṛtyanti tatas tataḥ.

गायन्ति के चित् प्रणमन्ति के चिन् नृत्यन्ति के चित् प्रहसन्ति के चित्। पतन्ति के चिद् विचरन्ति के चित् प्लवन्ति के चित् प्रलपन्ति के चित्।

gāyanti ke cit praṇamanti ke cin nṛtyanti ke cit prahasanti ke cit. patanti ke cid vicaranti ke cit plavanti ke cit pralapanti ke cit.

परस्परं के चिद् उपाश्रयन्ते परस्परं के चिद् अतिब्रुवन्ते। द्रुमाद् द्रुमं के चिद् अभिप्लवन्ते क्षितौ नगाग्रान् निपतन्ति के चित्।

parasparaṃ ke cid upāśrayante parasparaṃ ke cid atibruvante. drumād drumaṃ ke cid abhiplavante kṣitau nagāgrān nipatanti ke cit.

महीतलात् के चिद् उदीर्णवेगा महाद्रुमाग्राण्य् अभिसंपतन्ते। गायन्तम् अन्यः प्रहसन्न् उपैति हसन्तम् अन्यः प्रहसन्न् उपैति।

mahītalāt ke cid udīrṇavegā mahādrumāgrāṇy abhisaṃpatante. gāyantam anyaḥ prahasann upaiti hasantam anyaḥ prahasann upaiti.

रुदन्तम् अन्यः प्ररुदन्न् उपैति नुदन्तम् अन्यः प्रणुदन्न् उपैति। समाकुलं तत् कपिसैन्यम् आसीन् मधुप्रपानोत्कट सत्त्वचेष्टम्। न चात्र कश् चिन् न बभूव मत्तो न चात्र कश् चिन् न बभूव तृप्तो।

rudantam anyaḥ prarudann upaiti nudantam anyaḥ praṇudann upaiti. samākulaṃ tat kapisainyam āsīn madhuprapānotkaṭa sattvaceṣṭam. na cātra kaś cin na babhūva matto na cātra kaś cin na babhūva tṛpto.

ततो वनं तत् परिभक्ष्यमाणं द्रुमांश् च विध्वंसितपत्रपुष्पान्। समीक्ष्य कोपाद् दधिवक्त्रनामा निवारयाम् आस कपिः कपींस् तान्।

tato vanaṃ tat paribhakṣyamāṇaṃ drumāṃś ca vidhvaṃsitapatrapuṣpān. samīkṣya kopād dadhivaktranāmā nivārayām āsa kapiḥ kapīṃs tān.

स तैः प्रवृद्धैः परिभर्त्स्यमानो वनस्य गोप्ता हरिवीरवृद्धः। चकार भूयो मतिम् उग्रतेजा वनस्य रक्षां प्रति वानरेभ्यः।

sa taiḥ pravṛddhaiḥ paribhartsyamāno vanasya goptā harivīravṛddhaḥ. cakāra bhūyo matim ugratejā vanasya rakṣāṃ prati vānarebhyaḥ.

उवाच कांश् चित् परुषाणि धृष्टम् असक्तम् अन्यांश् च तलैर् जघान। समेत्य कैश् चित् कलहं चकार तथैव साम्नोपजगाम कांश् चित्।

uvāca kāṃś cit paruṣāṇi dhṛṣṭam asaktam anyāṃś ca talair jaghāna. sametya kaiś cit kalahaṃ cakāra tathaiva sāmnopajagāma kāṃś cit.

स तैर् मदाच् चाप्रतिवार्य वेगैर् बलाच् च तेनाप्रतिवार्यमाणैः। प्रधर्षितस् त्यक्तभयैः समेत्य प्रकृष्यते चाप्य् अनवेक्ष्य दोषम्।

sa tair madāc cāprativārya vegair balāc ca tenāprativāryamāṇaiḥ. pradharṣitas tyaktabhayaiḥ sametya prakṛṣyate cāpy anavekṣya doṣam.

नखैस् तुदन्तो दशनैर् दशन्तस् तलैश् च पादैश् च समाप्नुवन्तः। मदात् कपिं तं कपयः समग्रा महावनं निर्विषयं च चक्रुः।

nakhais tudanto daśanair daśantas talaiś ca pādaiś ca samāpnuvantaḥ. madāt kapiṃ taṃ kapayaḥ samagrā mahāvanaṃ nirviṣayaṃ ca cakruḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...