रामायण 5.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 3→

[rm-5-3] • 37 श्लोकाः

स लम्बशिखरे लम्बे लम्बतोयदसंनिभे। सत्त्वम् आस्थाय मेधावी हनुमान् मारुतात्मजः।

sa lambaśikhare lambe lambatoyadasaṃnibhe. sattvam āsthāya medhāvī hanumān mārutātmajaḥ.

निशि लङ्कां महासत्त्वो विवेश कपिकुञ्जरः। रम्यकाननतोयाढ्यां पुरीं रावणपालिताम्।

niśi laṅkāṃ mahāsattvo viveśa kapikuñjaraḥ. ramyakānanatoyāḍhyāṃ purīṃ rāvaṇapālitām.

शारदाम्बुधरप्रख्यैर् भवनैर् उपशोभिताम्। सागरोपमनिर्घोषां सागरानिलसेविताम्।

śāradāmbudharaprakhyair bhavanair upaśobhitām. sāgaropamanirghoṣāṃ sāgarānilasevitām.

सुपुष्टबलसंगुप्तां यथैव विटपावतीम्। चारुतोरणनिर्यूहां पाण्डुरद्वारतोरणाम्।

supuṣṭabalasaṃguptāṃ yathaiva viṭapāvatīm. cārutoraṇaniryūhāṃ pāṇḍuradvāratoraṇām.

भुजगाचरितां गुप्तां शुभां भोगवतीम् इव। तां सविद्युद्घनाकीर्णां ज्योतिर्मार्गनिषेविताम्।

bhujagācaritāṃ guptāṃ śubhāṃ bhogavatīm iva. tāṃ savidyudghanākīrṇāṃ jyotirmārganiṣevitām.

चण्डमारुतनिर्ह्रादां यथेन्द्रस्यामरावतीम्। शातकुम्भेन महता प्राकारेणाभिसंवृताम्।

caṇḍamārutanirhrādāṃ yathendrasyāmarāvatīm. śātakumbhena mahatā prākāreṇābhisaṃvṛtām.

किङ्किणीजालघोषाभिः पताकाभिर् अलंकृताम्। आसाद्य सहसा हृष्टः प्राकारम् अभिपेदिवान्।

kiṅkiṇījālaghoṣābhiḥ patākābhir alaṃkṛtām. āsādya sahasā hṛṣṭaḥ prākāram abhipedivān.

विस्मयाविष्टहृदयः पुरीम् आलोक्य सर्वतः। जाम्बूनदमयैर् द्वारैर् वैदूर्यकृतवेदिकैः।

vismayāviṣṭahṛdayaḥ purīm ālokya sarvataḥ. jāmbūnadamayair dvārair vaidūryakṛtavedikaiḥ.

मणिस्फटिक मुक्ताभिर् मणिकुट्टिमभूषितैः। तप्तहाटकनिर्यूहै राजतामलपाण्डुरैः।

maṇisphaṭika muktābhir maṇikuṭṭimabhūṣitaiḥ. taptahāṭakaniryūhai rājatāmalapāṇḍuraiḥ.

वैदूर्यतलसोपानैः स्फाटिकान्तरपांसुभिः। चारुसंजवनोपेतैः खम् इवोत्पतितैः शुभैः।

vaidūryatalasopānaiḥ sphāṭikāntarapāṃsubhiḥ. cārusaṃjavanopetaiḥ kham ivotpatitaiḥ śubhaiḥ.

क्रौञ्चबर्हिणसंघुष्टे राजहंसनिषेवितैः। तूर्याभरणनिर्घोषैः सर्वतः प्रतिनादिताम्।

krauñcabarhiṇasaṃghuṣṭe rājahaṃsaniṣevitaiḥ. tūryābharaṇanirghoṣaiḥ sarvataḥ pratināditām.

वस्वोकसाराप्रतिमां समीक्ष्य नगरीं ततः। खम् इवोत्पतितां लङ्कां जहर्ष हनुमान् कपिः।

vasvokasārāpratimāṃ samīkṣya nagarīṃ tataḥ. kham ivotpatitāṃ laṅkāṃ jaharṣa hanumān kapiḥ.

तां समीक्ष्य पुरीं लङ्कां राक्षसाधिपतेः शुभाम्। अनुत्तमाम् ऋद्धियुतां चिन्तयाम् आस वीर्यवान्।

tāṃ samīkṣya purīṃ laṅkāṃ rākṣasādhipateḥ śubhām. anuttamām ṛddhiyutāṃ cintayām āsa vīryavān.

नेयम् अन्येन नगरी शक्या धर्षयितुं बलात्। रक्षिता रावणबलैर् उद्यतायुधधारिभिः।

neyam anyena nagarī śakyā dharṣayituṃ balāt. rakṣitā rāvaṇabalair udyatāyudhadhāribhiḥ.

कुमुदाङ्गदयोर् वापि सुषेणस्य महाकपेः। प्रसिद्धेयं भवेद् भूमिर् मैन्दद्विविदयोर् अपि।

kumudāṅgadayor vāpi suṣeṇasya mahākapeḥ. prasiddheyaṃ bhaved bhūmir maindadvividayor api.

विवस्वतस् तनूजस्य हरेश् च कुशपर्वणः। ऋक्षस्य केतुमालस्य मम चैव गतिर् भवेत्।

vivasvatas tanūjasya hareś ca kuśaparvaṇaḥ. ṛkṣasya ketumālasya mama caiva gatir bhavet.

समीक्ष्य तु महाबाहो राघवस्य पराक्रमम्। लक्ष्मणस्य च विक्रान्तम् अभवत् प्रीतिमान् कपिः।

samīkṣya tu mahābāho rāghavasya parākramam. lakṣmaṇasya ca vikrāntam abhavat prītimān kapiḥ.

तां रत्नवसनोपेतां कोष्ठागारावतंसकाम्। यन्त्रागारस्तनीम् ऋद्धां प्रमदाम् इव भूषिताम्।

tāṃ ratnavasanopetāṃ koṣṭhāgārāvataṃsakām. yantrāgārastanīm ṛddhāṃ pramadām iva bhūṣitām.

तां नष्टतिमिरां दीपैर् भास्वरैश् च महागृहैः। नगरीं राक्षसेन्द्रस्य ददर्श स महाकपिः।

tāṃ naṣṭatimirāṃ dīpair bhāsvaraiś ca mahāgṛhaiḥ. nagarīṃ rākṣasendrasya dadarśa sa mahākapiḥ.

प्रविष्टः सत्त्वसंपन्नो निशायां मारुतात्मजः। स महापथम् आस्थाय मुक्तापुष्पविराजितम्।

praviṣṭaḥ sattvasaṃpanno niśāyāṃ mārutātmajaḥ. sa mahāpatham āsthāya muktāpuṣpavirājitam.

हसितोद्घुष्टनिनदैस् तूर्यघोष पुरः सरैः। वज्राङ्कुशनिकाशैश् च वज्रजालविभूषितैः। गृहमेधैः पुरी रम्या बभासे द्यौर् इवाम्बुदैः।

hasitodghuṣṭaninadais tūryaghoṣa puraḥ saraiḥ. vajrāṅkuśanikāśaiś ca vajrajālavibhūṣitaiḥ. gṛhamedhaiḥ purī ramyā babhāse dyaur ivāmbudaiḥ.

प्रजज्वाल तदा लङ्का रक्षोगणगृहैः शुभैः। सिताभ्रसदृशैश् चित्रैः पद्मस्वस्तिकसंस्थितैः। वर्धमानगृहैश् चापि सर्वतः सुविभाषितैः।

prajajvāla tadā laṅkā rakṣogaṇagṛhaiḥ śubhaiḥ. sitābhrasadṛśaiś citraiḥ padmasvastikasaṃsthitaiḥ. vardhamānagṛhaiś cāpi sarvataḥ suvibhāṣitaiḥ.

तां चित्रमाल्याभरणां कपिराजहितंकरः। राघवार्थं चरञ् श्रीमान् ददर्श च ननन्द च।

tāṃ citramālyābharaṇāṃ kapirājahitaṃkaraḥ. rāghavārthaṃ carañ śrīmān dadarśa ca nananda ca.

शुश्राव मधुरं गीतं त्रिस्थानस्वरभूषितम्। स्त्रीणां मदसमृद्धानां दिवि चाप्सरसाम् इव।

śuśrāva madhuraṃ gītaṃ tristhānasvarabhūṣitam. strīṇāṃ madasamṛddhānāṃ divi cāpsarasām iva.

शुश्राव काञ्चीनिनादं नूपुराणां च निःस्वनम्। सोपाननिनदांश् चैव भवनेषु महात्मनम्। आस्फोटितनिनादांश् च क्ष्वेडितांश् च ततस् ततः।

śuśrāva kāñcīninādaṃ nūpurāṇāṃ ca niḥsvanam. sopānaninadāṃś caiva bhavaneṣu mahātmanam. āsphoṭitaninādāṃś ca kṣveḍitāṃś ca tatas tataḥ.

स्वाध्याय निरतांश् चैव यातुधानान् ददर्श सः। रावणस्तवसंयुक्तान् गर्जतो राक्षसान् अपि।

svādhyāya niratāṃś caiva yātudhānān dadarśa saḥ. rāvaṇastavasaṃyuktān garjato rākṣasān api.

राजमार्गं समावृत्य स्थितं रक्षोबलं महत्। ददर्श मध्यमे गुल्मे राक्षसस्य चरान् बहून्।

rājamārgaṃ samāvṛtya sthitaṃ rakṣobalaṃ mahat. dadarśa madhyame gulme rākṣasasya carān bahūn.

दीक्षिताञ् जटिलान् मुण्डान् गोऽजिनाम्बरवाससः। दर्भमुष्टिप्रहरणान् अग्निकुण्डायुधांस् तथा।

dīkṣitāñ jaṭilān muṇḍān go'jināmbaravāsasaḥ. darbhamuṣṭipraharaṇān agnikuṇḍāyudhāṃs tathā.

कूटमुद्गरपाणींश् च दण्डायुधधरान् अपि। एकाक्षानेककर्णांश् च चलल्लम्बपयोधरान्।

kūṭamudgarapāṇīṃś ca daṇḍāyudhadharān api. ekākṣānekakarṇāṃś ca calallambapayodharān.

करालान् भुग्नवक्त्रांश् च विकटान् वामनांस् तथा। धन्विनः खड्गिनश् चैव शतघ्नी मुसलायुधान्। परिघोत्तमहस्तांश् च विचित्रकवचोज्ज्वलान्।

karālān bhugnavaktrāṃś ca vikaṭān vāmanāṃs tathā. dhanvinaḥ khaḍginaś caiva śataghnī musalāyudhān. parighottamahastāṃś ca vicitrakavacojjvalān.

नातिष्ठूलान् नातिकृशान् नातिदीर्घातिह्रस्वकान्। विरूपान् बहुरूपांश् च सुरूपांश् च सुवर्चसः।

nātiṣṭhūlān nātikṛśān nātidīrghātihrasvakān. virūpān bahurūpāṃś ca surūpāṃś ca suvarcasaḥ.

शक्तिवृक्षायुधांश् चैव पट्टिशाशनिधारिणः। क्षेपणीपाशहस्तांश् च ददर्श स महाकपिः।

śaktivṛkṣāyudhāṃś caiva paṭṭiśāśanidhāriṇaḥ. kṣepaṇīpāśahastāṃś ca dadarśa sa mahākapiḥ.

स्रग्विणस् त्व् अनुलिप्तांश् च वराभरणभूषितान्। तीक्ष्णशूलधरांश् चैव वज्रिणश् च महाबलान्।

sragviṇas tv anuliptāṃś ca varābharaṇabhūṣitān. tīkṣṇaśūladharāṃś caiva vajriṇaś ca mahābalān.

शतसाहस्रम् अव्यग्रम् आरक्षं मध्यमं कपिः। प्राकारावृतम् अत्यन्तं ददर्श स महाकपिः।

śatasāhasram avyagram ārakṣaṃ madhyamaṃ kapiḥ. prākārāvṛtam atyantaṃ dadarśa sa mahākapiḥ.

त्रिविष्टपनिभं दिव्यं दिव्यनादविनादितम्। वाजिहेषितसंघुष्टं नादितं भूषणैस् तथा।

triviṣṭapanibhaṃ divyaṃ divyanādavināditam. vājiheṣitasaṃghuṣṭaṃ nāditaṃ bhūṣaṇais tathā.

रथैर् यानैर् विमानैश् च तथा गजहयैः शुभैः। वारणैश् च चतुर्दन्तैः श्वेताभ्रनिचयोपमैः।

rathair yānair vimānaiś ca tathā gajahayaiḥ śubhaiḥ. vāraṇaiś ca caturdantaiḥ śvetābhranicayopamaiḥ.

भूषितं रुचिरद्वारं मत्तैश् च मृगपक्षिभिः। राक्षसाधिपतेर् गुप्तम् आविवेश गृहं कपिः।

bhūṣitaṃ ruciradvāraṃ mattaiś ca mṛgapakṣibhiḥ. rākṣasādhipater guptam āviveśa gṛhaṃ kapiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...