रामायण 1.25 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 25→

[rm-1-25] • 22 श्लोकाः

मुनेर् वचनम् अक्लीबं श्रुत्वा नरवरात्मजः। राघवः प्राञ्जलिर् भूत्वा प्रत्युवाच दृढव्रतः।

muner vacanam aklībaṃ śrutvā naravarātmajaḥ. rāghavaḥ prāñjalir bhūtvā pratyuvāca dṛḍhavrataḥ.

पितुर् वचननिर्देशात् पितुर् वचनगौरवात्। वचनं कौशिकस्येति कर्तव्यम् अविशङ्कया।

pitur vacananirdeśāt pitur vacanagauravāt. vacanaṃ kauśikasyeti kartavyam aviśaṅkayā.

अनुशिष्टो ऽस्म्य् अयोध्यायां गुरुमध्ये महात्मना। पित्रा दशरथेनाहं नावज्ञेयं च तद् वचः।

anuśiṣṭo 'smy ayodhyāyāṃ gurumadhye mahātmanā. pitrā daśarathenāhaṃ nāvajñeyaṃ ca tad vacaḥ.

सो ऽहं पितुर् वचः श्रुत्वा शासनाद् ब्रह्म वादिनः। करिष्यामि न संदेहस् ताटकावधम् उत्तमम्।

so 'haṃ pitur vacaḥ śrutvā śāsanād brahma vādinaḥ. kariṣyāmi na saṃdehas tāṭakāvadham uttamam.

गोब्राह्मणहितार्थाय देशस्यास्य सुखाय च। तव चैवाप्रमेयस्य वचनं कर्तुम् उद्यतः।

gobrāhmaṇahitārthāya deśasyāsya sukhāya ca. tava caivāprameyasya vacanaṃ kartum udyataḥ.

एवम् उक्त्वा धनुर्मध्ये बद्ध्वा मुष्टिम् अरिंदमः। ज्याशब्दम् अकरोत् तीव्रं दिशः शब्देन पूरयन्।

evam uktvā dhanurmadhye baddhvā muṣṭim ariṃdamaḥ. jyāśabdam akarot tīvraṃ diśaḥ śabdena pūrayan.

तेन शब्देन वित्रस्तास् ताटका वनवासिनः। ताटका च सुसंक्रुद्धा तेन शब्देन मोहिता।

tena śabdena vitrastās tāṭakā vanavāsinaḥ. tāṭakā ca susaṃkruddhā tena śabdena mohitā.

तं शब्दम् अभिनिध्याय राक्षसी क्रोधमूर्छिता। श्रुत्वा चाभ्यद्रवद् वेगाद् यतः शब्दो विनिःसृतः।

taṃ śabdam abhinidhyāya rākṣasī krodhamūrchitā. śrutvā cābhyadravad vegād yataḥ śabdo viniḥsṛtaḥ.

तां दृष्ट्वा राघवः क्रुद्धां विकृतां विकृताननाम्। प्रमाणेनातिवृद्धां च लक्ष्मणं सो ऽभ्यभाषत।

tāṃ dṛṣṭvā rāghavaḥ kruddhāṃ vikṛtāṃ vikṛtānanām. pramāṇenātivṛddhāṃ ca lakṣmaṇaṃ so 'bhyabhāṣata.

पश्य लक्ष्मण यक्षिण्या भैरवं दारुणं वपुः। भिद्येरन् दर्शनाद् अस्या भीरूणां हृदयानि च।

paśya lakṣmaṇa yakṣiṇyā bhairavaṃ dāruṇaṃ vapuḥ. bhidyeran darśanād asyā bhīrūṇāṃ hṛdayāni ca.

एनां पश्य दुराधर्षां माया बलसमन्विताम्। विनिवृत्तां करोम्य् अद्य हृतकर्णाग्रनासिकाम्।

enāṃ paśya durādharṣāṃ māyā balasamanvitām. vinivṛttāṃ karomy adya hṛtakarṇāgranāsikām.

न ह्य् एनाम् उत्सहे हन्तुं स्त्रीस्वभावेन रक्षिताम्। वीर्यं चास्या गतिं चापि हनिष्यामीति मे मतिः।

na hy enām utsahe hantuṃ strīsvabhāvena rakṣitām. vīryaṃ cāsyā gatiṃ cāpi haniṣyāmīti me matiḥ.

एवं ब्रुवाणे रामे तु ताटका क्रोधमूर्छिता। उद्यम्य बाहू गर्जन्ती रामम् एवाभ्यधावत।

evaṃ bruvāṇe rāme tu tāṭakā krodhamūrchitā. udyamya bāhū garjantī rāmam evābhyadhāvata.

ताम् आपतन्तीं वेगेन विक्रान्ताम् अशनीम् इव। शरेणोरसि विव्याध सा पपात ममार च।

tām āpatantīṃ vegena vikrāntām aśanīm iva. śareṇorasi vivyādha sā papāta mamāra ca.

तां हतां भीमसंकाशां दृष्ट्वा सुरपतिस् तदा। साधु साध्व् इति काकुत्स्थं सुराश् च समपूजयन्।

tāṃ hatāṃ bhīmasaṃkāśāṃ dṛṣṭvā surapatis tadā. sādhu sādhv iti kākutsthaṃ surāś ca samapūjayan.

उवाच परमप्रीतः सहस्राक्षः पुरंदरः। सुराश् च सर्वे संहृष्टा विश्वामित्रम् अथाब्रुवन्।

uvāca paramaprītaḥ sahasrākṣaḥ puraṃdaraḥ. surāś ca sarve saṃhṛṣṭā viśvāmitram athābruvan.

मुने कौशिके भद्रं ते सेन्द्राः सर्वे मरुद्गणाः। तोषिताः कर्मणानेन स्नेहं दर्शय राघवे।

mune kauśike bhadraṃ te sendrāḥ sarve marudgaṇāḥ. toṣitāḥ karmaṇānena snehaṃ darśaya rāghave.

प्रजापतेर् कृशाश्वस्य पुत्रान् सत्यपराक्रमान्। तपोबलभृतान् ब्रह्मन् राघवाय निवेदय।

prajāpater kṛśāśvasya putrān satyaparākramān. tapobalabhṛtān brahman rāghavāya nivedaya.

पात्रभूतश् च ते ब्रह्मंस् तवानुगमने धृतः। कर्तव्यं च महत् कर्म सुराणां राजसूनुना।

pātrabhūtaś ca te brahmaṃs tavānugamane dhṛtaḥ. kartavyaṃ ca mahat karma surāṇāṃ rājasūnunā.

एवम् उक्त्वा सुराः सर्वे हृष्टा जग्मुर् यथागतम्। विश्वामित्रं पूजयित्वा ततः संध्या प्रवर्तते।

evam uktvā surāḥ sarve hṛṣṭā jagmur yathāgatam. viśvāmitraṃ pūjayitvā tataḥ saṃdhyā pravartate.

ततो मुनिवरः प्रीतिस् ताटका वधतोषितः। मूर्ध्नि रामम् उपाघ्राय इदं वचनम् अब्रवीत्।

tato munivaraḥ prītis tāṭakā vadhatoṣitaḥ. mūrdhni rāmam upāghrāya idaṃ vacanam abravīt.

इहाद्य रजनीं राम वसेम शुभदर्शन। श्वः प्रभाते गमिष्यामस् तद् आश्रमपदं मम।

ihādya rajanīṃ rāma vasema śubhadarśana. śvaḥ prabhāte gamiṣyāmas tad āśramapadaṃ mama.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...