महाभारत 6.94 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 94→

[mh-6-94] • 20 श्लोकाः

संजय उवाच। वाक्शल्यैस् तव पुत्रेण सो ऽतिविद्धः पितामहः। दुःखेन महताविष्टो नोवाचाप्रियम् अण्व् अपि।

saṃjaya uvāca. vākśalyais tava putreṇa so 'tividdhaḥ pitāmahaḥ. duḥkhena mahatāviṣṭo novācāpriyam aṇv api.

स ध्यात्वा सुचिरं कालं दुःखरोषसमन्वितः। श्वसमानो यथा नागः प्रणुन्नो वै शलाकया।

sa dhyātvā suciraṃ kālaṃ duḥkharoṣasamanvitaḥ. śvasamāno yathā nāgaḥ praṇunno vai śalākayā.

उद्वृत्य चक्षुषी कोपान् निर्दहन्न् इव भारत। सदेवासुरगन्धर्वं लोकं लोकविदां वरः। अब्रवीत् तव पुत्रं तु सामपूर्वम् इदं वचः।

udvṛtya cakṣuṣī kopān nirdahann iva bhārata. sadevāsuragandharvaṃ lokaṃ lokavidāṃ varaḥ. abravīt tava putraṃ tu sāmapūrvam idaṃ vacaḥ.

किं नु दुर्योधनैवं मां वाक्शल्यैर् उपविध्यसि। घटमानं यथाशक्ति कुर्वाणं च तव प्रियम्। जुह्वानं समरे प्राणांस् तवैव हितकाम्यया।

kiṃ nu duryodhanaivaṃ māṃ vākśalyair upavidhyasi. ghaṭamānaṃ yathāśakti kurvāṇaṃ ca tava priyam. juhvānaṃ samare prāṇāṃs tavaiva hitakāmyayā.

यदा तु पाण्डवः शूरः खाण्डवे ऽग्निम् अतर्पयत्। पराजित्य रणे शक्रं पर्याप्तं तन् निदर्शनम्।

yadā tu pāṇḍavaḥ śūraḥ khāṇḍave 'gnim atarpayat. parājitya raṇe śakraṃ paryāptaṃ tan nidarśanam.

यदा च त्वां महाबाहो गन्धर्वैर् हृतम् ओजसा। अमोचयत् पाण्डुसुतः पर्याप्तं तन् निदर्शनम्।

yadā ca tvāṃ mahābāho gandharvair hṛtam ojasā. amocayat pāṇḍusutaḥ paryāptaṃ tan nidarśanam.

द्रवमाणेषु शूरेषु सोदरेषु तथाभिभो। सूतपुत्रे च राधेये पर्याप्तं तन् निदर्शनम्।

dravamāṇeṣu śūreṣu sodareṣu tathābhibho. sūtaputre ca rādheye paryāptaṃ tan nidarśanam.

यच् च नः सहितान् सर्वान् विराटनगरे तदा। एक एव समुद्यातः पर्याप्तं तन् निदर्शनम्।

yac ca naḥ sahitān sarvān virāṭanagare tadā. eka eva samudyātaḥ paryāptaṃ tan nidarśanam.

द्रोणं च युधि संरब्धं मां च निर्जित्य संयुगे। कर्णं च त्वां च द्रौणिं च कृपं च सुमहारथम्। वासांसि स समादत्त पर्याप्तं तन् निदर्शनम्। तथा द्रौणिं महेष्वासं शारद्वतम् अथापि च। गोग्रहे जितवान् पूर्वं पर्याप्तं तन् निदर्शनम्। विजित्य च यदा कर्णं सदा पुरुषमानिनम्। उत्तरायै ददौ वस्त्रं पर्याप्तं तन् निदर्शनम्।

droṇaṃ ca yudhi saṃrabdhaṃ māṃ ca nirjitya saṃyuge. karṇaṃ ca tvāṃ ca drauṇiṃ ca kṛpaṃ ca sumahāratham. vāsāṃsi sa samādatta paryāptaṃ tan nidarśanam. tathā drauṇiṃ maheṣvāsaṃ śāradvatam athāpi ca. gograhe jitavān pūrvaṃ paryāptaṃ tan nidarśanam. vijitya ca yadā karṇaṃ sadā puruṣamāninam. uttarāyai dadau vastraṃ paryāptaṃ tan nidarśanam.

निवातकवचान् युद्धे वासवेनापि दुर्जयान्। जितवान् समरे पार्थः पर्याप्तं तन् निदर्शनम्। अवश्यं हितकामेन पार्षतेन च धीमता।

nivātakavacān yuddhe vāsavenāpi durjayān. jitavān samare pārthaḥ paryāptaṃ tan nidarśanam. avaśyaṃ hitakāmena pārṣatena ca dhīmatā.

को हि शक्तो रणे जेतुं पाण्डवं रभसं रणे। यस्य गोप्ता जगद्गोप्ता शङ्खचक्रगदाधरः। वासुदेवो ऽनन्तशक्तिः सृष्टिसंहारकारकः। सर्वेश्वरो देवदेवः परमात्मा सनातनः। उक्तो ऽसि बहुशो राजन् नारदाद्यैर् महर्षिभिः। त्वं तु मोहान् न जानीषे वाच्यावाच्यं सुयोधन।

ko hi śakto raṇe jetuṃ pāṇḍavaṃ rabhasaṃ raṇe. yasya goptā jagadgoptā śaṅkhacakragadādharaḥ. vāsudevo 'nantaśaktiḥ sṛṣṭisaṃhārakārakaḥ. sarveśvaro devadevaḥ paramātmā sanātanaḥ. ukto 'si bahuśo rājan nāradādyair maharṣibhiḥ. tvaṃ tu mohān na jānīṣe vācyāvācyaṃ suyodhana.

मुमूर्षुर् हि नरः सर्वान् वृक्षान् पश्यति काञ्चनान्। तथा त्वम् अपि गान्धारे विपरीतानि पश्यसि।

mumūrṣur hi naraḥ sarvān vṛkṣān paśyati kāñcanān. tathā tvam api gāndhāre viparītāni paśyasi.

स्वयं वैरं महत् कृत्वा पाण्डवैः सहसृञ्जयैः। युध्यस्व तान् अद्य रणे पश्यामः पुरुषो भव। अशक्याः पाण्डवा जेतुं देवैर् अपि सवासवैः।

svayaṃ vairaṃ mahat kṛtvā pāṇḍavaiḥ sahasṛñjayaiḥ. yudhyasva tān adya raṇe paśyāmaḥ puruṣo bhava. aśakyāḥ pāṇḍavā jetuṃ devair api savāsavaiḥ.

अहं तु सोमकान् सर्वान् सपाञ्चालान् समागतान्। निहनिष्ये नरव्याघ्र वर्जयित्वा शिखण्डिनम्।

ahaṃ tu somakān sarvān sapāñcālān samāgatān. nihaniṣye naravyāghra varjayitvā śikhaṇḍinam.

तैर् वाहं निहतः संख्ये गमिष्ये यमसादनम्। तान् वा निहत्य संग्रामे प्रीतिं दास्यामि वै तव।

tair vāhaṃ nihataḥ saṃkhye gamiṣye yamasādanam. tān vā nihatya saṃgrāme prītiṃ dāsyāmi vai tava.

पूर्वं हि स्त्री समुत्पन्ना शिखण्डी राजवेश्मनि। वरदानात् पुमाञ् जातः सैषा वै स्त्री शिखण्डिनी।

pūrvaṃ hi strī samutpannā śikhaṇḍī rājaveśmani. varadānāt pumāñ jātaḥ saiṣā vai strī śikhaṇḍinī.

ताम् अहं न हनिष्यामि प्राणत्यागे ऽपि भारत। यासौ प्राङ् निर्मिता धात्रा सैषा वै स्त्री शिखण्डिनी।

tām ahaṃ na haniṣyāmi prāṇatyāge 'pi bhārata. yāsau prāṅ nirmitā dhātrā saiṣā vai strī śikhaṇḍinī.

सुखं स्वपिहि गान्धारे श्वो ऽस्मि कर्ता महारणम्। यज् जनाः कथयिष्यन्ति यावत् स्थास्यति मेदिनी।

sukhaṃ svapihi gāndhāre śvo 'smi kartā mahāraṇam. yaj janāḥ kathayiṣyanti yāvat sthāsyati medinī.

एवम् उक्तस् तव सुतो निर्जगाम जनेश्वर। अभिवाद्य गुरुं मूर्ध्ना प्रययौ स्वं निवेशनम्।

evam uktas tava suto nirjagāma janeśvara. abhivādya guruṃ mūrdhnā prayayau svaṃ niveśanam.

आगम्य तु ततो राजा विसृज्य च महाजनम्। प्रविवेश ततस् तूर्णं क्षयं शत्रुक्षयंकरः। प्रविष्टः स निशां तां च गमयाम् आस पार्थिवः।

āgamya tu tato rājā visṛjya ca mahājanam. praviveśa tatas tūrṇaṃ kṣayaṃ śatrukṣayaṃkaraḥ. praviṣṭaḥ sa niśāṃ tāṃ ca gamayām āsa pārthivaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...