महाभारत 6.24 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 24→

[mh-6-24] • 72 श्लोकाः

संजय उवाच। तं तथा कृपयाविष्टम् अश्रुपूर्णाकुलेक्षणम्। विषीदन्तम् इदं वाक्यम् उवाच मधुसूदनः।

saṃjaya uvāca. taṃ tathā kṛpayāviṣṭam aśrupūrṇākulekṣaṇam. viṣīdantam idaṃ vākyam uvāca madhusūdanaḥ.

श्रीभगवान् उवाच। कुतस् त्वा कश्मलम् इदं विषमे समुपस्थितम्। अनार्यजुष्टम् अस्वर्ग्यम् अकीर्तिकरम् अर्जुन।

śrībhagavān uvāca. kutas tvā kaśmalam idaṃ viṣame samupasthitam. anāryajuṣṭam asvargyam akīrtikaram arjuna.

क्लैब्यं मा स्म गमः पार्थ नैतत् त्वय्य् उपपद्यते। क्षुद्रं हृदयदौर्बल्यं त्यक्त्वोत्तिष्ठ परंतप।

klaibyaṃ mā sma gamaḥ pārtha naitat tvayy upapadyate. kṣudraṃ hṛdayadaurbalyaṃ tyaktvottiṣṭha paraṃtapa.

अर्जुन उवाच। कथं भीष्मम् अहं संख्ये द्रोणं च मधुसूदन। इषुभिः प्रतियोत्स्यामि पूजार्हाव् अरिसूदन।

arjuna uvāca. kathaṃ bhīṣmam ahaṃ saṃkhye droṇaṃ ca madhusūdana. iṣubhiḥ pratiyotsyāmi pūjārhāv arisūdana.

गुरून् अहत्वा हि महानुभावाञ्; श्रेयो भोक्तुं भैक्षम् अपीह लोके। हत्वार्थकामांस् तु गुरून् इहैव; भुञ्जीय भोगान् रुधिरप्रदिग्धान्।

gurūn ahatvā hi mahānubhāvāñ; śreyo bhoktuṃ bhaikṣam apīha loke. hatvārthakāmāṃs tu gurūn ihaiva; bhuñjīya bhogān rudhirapradigdhān.

न चैतद् विद्मः कतरन् नो गरीयो; यद् वा जयेम यदि वा नो जयेयुः। यान् एव हत्वा न जिजीविषामस्; ते ऽवस्थिताः प्रमुखे धार्तराष्ट्राः।

na caitad vidmaḥ kataran no garīyo; yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ. yān eva hatvā na jijīviṣāmas; te 'vasthitāḥ pramukhe dhārtarāṣṭrāḥ.

कार्पण्यदोषोपहतस्वभावः; पृच्छामि त्वां धर्मसंमूढचेताः। यच् छ्रेयः स्यान् निश्चितं ब्रूहि तन् मे; शिष्यस् ते ऽहं शाधि मां त्वां प्रपन्नम्।

kārpaṇyadoṣopahatasvabhāvaḥ; pṛcchāmi tvāṃ dharmasaṃmūḍhacetāḥ. yac chreyaḥ syān niścitaṃ brūhi tan me; śiṣyas te 'haṃ śādhi māṃ tvāṃ prapannam.

न हि प्रपश्यामि ममापनुद्याद्; यच् छोकम् उच्छोषणम् इन्द्रियाणाम्। अवाप्य भूमाव् असपत्नम् ऋद्धं; राज्यं सुराणाम् अपि चाधिपत्यम्।

na hi prapaśyāmi mamāpanudyād; yac chokam ucchoṣaṇam indriyāṇām. avāpya bhūmāv asapatnam ṛddhaṃ; rājyaṃ surāṇām api cādhipatyam.

संजय उवाच। एवम् उक्त्वा हृषीकेशं गुडाकेशः परंतप। न योत्स्य इति गोविन्दम् उक्त्वा तूष्णीं बभूव ह।

saṃjaya uvāca. evam uktvā hṛṣīkeśaṃ guḍākeśaḥ paraṃtapa. na yotsya iti govindam uktvā tūṣṇīṃ babhūva ha.

तम् उवाच हृषीकेशः प्रहसन्न् इव भारत। सेनयोर् उभयोर् मध्ये विषीदन्तम् इदं वचः।

tam uvāca hṛṣīkeśaḥ prahasann iva bhārata. senayor ubhayor madhye viṣīdantam idaṃ vacaḥ.

श्रीभगवान् उवाच। अशोच्यान् अन्वशोचस् त्वं प्रज्ञावादांश् च भाषसे। गतासून् अगतासूंश् च नानुशोचन्ति पण्डिताः। त्वं मानुष्येणोपहतान्तरात्मा। विषादमोहाभिभवाद् विसंज्ञः। कृपागृहीतः समवेक्ष्य बन्धून्। अभिप्रपन्नान् मुखम् अन्तकस्य।

śrībhagavān uvāca. aśocyān anvaśocas tvaṃ prajñāvādāṃś ca bhāṣase. gatāsūn agatāsūṃś ca nānuśocanti paṇḍitāḥ. tvaṃ mānuṣyeṇopahatāntarātmā. viṣādamohābhibhavād visaṃjñaḥ. kṛpāgṛhītaḥ samavekṣya bandhūn. abhiprapannān mukham antakasya.

न त्व् एवाहं जातु नासं न त्वं नेमे जनाधिपाः। न चैव न भविष्यामः सर्वे वयम् अतः परम्।

na tv evāhaṃ jātu nāsaṃ na tvaṃ neme janādhipāḥ. na caiva na bhaviṣyāmaḥ sarve vayam ataḥ param.

देहिनो ऽस्मिन् यथा देहे कौमारं यौवनं जरा। तथा देहान्तरप्राप्तिर् धीरस् तत्र न मुह्यति।

dehino 'smin yathā dehe kaumāraṃ yauvanaṃ jarā. tathā dehāntaraprāptir dhīras tatra na muhyati.

मात्रास्पर्शास् तु कौन्तेय शीतोष्णसुखदुःखदाः। आगमापायिनो ऽनित्यास् तांस् तितिक्षस्व भारत।

mātrāsparśās tu kaunteya śītoṣṇasukhaduḥkhadāḥ. āgamāpāyino 'nityās tāṃs titikṣasva bhārata.

यं हि न व्यथयन्त्य् एते पुरुषं पुरुषर्षभ। समदुःखसुखं धीरं सो ऽमृतत्वाय कल्पते।

yaṃ hi na vyathayanty ete puruṣaṃ puruṣarṣabha. samaduḥkhasukhaṃ dhīraṃ so 'mṛtatvāya kalpate.

नासतो विद्यते भावो नाभावो विद्यते सतः। उभयोर् अपि दृष्टो ऽन्तस् त्व् अनयोस् तत्त्वदर्शिभिः।

nāsato vidyate bhāvo nābhāvo vidyate sataḥ. ubhayor api dṛṣṭo 'ntas tv anayos tattvadarśibhiḥ.

अविनाशि तु तद् विद्धि येन सर्वम् इदं ततम्। विनाशम् अव्ययस्यास्य न कश् चित् कर्तुम् अर्हति।

avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṃ tatam. vināśam avyayasyāsya na kaś cit kartum arhati.

अन्तवन्त इमे देहा नित्यस्योक्ताः शरीरिणः। अनाशिनो ऽप्रमेयस्य तस्माद् युध्यस्व भारत।

antavanta ime dehā nityasyoktāḥ śarīriṇaḥ. anāśino 'prameyasya tasmād yudhyasva bhārata.

य एनं वेत्ति हन्तारं यश् चैनं मन्यते हतम्। उभौ तौ न विजानीतो नायं हन्ति न हन्यते।

ya enaṃ vetti hantāraṃ yaś cainaṃ manyate hatam. ubhau tau na vijānīto nāyaṃ hanti na hanyate.

न जायते म्रियते वा कदा चिन्; नायं भूत्वा भविता वा न भूयः। अजो नित्यः शाश्वतो ऽयं पुराणो; न हन्यते हन्यमाने शरीरे।

na jāyate mriyate vā kadā cin; nāyaṃ bhūtvā bhavitā vā na bhūyaḥ. ajo nityaḥ śāśvato 'yaṃ purāṇo; na hanyate hanyamāne śarīre.

वेदाविनाशिनं नित्यं य एनम् अजम् अव्ययम्। कथं स पुरुषः पार्थ कं घातयति हन्ति कम्।

vedāvināśinaṃ nityaṃ ya enam ajam avyayam. kathaṃ sa puruṣaḥ pārtha kaṃ ghātayati hanti kam.

वासांसि जीर्णानि यथा विहाय; नवानि गृह्णाति नरो ऽपराणि। तथा शरीराणि विहाय जीर्णान्य्; अन्यानि संयाति नवानि देही।

vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya; navāni gṛhṇāti naro 'parāṇi. tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāny; anyāni saṃyāti navāni dehī.

नैनं छिन्दन्ति शस्त्राणि नैनं दहति पावकः। न चैनं क्लेदयन्त्य् आपो न शोषयति मारुतः।

nainaṃ chindanti śastrāṇi nainaṃ dahati pāvakaḥ. na cainaṃ kledayanty āpo na śoṣayati mārutaḥ.

अच्छेद्यो ऽयम् अदाह्यो ऽयम् अक्लेद्यो ऽशोष्य एव च। नित्यः सर्वगतः स्थाणुर् अचलो ऽयं सनातनः।

acchedyo 'yam adāhyo 'yam akledyo 'śoṣya eva ca. nityaḥ sarvagataḥ sthāṇur acalo 'yaṃ sanātanaḥ.

अव्यक्तो ऽयम् अचिन्त्यो ऽयम् अविकार्यो ऽयम् उच्यते। तस्माद् एवं विदित्वैनं नानुशोचितुम् अर्हसि।

avyakto 'yam acintyo 'yam avikāryo 'yam ucyate. tasmād evaṃ viditvainaṃ nānuśocitum arhasi.

अथ चैनं नित्यजातं नित्यं वा मन्यसे मृतम्। तथापि त्वं महाबाहो नैनं शोचितुम् अर्हसि।

atha cainaṃ nityajātaṃ nityaṃ vā manyase mṛtam. tathāpi tvaṃ mahābāho nainaṃ śocitum arhasi.

जातस्य हि ध्रुवो मृत्युर् ध्रुवं जन्म मृतस्य च। तस्माद् अपरिहार्ये ऽर्थे न त्वं शोचितुम् अर्हसि।

jātasya hi dhruvo mṛtyur dhruvaṃ janma mṛtasya ca. tasmād aparihārye 'rthe na tvaṃ śocitum arhasi.

अव्यक्तादीनि भूतानि व्यक्तमध्यानि भारत। अव्यक्तनिधनान्य् एव तत्र का परिदेवना।

avyaktādīni bhūtāni vyaktamadhyāni bhārata. avyaktanidhanāny eva tatra kā paridevanā.

आश्चर्यवत् पश्यति कश् चिद् एनम्; आश्चर्यवद् वदति तथैव चान्यः। आश्चर्यवच् चैनम् अन्यः शृणोति; श्रुत्वाप्य् एनं वेद न चैव कश् चित्।

āścaryavat paśyati kaś cid enam; āścaryavad vadati tathaiva cānyaḥ. āścaryavac cainam anyaḥ śṛṇoti; śrutvāpy enaṃ veda na caiva kaś cit.

देही नित्यम् अवध्यो ऽयं देहे सर्वस्य भारत। तस्मात् सर्वाणि भूतानि न त्वं शोचितुम् अर्हसि।

dehī nityam avadhyo 'yaṃ dehe sarvasya bhārata. tasmāt sarvāṇi bhūtāni na tvaṃ śocitum arhasi.

स्वधर्मम् अपि चावेक्ष्य न विकम्पितुम् अर्हसि। धर्म्याद् धि युद्धाच् छ्रेयो ऽन्यत् क्षत्रियस्य न विद्यते।

svadharmam api cāvekṣya na vikampitum arhasi. dharmyād dhi yuddhāc chreyo 'nyat kṣatriyasya na vidyate.

यदृच्छया चोपपन्नं स्वर्गद्वारम् अपावृतम्। सुखिनः क्षत्रियाः पार्थ लभन्ते युद्धम् ईदृशम्।

yadṛcchayā copapannaṃ svargadvāram apāvṛtam. sukhinaḥ kṣatriyāḥ pārtha labhante yuddham īdṛśam.

अथ चेत् त्वम् इमं धर्म्यं संग्रामं न करिष्यसि। ततः स्वधर्मं कीर्तिं च हित्वा पापम् अवाप्स्यसि।

atha cet tvam imaṃ dharmyaṃ saṃgrāmaṃ na kariṣyasi. tataḥ svadharmaṃ kīrtiṃ ca hitvā pāpam avāpsyasi.

अकीर्तिं चापि भूतानि कथयिष्यन्ति ते ऽव्ययाम्। संभावितस्य चाकीर्तिर् मरणाद् अतिरिच्यते।

akīrtiṃ cāpi bhūtāni kathayiṣyanti te 'vyayām. saṃbhāvitasya cākīrtir maraṇād atiricyate.

भयाद् रणाद् उपरतं मंस्यन्ते त्वां महारथाः। येषां च त्वं बहुमतो भूत्वा यास्यसि लाघवम्।

bhayād raṇād uparataṃ maṃsyante tvāṃ mahārathāḥ. yeṣāṃ ca tvaṃ bahumato bhūtvā yāsyasi lāghavam.

अवाच्यवादांश् च बहून् वदिष्यन्ति तवाहिताः। निन्दन्तस् तव सामर्थ्यं ततो दुःखतरं नु किम्।

avācyavādāṃś ca bahūn vadiṣyanti tavāhitāḥ. nindantas tava sāmarthyaṃ tato duḥkhataraṃ nu kim.

हतो वा प्राप्स्यसि स्वर्गं जित्वा वा भोक्ष्यसे महीम्। तस्माद् उत्तिष्ठ कौन्तेय युद्धाय कृतनिश्चयः।

hato vā prāpsyasi svargaṃ jitvā vā bhokṣyase mahīm. tasmād uttiṣṭha kaunteya yuddhāya kṛtaniścayaḥ.

सुखदुःखे समे कृत्वा लाभालाभौ जयाजयौ। ततो युद्धाय युज्यस्व नैवं पापम् अवाप्स्यसि।

sukhaduḥkhe same kṛtvā lābhālābhau jayājayau. tato yuddhāya yujyasva naivaṃ pāpam avāpsyasi.

एषा ते ऽभिहिता सांख्ये बुद्धिर् योगे त्व् इमां शृणु। बुद्ध्या युक्तो यया पार्थ कर्मबन्धं प्रहास्यसि।

eṣā te 'bhihitā sāṃkhye buddhir yoge tv imāṃ śṛṇu. buddhyā yukto yayā pārtha karmabandhaṃ prahāsyasi.

नेहाभिक्रमनाशो ऽस्ति प्रत्यवायो न विद्यते। स्वल्पम् अप्य् अस्य धर्मस्य त्रायते महतो भयात्।

nehābhikramanāśo 'sti pratyavāyo na vidyate. svalpam apy asya dharmasya trāyate mahato bhayāt.

व्यवसायात्मिका बुद्धिर् एकेह कुरुनन्दन। बहुशाखा ह्य् अनन्ताश् च बुद्धयो ऽव्यवसायिनाम्।

vyavasāyātmikā buddhir ekeha kurunandana. bahuśākhā hy anantāś ca buddhayo 'vyavasāyinām.

याम् इमां पुष्पितां वाचं प्रवदन्त्य् अविपश्चितः। वेदवादरताः पार्थ नान्यद् अस्तीति वादिनः।

yām imāṃ puṣpitāṃ vācaṃ pravadanty avipaścitaḥ. vedavādaratāḥ pārtha nānyad astīti vādinaḥ.

कामात्मानः स्वर्गपरा जन्मकर्मफलप्रदाम्। क्रियाविशेषबहुलां भोगैश्वर्यगतिं प्रति।

kāmātmānaḥ svargaparā janmakarmaphalapradām. kriyāviśeṣabahulāṃ bhogaiśvaryagatiṃ prati.

भोगैश्वर्यप्रसक्तानां तयापहृतचेतसाम्। व्यवसायात्मिका बुद्धिः समाधौ न विधीयते।

bhogaiśvaryaprasaktānāṃ tayāpahṛtacetasām. vyavasāyātmikā buddhiḥ samādhau na vidhīyate.

त्रैगुण्यविषया वेदा निस्त्रैगुण्यो भवार्जुन। निर्द्वंद्वो नित्यसत्त्वस्थो निर्योगक्षेम आत्मवान्।

traiguṇyaviṣayā vedā nistraiguṇyo bhavārjuna. nirdvaṃdvo nityasattvastho niryogakṣema ātmavān.

यावान् अर्थ उदपाने सर्वतः संप्लुतोदके। तावान् सर्वेषु वेदेषु ब्राह्मणस्य विजानतः।

yāvān artha udapāne sarvataḥ saṃplutodake. tāvān sarveṣu vedeṣu brāhmaṇasya vijānataḥ.

कर्मण्य् एवाधिकारस् ते मा फलेषु कदा चन। मा कर्मफलहेतुर् भूर् मा ते सङ्गो ऽस्त्व् अकर्मणि।

karmaṇy evādhikāras te mā phaleṣu kadā cana. mā karmaphalahetur bhūr mā te saṅgo 'stv akarmaṇi.

योगस्थः कुरु कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा धनंजय। सिद्ध्यसिद्ध्योः समो भूत्वा समत्वं योग उच्यते। यस्य सर्वे समारम्भा निराशीर्बन्धनास् त्व् इह। त्यागे यस्य हुतं सर्वं स त्यागी स च बुद्धिमान्।

yogasthaḥ kuru karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā dhanaṃjaya. siddhyasiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṃ yoga ucyate. yasya sarve samārambhā nirāśīrbandhanās tv iha. tyāge yasya hutaṃ sarvaṃ sa tyāgī sa ca buddhimān.

दूरेण ह्य् अवरं कर्म बुद्धियोगाद् धनंजय। बुद्धौ शरणम् अन्विच्छ कृपणाः फलहेतवः।

dūreṇa hy avaraṃ karma buddhiyogād dhanaṃjaya. buddhau śaraṇam anviccha kṛpaṇāḥ phalahetavaḥ.

बुद्धियुक्तो जहातीह उभे सुकृतदुष्कृते। तस्माद् योगाय युज्यस्व योगः कर्मसु कौशलम्।

buddhiyukto jahātīha ubhe sukṛtaduṣkṛte. tasmād yogāya yujyasva yogaḥ karmasu kauśalam.

कर्मजं बुद्धियुक्ता हि फलं त्यक्त्वा मनीषिणः। जन्मबन्धविनिर्मुक्ताः पदं गच्छन्त्य् अनामयम्।

karmajaṃ buddhiyuktā hi phalaṃ tyaktvā manīṣiṇaḥ. janmabandhavinirmuktāḥ padaṃ gacchanty anāmayam.

यदा ते मोहकलिलं बुद्धिर् व्यतितरिष्यति। तदा गन्तासि निर्वेदं श्रोतव्यस्य श्रुतस्य च।

yadā te mohakalilaṃ buddhir vyatitariṣyati. tadā gantāsi nirvedaṃ śrotavyasya śrutasya ca.

श्रुतिविप्रतिपन्ना ते यदा स्थास्यति निश्चला। समाधाव् अचला बुद्धिस् तदा योगम् अवाप्स्यसि।

śrutivipratipannā te yadā sthāsyati niścalā. samādhāv acalā buddhis tadā yogam avāpsyasi.

अर्जुन उवाच। स्थितप्रज्ञस्य का भाषा समाधिस्थस्य केशव। स्थितधीः किं प्रभाषेत किम् आसीत व्रजेत किम्।

arjuna uvāca. sthitaprajñasya kā bhāṣā samādhisthasya keśava. sthitadhīḥ kiṃ prabhāṣeta kim āsīta vrajeta kim.

श्रीभगवान् उवाच। प्रजहाति यदा कामान् सर्वान् पार्थ मनोगतान्। आत्मन्य् एवात्मना तुष्टः स्थितप्रज्ञस् तदोच्यते।

śrībhagavān uvāca. prajahāti yadā kāmān sarvān pārtha manogatān. ātmany evātmanā tuṣṭaḥ sthitaprajñas tadocyate.

दुःखेष्व् अनुद्विग्नमनाः सुखेषु विगतस्पृहः। वीतरागभयक्रोधः स्थितधीर् मुनिर् उच्यते।

duḥkheṣv anudvignamanāḥ sukheṣu vigataspṛhaḥ. vītarāgabhayakrodhaḥ sthitadhīr munir ucyate.

यः सर्वत्रानभिस्नेहस् तत् तत् प्राप्य शुभाशुभम्। नाभिनन्दति न द्वेष्टि तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता।

yaḥ sarvatrānabhisnehas tat tat prāpya śubhāśubham. nābhinandati na dveṣṭi tasya prajñā pratiṣṭhitā.

यदा संहरते चायं कूर्मो ऽङ्गानीव सर्वशः। इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यस् तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता।

yadā saṃharate cāyaṃ kūrmo 'ṅgānīva sarvaśaḥ. indriyāṇīndriyārthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā.

विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिनः। रसवर्जं रसो ऽप्य् अस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते।

viṣayā vinivartante nirāhārasya dehinaḥ. rasavarjaṃ raso 'py asya paraṃ dṛṣṭvā nivartate.

यततो ह्य् अपि कौन्तेय पुरुषस्य विपश्चितः। इन्द्रियाणि प्रमाथीनि हरन्ति प्रसभं मनः।

yatato hy api kaunteya puruṣasya vipaścitaḥ. indriyāṇi pramāthīni haranti prasabhaṃ manaḥ.

तानि सर्वाणि संयम्य युक्त आसीत मत्परः। वशे हि यस्येन्द्रियाणि तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता।

tāni sarvāṇi saṃyamya yukta āsīta matparaḥ. vaśe hi yasyendriyāṇi tasya prajñā pratiṣṭhitā.

ध्यायतो विषयान् पुंसः सङ्गस् तेषूपजायते। सङ्गात् संजायते कामः कामात् क्रोधो ऽभिजायते।

dhyāyato viṣayān puṃsaḥ saṅgas teṣūpajāyate. saṅgāt saṃjāyate kāmaḥ kāmāt krodho 'bhijāyate.

क्रोधाद् भवति संमोहः संमोहात् स्मृतिविभ्रमः। स्मृतिभ्रंशाद् बुद्धिनाशो बुद्धिनाशात् प्रणश्यति।

krodhād bhavati saṃmohaḥ saṃmohāt smṛtivibhramaḥ. smṛtibhraṃśād buddhināśo buddhināśāt praṇaśyati.

रागद्वेषवियुक्तैस् तु विषयान् इन्द्रियैश् चरन्। आत्मवश्यैर् विधेयात्मा प्रसादम् अधिगच्छति।

rāgadveṣaviyuktais tu viṣayān indriyaiś caran. ātmavaśyair vidheyātmā prasādam adhigacchati.

प्रसादे सर्वदुःखानां हानिर् अस्योपजायते। प्रसन्नचेतसो ह्य् आशु बुद्धिः पर्यवतिष्ठते।

prasāde sarvaduḥkhānāṃ hānir asyopajāyate. prasannacetaso hy āśu buddhiḥ paryavatiṣṭhate.

नास्ति बुद्धिर् अयुक्तस्य न चायुक्तस्य भावना। न चाभावयतः शान्तिर् अशान्तस्य कुतः सुखम्।

nāsti buddhir ayuktasya na cāyuktasya bhāvanā. na cābhāvayataḥ śāntir aśāntasya kutaḥ sukham.

इन्द्रियाणां हि चरतां यन् मनो ऽनुविधीयते। तद् अस्य हरति प्रज्ञां वायुर् नावम् इवाम्भसि।

indriyāṇāṃ hi caratāṃ yan mano 'nuvidhīyate. tad asya harati prajñāṃ vāyur nāvam ivāmbhasi.

तस्माद् यस्य महाबाहो निगृहीतानि सर्वशः। इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यस् तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता।

tasmād yasya mahābāho nigṛhītāni sarvaśaḥ. indriyāṇīndriyārthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā.

या निशा सर्वभूतानां तस्यां जागर्ति संयमी। यस्यां जाग्रति भूतानि सा निशा पश्यतो मुनेः।

yā niśā sarvabhūtānāṃ tasyāṃ jāgarti saṃyamī. yasyāṃ jāgrati bhūtāni sā niśā paśyato muneḥ.

आपूर्यमाणम् अचलप्रतिष्ठं; समुद्रम् आपः प्रविशन्ति यद्वत्। तद्वत् कामा यं प्रविशन्ति सर्वे; स शान्तिम् आप्नोति न कामकामी।

āpūryamāṇam acalapratiṣṭhaṃ; samudram āpaḥ praviśanti yadvat. tadvat kāmā yaṃ praviśanti sarve; sa śāntim āpnoti na kāmakāmī.

विहाय कामान् यः सर्वान् पुमांश् चरति निःस्पृहः। निर्ममो निरहंकारः स शान्तिम् अधिगच्छति।

vihāya kāmān yaḥ sarvān pumāṃś carati niḥspṛhaḥ. nirmamo nirahaṃkāraḥ sa śāntim adhigacchati.

एषा ब्राह्मी स्थितिः पार्थ नैनां प्राप्य विमुह्यति। स्थित्वास्याम् अन्तकाले ऽपि ब्रह्मनिर्वाणम् ऋच्छति।

eṣā brāhmī sthitiḥ pārtha naināṃ prāpya vimuhyati. sthitvāsyām antakāle 'pi brahmanirvāṇam ṛcchati.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...