महाभारत 6.15 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 15→

[mh-6-15] • 75 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। कथं कुरूणाम् ऋषभो हतो भीष्मः शिखण्डिना। कथं रथात् स न्यपतत् पिता मे वासवोपमः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. kathaṃ kurūṇām ṛṣabho hato bhīṣmaḥ śikhaṇḍinā. kathaṃ rathāt sa nyapatat pitā me vāsavopamaḥ.

कथम् आसंश् च मे पुत्रा हीना भीष्मेण संजय। बलिना देवकल्पेन गुर्वर्थे ब्रह्मचारिणा।

katham āsaṃś ca me putrā hīnā bhīṣmeṇa saṃjaya. balinā devakalpena gurvarthe brahmacāriṇā.

तस्मिन् हते महासत्त्वे महेष्वासे महाबले। महारथे नरव्याघ्रे किम् उ आसीन् मनस् तदा।

tasmin hate mahāsattve maheṣvāse mahābale. mahārathe naravyāghre kim u āsīn manas tadā.

आर्तिः परा माविशति यतः शंससि मे हतम्। कुरूणाम् ऋषभं वीरम् अकम्प्यं पुरुषर्षभम्।

ārtiḥ parā māviśati yataḥ śaṃsasi me hatam. kurūṇām ṛṣabhaṃ vīram akampyaṃ puruṣarṣabham.

के तं यान्तम् अनुप्रेयुः के चास्यासन् पुरोगमाः। के ऽतिष्ठन् के न्यवर्तन्त के ऽभ्यवर्तन्त संजय।

ke taṃ yāntam anupreyuḥ ke cāsyāsan purogamāḥ. ke 'tiṣṭhan ke nyavartanta ke 'bhyavartanta saṃjaya.

के शूरा रथशार्दूलम् अच्युतं क्षत्रियर्षभम्। रथानीकं गाहमानं सहसा पृष्ठतो ऽन्वयुः।

ke śūrā rathaśārdūlam acyutaṃ kṣatriyarṣabham. rathānīkaṃ gāhamānaṃ sahasā pṛṣṭhato 'nvayuḥ.

यस् तमो ऽर्क इवापोहन् परसैन्यम् अमित्रहा। सहस्ररश्मिप्रतिमः परेषां भयम् आदधत्। अकरोद् दुष्करं कर्म रणे कौरवशासनात्।

yas tamo 'rka ivāpohan parasainyam amitrahā. sahasraraśmipratimaḥ pareṣāṃ bhayam ādadhat. akarod duṣkaraṃ karma raṇe kauravaśāsanāt.

ग्रसमानम् अनीकानि य एनं पर्यवारयन्। कृतिनं तं दुराधर्षं सम्यग् यास्यन्तम् अन्तिके। कथं शांतनवं युद्धे पाण्डवाः प्रत्यवारयन्।

grasamānam anīkāni ya enaṃ paryavārayan. kṛtinaṃ taṃ durādharṣaṃ samyag yāsyantam antike. kathaṃ śāṃtanavaṃ yuddhe pāṇḍavāḥ pratyavārayan.

निकृन्तन्तम् अनीकानि शरदंष्ट्रं तरस्विनम्। चापव्यात्ताननं घोरम् असिजिह्वं दुरासदम्।

nikṛntantam anīkāni śaradaṃṣṭraṃ tarasvinam. cāpavyāttānanaṃ ghoram asijihvaṃ durāsadam.

अत्यन्यान् पुरुषव्याघ्रान् ह्रीमन्तम् अपराजितम्। पातयाम् आस कौन्तेयः कथं तम् अजितं युधि।

atyanyān puruṣavyāghrān hrīmantam aparājitam. pātayām āsa kaunteyaḥ kathaṃ tam ajitaṃ yudhi.

उग्रधन्वानम् उग्रेषुं वर्तमानं रथोत्तमे। परेषाम् उत्तमाङ्गानि प्रचिन्वन्तं शितेषुभिः।

ugradhanvānam ugreṣuṃ vartamānaṃ rathottame. pareṣām uttamāṅgāni pracinvantaṃ śiteṣubhiḥ.

पाण्डवानां महत् सैन्यं यं दृष्ट्वोद्यन्तम् आहवे। कालाग्निम् इव दुर्धर्षं समवेष्टत नित्यशः।

pāṇḍavānāṃ mahat sainyaṃ yaṃ dṛṣṭvodyantam āhave. kālāgnim iva durdharṣaṃ samaveṣṭata nityaśaḥ.

परिकृष्य स सेनां मे दशरात्रम् अनीकहा। जगामास्तम् इवादित्यः कृत्वा कर्म सुदुष्करम्।

parikṛṣya sa senāṃ me daśarātram anīkahā. jagāmāstam ivādityaḥ kṛtvā karma suduṣkaram.

यः स शक्र इवाक्षय्यं वर्षं शरमयं सृजन्। जघान युधि योधानाम् अर्बुदं दशभिर् दिनैः।

yaḥ sa śakra ivākṣayyaṃ varṣaṃ śaramayaṃ sṛjan. jaghāna yudhi yodhānām arbudaṃ daśabhir dinaiḥ.

स शेते निष्टनन् भूमौ वातरुग्ण इव द्रुमः। मम दुर्मन्त्रितेनासौ यथा नार्हः स भारतः।

sa śete niṣṭanan bhūmau vātarugṇa iva drumaḥ. mama durmantritenāsau yathā nārhaḥ sa bhārataḥ.

कथं शांतनवं दृष्ट्वा पाण्डवानाम् अनीकिनी। प्रहर्तुम् अशकत् तत्र भीष्मं भीमपराक्रमम्।

kathaṃ śāṃtanavaṃ dṛṣṭvā pāṇḍavānām anīkinī. prahartum aśakat tatra bhīṣmaṃ bhīmaparākramam.

कथं भीष्मेण संग्रामम् अकुर्वन् पाण्डुनन्दनाः। कथं च नाजयद् भीष्मो द्रोणे जीवति संजय।

kathaṃ bhīṣmeṇa saṃgrāmam akurvan pāṇḍunandanāḥ. kathaṃ ca nājayad bhīṣmo droṇe jīvati saṃjaya.

कृपे संनिहिते तत्र भरद्वाजात्मजे तथा। भीष्मः प्रहरतां श्रेष्ठः कथं स निधनं गतः।

kṛpe saṃnihite tatra bharadvājātmaje tathā. bhīṣmaḥ praharatāṃ śreṣṭhaḥ kathaṃ sa nidhanaṃ gataḥ.

कथं चातिरथस् तेन पाञ्चाल्येन शिखण्डिना। भीष्मो विनिहतो युद्धे देवैर् अपि दुरुत्सहः।

kathaṃ cātirathas tena pāñcālyena śikhaṇḍinā. bhīṣmo vinihato yuddhe devair api durutsahaḥ.

यः स्पर्धते रणे नित्यं जामदग्न्यं महाबलम्। अजितं जामदग्न्येन शक्रतुल्यपराक्रमम्।

yaḥ spardhate raṇe nityaṃ jāmadagnyaṃ mahābalam. ajitaṃ jāmadagnyena śakratulyaparākramam.

तं हतं समरे भीष्मं महारथबलोचितम्। संजयाचक्ष्व मे वीरं येन शर्म न विद्महे।

taṃ hataṃ samare bhīṣmaṃ mahārathabalocitam. saṃjayācakṣva me vīraṃ yena śarma na vidmahe.

मामकाः के महेष्वासा नाजहुः संजयाच्युतम्। दुर्योधनसमादिष्टाः के वीराः पर्यवारयन्।

māmakāḥ ke maheṣvāsā nājahuḥ saṃjayācyutam. duryodhanasamādiṣṭāḥ ke vīrāḥ paryavārayan.

यच् छिखण्डिमुखाः सर्वे पाण्डवा भीष्मम् अभ्ययुः। कच्चिन् न कुरवो भीतास् तत्यजुः संजयाच्युतम्।

yac chikhaṇḍimukhāḥ sarve pāṇḍavā bhīṣmam abhyayuḥ. kaccin na kuravo bhītās tatyajuḥ saṃjayācyutam.

मौर्वीघोषस्तनयित्नुः पृषत्कपृषतो महान्। धनुर्ह्वादमहाशब्दो महामेघ इवोन्नतः।

maurvīghoṣastanayitnuḥ pṛṣatkapṛṣato mahān. dhanurhvādamahāśabdo mahāmegha ivonnataḥ.

यद् अभ्यवर्षत् कौन्तेयान् सपाञ्चालान् ससृञ्जयान्। निघ्नन् पररथान् वीरो दानवान् इव वज्रभृत्।

yad abhyavarṣat kaunteyān sapāñcālān sasṛñjayān. nighnan pararathān vīro dānavān iva vajrabhṛt.

इष्वस्त्रसागरं घोरं बाणग्राहं दुरासदम्। कार्मुकोर्मिणम् अक्षय्यम् अद्वीपं समरे ऽप्लवम्। गदासिमकरावर्तं हयग्राहं गजाकुलम्। पदातिमत्स्यकलिलं शङ्खदुन्दुभिनिस्वनम्।

iṣvastrasāgaraṃ ghoraṃ bāṇagrāhaṃ durāsadam. kārmukormiṇam akṣayyam advīpaṃ samare 'plavam. gadāsimakarāvartaṃ hayagrāhaṃ gajākulam. padātimatsyakalilaṃ śaṅkhadundubhinisvanam.

हयान् गजान् पदातांश् च रथांश् च तरसा बहून्। निमज्जयन्तं समरे परवीरापहारिणम्।

hayān gajān padātāṃś ca rathāṃś ca tarasā bahūn. nimajjayantaṃ samare paravīrāpahāriṇam.

विदह्यमानं कोपेन तेजसा च परंतपम्। वेलेव मकरावासं के वीराः पर्यवारयन्।

vidahyamānaṃ kopena tejasā ca paraṃtapam. veleva makarāvāsaṃ ke vīrāḥ paryavārayan.

भीष्मो यद् अकरोत् कर्म समरे संजयारिहा। दुर्योधनहितार्थाय के तदास्य पुरो ऽभवन्।

bhīṣmo yad akarot karma samare saṃjayārihā. duryodhanahitārthāya ke tadāsya puro 'bhavan.

के ऽरक्षन् दक्षिणं चक्रं भीष्मस्यामिततेजसः। पृष्ठतः के परान् वीरा उपासेधन् यतव्रताः।

ke 'rakṣan dakṣiṇaṃ cakraṃ bhīṣmasyāmitatejasaḥ. pṛṣṭhataḥ ke parān vīrā upāsedhan yatavratāḥ.

के पुरस्ताद् अवर्तन्त रक्षन्तो भीष्मम् अन्तिके। के ऽरक्षन्न् उत्तरं चक्रं वीरा वीरस्य युध्यतः।

ke purastād avartanta rakṣanto bhīṣmam antike. ke 'rakṣann uttaraṃ cakraṃ vīrā vīrasya yudhyataḥ.

वामे चक्रे वर्तमानाः के ऽघ्नन् संजय सृञ्जयान्। समेताग्रम् अनीकेषु के ऽभ्यरक्षन् दुरासदम्।

vāme cakre vartamānāḥ ke 'ghnan saṃjaya sṛñjayān. sametāgram anīkeṣu ke 'bhyarakṣan durāsadam.

पार्श्वतः के ऽभ्यवर्तन्त गच्छन्तो दुर्गमां गतिम्। समूहे के परान् वीरान् प्रत्ययुध्यन्त संजय।

pārśvataḥ ke 'bhyavartanta gacchanto durgamāṃ gatim. samūhe ke parān vīrān pratyayudhyanta saṃjaya.

रक्ष्यमाणः कथं वीरैर् गोप्यमानाश् च तेन ते। दुर्जयानाम् अनीकानि नाजयंस् तरसा युधि।

rakṣyamāṇaḥ kathaṃ vīrair gopyamānāś ca tena te. durjayānām anīkāni nājayaṃs tarasā yudhi.

सर्वलोकेश्वरस्येव परमेष्ठिप्रजापतेः। कथं प्रहर्तुम् अपि ते शेकुः संजय पाण्डवाः।

sarvalokeśvarasyeva parameṣṭhiprajāpateḥ. kathaṃ prahartum api te śekuḥ saṃjaya pāṇḍavāḥ.

यस्मिन् द्वीपे समाश्रित्य युध्यन्ति कुरवः परैः। तं निमग्नं नरव्याघ्रं भीष्मं शंससि संजय।

yasmin dvīpe samāśritya yudhyanti kuravaḥ paraiḥ. taṃ nimagnaṃ naravyāghraṃ bhīṣmaṃ śaṃsasi saṃjaya.

यस्य वीर्ये समाश्वस्य मम पुत्रो बृहद्बलः। न पाण्डवान् अगणयत् कथं स निहतः परैः।

yasya vīrye samāśvasya mama putro bṛhadbalaḥ. na pāṇḍavān agaṇayat kathaṃ sa nihataḥ paraiḥ.

यः पुरा विबुधैः सेन्द्रैः साहाय्ये युद्धदुर्मदः। काङ्क्षितो दानवान् घ्नद्भिः पिता मम महाव्रतः।

yaḥ purā vibudhaiḥ sendraiḥ sāhāyye yuddhadurmadaḥ. kāṅkṣito dānavān ghnadbhiḥ pitā mama mahāvrataḥ.

यस्मिञ् जाते महावीर्ये शंतनुर् लोकशंकरे। शोकं दुःखं च दैन्यं च प्राजहात् पुत्रलक्ष्मणि।

yasmiñ jāte mahāvīrye śaṃtanur lokaśaṃkare. śokaṃ duḥkhaṃ ca dainyaṃ ca prājahāt putralakṣmaṇi.

प्रज्ञा परायणं तज्ज्ञं सद्धर्मनिरतं शुचिम्। वेदवेदाङ्गतत्त्वज्ञं कथं शंससि मे हतम्।

prajñā parāyaṇaṃ tajjñaṃ saddharmanirataṃ śucim. vedavedāṅgatattvajñaṃ kathaṃ śaṃsasi me hatam.

सर्वास्त्रविनयोपेतं दान्तं शान्तं मनस्विनम्। हतं शांतनवं श्रुत्वा मन्ये शेषं बलं हतम्।

sarvāstravinayopetaṃ dāntaṃ śāntaṃ manasvinam. hataṃ śāṃtanavaṃ śrutvā manye śeṣaṃ balaṃ hatam.

धर्माद् अधर्मो बलवान् संप्राप्त इति मे मतिः। यत्र वृद्धं गुरुं हत्वा राज्यम् इच्छन्ति पाण्डवाः।

dharmād adharmo balavān saṃprāpta iti me matiḥ. yatra vṛddhaṃ guruṃ hatvā rājyam icchanti pāṇḍavāḥ.

जामदग्न्यः पुरा रामः सर्वास्त्रविद् अनुत्तमः। अम्बार्थम् उद्यतः संख्ये भीष्मेण युधि निर्जितः।

jāmadagnyaḥ purā rāmaḥ sarvāstravid anuttamaḥ. ambārtham udyataḥ saṃkhye bhīṣmeṇa yudhi nirjitaḥ.

तम् इन्द्रसमकर्माणं ककुदं सर्वधन्विनाम्। हतं शंससि भीष्मं मे किं नु दुःखम् अतः परम्।

tam indrasamakarmāṇaṃ kakudaṃ sarvadhanvinām. hataṃ śaṃsasi bhīṣmaṃ me kiṃ nu duḥkham ataḥ param.

असकृत् क्षत्रियव्राताः संख्ये येन विनिर्जिताः। जामदग्न्यस् तथा रामः परवीरनिघातिना। न हतो यो महाबुद्धिः स हतो ऽद्य शिखण्डिना।

asakṛt kṣatriyavrātāḥ saṃkhye yena vinirjitāḥ. jāmadagnyas tathā rāmaḥ paravīranighātinā. na hato yo mahābuddhiḥ sa hato 'dya śikhaṇḍinā.

तस्मान् नूनं महावीर्याद् भार्गवाद् युद्धदुर्मदात्। तेजोवीर्यबलैर् भूयाञ् शिखण्डी द्रुपदात्मजः।

tasmān nūnaṃ mahāvīryād bhārgavād yuddhadurmadāt. tejovīryabalair bhūyāñ śikhaṇḍī drupadātmajaḥ.

यः शूरं कृतिनं युद्धे सर्वशास्त्रविशारदम्। परमास्त्रविदं वीरं जघान भरतर्षभम्।

yaḥ śūraṃ kṛtinaṃ yuddhe sarvaśāstraviśāradam. paramāstravidaṃ vīraṃ jaghāna bharatarṣabham.

के वीरास् तम् अमित्रघ्नम् अन्वयुः शत्रुसंसदि। शंस मे तद् यथा वृत्तं युद्धं भीष्मस्य पाण्डवैः।

ke vīrās tam amitraghnam anvayuḥ śatrusaṃsadi. śaṃsa me tad yathā vṛttaṃ yuddhaṃ bhīṣmasya pāṇḍavaiḥ.

योषेव हतवीरा मे सेना पुत्रस्य संजय। अगोपम् इव चोद्भ्रान्तं गोकुलं तद् बलं मम।

yoṣeva hatavīrā me senā putrasya saṃjaya. agopam iva codbhrāntaṃ gokulaṃ tad balaṃ mama.

पौरुषं सर्वलोकस्य परं यस्य महाहवे। परासिक्ते च वस् तस्मिन् कथम् आसीन् मनस् तदा।

pauruṣaṃ sarvalokasya paraṃ yasya mahāhave. parāsikte ca vas tasmin katham āsīn manas tadā.

जीविते ऽप्य् अद्य सामर्थ्यं किम् इवास्मासु संजय। घातयित्वा महावीर्यं पितरं लोकधार्मिकम्।

jīvite 'py adya sāmarthyaṃ kim ivāsmāsu saṃjaya. ghātayitvā mahāvīryaṃ pitaraṃ lokadhārmikam.

अगाधे सलिले मग्नां नावं दृष्ट्वेव पारगाः। भीष्मे हते भृशं दुःखान् मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।

agādhe salile magnāṃ nāvaṃ dṛṣṭveva pāragāḥ. bhīṣme hate bhṛśaṃ duḥkhān manye śocanti putrakāḥ.

अद्रिसारमयं नूनं सुदृढं हृदयं मम। यच् छ्रुत्वा पुरुषव्याघ्रं हतं भीष्मं न दीर्यते।

adrisāramayaṃ nūnaṃ sudṛḍhaṃ hṛdayaṃ mama. yac chrutvā puruṣavyāghraṃ hataṃ bhīṣmaṃ na dīryate.

यस्मिन्न् अस्त्रं च मेधा च नीतिश् च भरतर्षभे। अप्रमेयाणि दुर्धर्षे कथं स निहतो युधि।

yasminn astraṃ ca medhā ca nītiś ca bharatarṣabhe. aprameyāṇi durdharṣe kathaṃ sa nihato yudhi.

न चास्त्रेण न शौर्येण तपसा मेधया न च। न धृत्या न पुनस् त्यागान् मृत्योः कश् चिद् विमुच्यते।

na cāstreṇa na śauryeṇa tapasā medhayā na ca. na dhṛtyā na punas tyāgān mṛtyoḥ kaś cid vimucyate.

कालो नूनं महावीर्यः सर्वलोकदुरत्ययः। यत्र शांतनवं भीष्मं हतं शंससि संजय।

kālo nūnaṃ mahāvīryaḥ sarvalokaduratyayaḥ. yatra śāṃtanavaṃ bhīṣmaṃ hataṃ śaṃsasi saṃjaya.

पुत्रशोकाभिसंतप्तो महद् दुःखम् अचिन्तयन्। आशंसे ऽहं पुरा त्राणं भीष्माच् छंतनुनन्दनात्।

putraśokābhisaṃtapto mahad duḥkham acintayan. āśaṃse 'haṃ purā trāṇaṃ bhīṣmāc chaṃtanunandanāt.

यदादित्यम् इवापश्यत् पतितं भुवि संजय। दुर्योधनः शांतनवं किं तदा प्रत्यपद्यत।

yadādityam ivāpaśyat patitaṃ bhuvi saṃjaya. duryodhanaḥ śāṃtanavaṃ kiṃ tadā pratyapadyata.

नाहं स्वेषां परेषां वा बुद्ध्या संजय चिन्तयन्। शेषं किं चित् प्रपश्यामि प्रत्यनीके महीक्षिताम्।

nāhaṃ sveṣāṃ pareṣāṃ vā buddhyā saṃjaya cintayan. śeṣaṃ kiṃ cit prapaśyāmi pratyanīke mahīkṣitām.

दारुणः क्षत्रधर्मो ऽयम् ऋषिभिः संप्रदर्शितः। यत्र शांतनवं हत्वा राज्यम् इच्छन्ति पाण्डवाः।

dāruṇaḥ kṣatradharmo 'yam ṛṣibhiḥ saṃpradarśitaḥ. yatra śāṃtanavaṃ hatvā rājyam icchanti pāṇḍavāḥ.

वयं वा राज्यम् इच्छामो घातयित्वा पितामहम्। क्षत्रधर्मे स्थिताः पार्था नापराध्यन्ति पुत्रकाः।

vayaṃ vā rājyam icchāmo ghātayitvā pitāmaham. kṣatradharme sthitāḥ pārthā nāparādhyanti putrakāḥ.

एतद् आर्येण कर्तव्यं कृच्छ्रास्व् आपत्सु संजय। पराक्रमः परं शक्त्या तच् च तस्मिन् प्रतिष्ठितम्।

etad āryeṇa kartavyaṃ kṛcchrāsv āpatsu saṃjaya. parākramaḥ paraṃ śaktyā tac ca tasmin pratiṣṭhitam.

अनीकानि विनिघ्नन्तं ह्रीमन्तम् अपराजितम्। कथं शांतनवं तात पाण्डुपुत्रा न्यपातयन्।

anīkāni vinighnantaṃ hrīmantam aparājitam. kathaṃ śāṃtanavaṃ tāta pāṇḍuputrā nyapātayan.

कथं युक्तान्य् अनीकानि कथं युद्धं महात्मभिः। कथं वा निहतो भीष्मः पिता संजय मे परैः।

kathaṃ yuktāny anīkāni kathaṃ yuddhaṃ mahātmabhiḥ. kathaṃ vā nihato bhīṣmaḥ pitā saṃjaya me paraiḥ.

दुर्योधनश् च कर्णश् च शकुनिश् चापि सौबलः। दुःशासनश् च कितवो हते भीष्मे किम् अब्रुवन्।

duryodhanaś ca karṇaś ca śakuniś cāpi saubalaḥ. duḥśāsanaś ca kitavo hate bhīṣme kim abruvan.

यच् छरीरैर् उपस्तीर्णां नरवारणवाजिनाम्। शरशक्तिगदाखड्गतोमराक्षां भयावहाम्।

yac charīrair upastīrṇāṃ naravāraṇavājinām. śaraśaktigadākhaḍgatomarākṣāṃ bhayāvahām.

प्राविशन् कितवा मन्दाः सभां युधि दुरासदाम्। प्राणद्यूते प्रतिभये के ऽदीव्यन्त नरर्षभाः।

prāviśan kitavā mandāḥ sabhāṃ yudhi durāsadām. prāṇadyūte pratibhaye ke 'dīvyanta nararṣabhāḥ.

के ऽजयन् के जितास् तत्र हृतलक्षा निपातिताः। अन्ये भीष्माच् छांतनवात् तन् ममाचक्ष्व संजय।

ke 'jayan ke jitās tatra hṛtalakṣā nipātitāḥ. anye bhīṣmāc chāṃtanavāt tan mamācakṣva saṃjaya.

न हि मे शान्तिर् अस्तीह युधि देवव्रतं हतम्। पितरं भीमकर्माणं श्रुत्वा मे दुःखम् आविशत्।

na hi me śāntir astīha yudhi devavrataṃ hatam. pitaraṃ bhīmakarmāṇaṃ śrutvā me duḥkham āviśat.

आर्तिं मे हृदये रूढां महतीं पुत्रकारिताम्। त्वं सिञ्चन् सर्पिषेवाग्निम् उद्दीपयसि संजय।

ārtiṃ me hṛdaye rūḍhāṃ mahatīṃ putrakāritām. tvaṃ siñcan sarpiṣevāgnim uddīpayasi saṃjaya.

महान्तं भारम् उद्यम्य विश्रुतं सार्वलौकिकम्। तं विमग्नं नरव्याघ्रं भीष्मं शंससि संजय। दृष्ट्वा विनिहतं भीष्मं मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।

mahāntaṃ bhāram udyamya viśrutaṃ sārvalaukikam. taṃ vimagnaṃ naravyāghraṃ bhīṣmaṃ śaṃsasi saṃjaya. dṛṣṭvā vinihataṃ bhīṣmaṃ manye śocanti putrakāḥ.

श्रोष्यामि तानि दुःखानि दुर्योधनकृतान्य् अहम्। तस्मान् मे सर्वम् आचक्ष्व यद् वृत्तं तत्र संजय।

śroṣyāmi tāni duḥkhāni duryodhanakṛtāny aham. tasmān me sarvam ācakṣva yad vṛttaṃ tatra saṃjaya.

संग्रामे पृथिवीशानां मन्दस्याबुद्धिसंभवम्। अपनीतं सुनीतं वा तन् ममाचक्ष्व संजय।

saṃgrāme pṛthivīśānāṃ mandasyābuddhisaṃbhavam. apanītaṃ sunītaṃ vā tan mamācakṣva saṃjaya.

यत् कृतं तत्र भीष्मेण संग्रामे जयम् इच्छता। तेजोयुक्तं कृतास्त्रेण शंस तच् चाप्य् अशेषतः।

yat kṛtaṃ tatra bhīṣmeṇa saṃgrāme jayam icchatā. tejoyuktaṃ kṛtāstreṇa śaṃsa tac cāpy aśeṣataḥ.

यथा तद् अभवद् युद्धं कुरुपाण्डवसेनयोः। क्रमेण येन यस्मिंश् च काले यच् च यथा च तत्। यच् च यस्मिंश् च काले च वृत्तं यच् च यथा च तत्।

yathā tad abhavad yuddhaṃ kurupāṇḍavasenayoḥ. krameṇa yena yasmiṃś ca kāle yac ca yathā ca tat. yac ca yasmiṃś ca kāle ca vṛttaṃ yac ca yathā ca tat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...