महाभारत 16.2 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←मौसल पर्व→

←अध्याय 2→

[mh-16-2] • 20 श्लोकाः

जनमेजय उवाच। कथं विनष्टा भगवन्न् अन्धका वृष्णिभिः सह। पश्यतो वासुदेवस्य भोजाश् चैव महारथाः। एतद् भवन्तं पृच्छामि संमान्याभिप्रणम्य च।

janamejaya uvāca. kathaṃ vinaṣṭā bhagavann andhakā vṛṣṇibhiḥ saha. paśyato vāsudevasya bhojāś caiva mahārathāḥ. etad bhavantaṃ pṛcchāmi saṃmānyābhipraṇamya ca.

वैशंपायन उवाच। षट्त्रिंशे ऽथ ततो वर्षे वृष्णीनाम् अनयो महान्। अन्योन्यं मुसलैस् ते तु निजघ्नुः कालचोदिताः।

vaiśaṃpāyana uvāca. ṣaṭtriṃśe 'tha tato varṣe vṛṣṇīnām anayo mahān. anyonyaṃ musalais te tu nijaghnuḥ kālacoditāḥ.

जनमेजय उवाच। केनानुशप्तास् ते वीराः क्षयं वृष्ण्यन्धका ययुः। भोजाश् च द्विजवर्य त्वं विस्तरेण वदस्व मे।

janamejaya uvāca. kenānuśaptās te vīrāḥ kṣayaṃ vṛṣṇyandhakā yayuḥ. bhojāś ca dvijavarya tvaṃ vistareṇa vadasva me.

वैशंपायन उवाच। विश्वामित्रं च कण्वं च नारदं च तपोधनम्। सारणप्रमुखा वीरा ददृशुर् द्वारकागतान्।

vaiśaṃpāyana uvāca. viśvāmitraṃ ca kaṇvaṃ ca nāradaṃ ca tapodhanam. sāraṇapramukhā vīrā dadṛśur dvārakāgatān.

ते वै साम्बं पुरस्कृत्य भूषयित्वा स्त्रियं यथा। अब्रुवन्न् उपसंगम्य दैवदण्डनिपीडिताः।

te vai sāmbaṃ puraskṛtya bhūṣayitvā striyaṃ yathā. abruvann upasaṃgamya daivadaṇḍanipīḍitāḥ.

इयं स्त्री पुत्रकामस्य बभ्रोर् अमिततेजसः। ऋषयः साधु जानीत किम् इयं जनयिष्यति।

iyaṃ strī putrakāmasya babhror amitatejasaḥ. ṛṣayaḥ sādhu jānīta kim iyaṃ janayiṣyati.

इत्य् उक्तास् ते तदा राजन् विप्रलम्भप्रधर्षिताः। प्रत्यब्रुवंस् तान् मुनयो यत् तच् छृणु नराधिप।

ity uktās te tadā rājan vipralambhapradharṣitāḥ. pratyabruvaṃs tān munayo yat tac chṛṇu narādhipa.

वृष्ण्यन्धकविनाशाय मुसलं घोरम् आयसम्। वासुदेवस्य दायादः साम्बो ऽयं जनयिष्यति।

vṛṣṇyandhakavināśāya musalaṃ ghoram āyasam. vāsudevasya dāyādaḥ sāmbo 'yaṃ janayiṣyati.

येन यूयं सुदुर्वृत्ता नृशंसा जातमन्यवः। उच्छेत्तारः कुलं कृत्स्नम् ऋते रामजनार्दनौ।

yena yūyaṃ sudurvṛttā nṛśaṃsā jātamanyavaḥ. ucchettāraḥ kulaṃ kṛtsnam ṛte rāmajanārdanau.

समुद्रं यास्यति श्रीमांस् त्यक्त्वा देहं हलायुधः। जरा कृष्णं महात्मानं शयानं भुवि भेत्स्यति।

samudraṃ yāsyati śrīmāṃs tyaktvā dehaṃ halāyudhaḥ. jarā kṛṣṇaṃ mahātmānaṃ śayānaṃ bhuvi bhetsyati.

इत्य् अब्रुवन्त ते राजन् प्रलब्धास् तैर् दुरात्मभिः। मुनयः क्रोधरक्ताक्षाः समीक्ष्याथ परस्परम्।

ity abruvanta te rājan pralabdhās tair durātmabhiḥ. munayaḥ krodharaktākṣāḥ samīkṣyātha parasparam.

तथोक्त्वा मुनयस् ते तु ततः केशवम् अभ्ययुः।

tathoktvā munayas te tu tataḥ keśavam abhyayuḥ.

अथाब्रवीत् तदा वृष्णीञ् श्रुत्वैवं मधुसूदनः। अन्तज्ञो मतिमांस् तस्य भवितव्यं तथेति तान्।

athābravīt tadā vṛṣṇīñ śrutvaivaṃ madhusūdanaḥ. antajño matimāṃs tasya bhavitavyaṃ tatheti tān.

एवम् उक्त्वा हृषीकेशः प्रविवेश पुनर् गृहान्। कृतान्तम् अन्यथा नैच्छत् कर्तुं स जगतः प्रभुः।

evam uktvā hṛṣīkeśaḥ praviveśa punar gṛhān. kṛtāntam anyathā naicchat kartuṃ sa jagataḥ prabhuḥ.

श्वोभूते ऽथ ततः साम्बो मुसलं तद् असूत वै। येन वृष्ण्यन्धककुले पुरुषा भस्मसात् कृताः। वृष्ण्यन्धकविनाशाय किंकरप्रतिमं महत्।

śvobhūte 'tha tataḥ sāmbo musalaṃ tad asūta vai. yena vṛṣṇyandhakakule puruṣā bhasmasāt kṛtāḥ. vṛṣṇyandhakavināśāya kiṃkarapratimaṃ mahat.

प्रसूतं शापजं घोरं तच् च राज्ञे न्यवेदयन्। विषण्णरूपस् तद् राजा सूक्ष्मं चूर्णम् अकारयत्।

prasūtaṃ śāpajaṃ ghoraṃ tac ca rājñe nyavedayan. viṣaṇṇarūpas tad rājā sūkṣmaṃ cūrṇam akārayat.

प्राक्षिपन् सागरे तच् च पुरुषा राजशासनात्। तच् चूर्णं सागरे चापि प्राक्षिपन् पुरुषा नृप। जज्ञे सावे[व?]रकाश् चूर्णं प्रकॢप्तं तैर् महोदधौ। अघोषयंश् च नगरे वचनाद् आहुकस्य च। जनार्दनस्य रामस्य बभ्रोश् चैव महात्मनः।

prākṣipan sāgare tac ca puruṣā rājaśāsanāt. tac cūrṇaṃ sāgare cāpi prākṣipan puruṣā nṛpa. jajñe sāve[va?]rakāś cūrṇaṃ prakḷptaṃ tair mahodadhau. aghoṣayaṃś ca nagare vacanād āhukasya ca. janārdanasya rāmasya babhroś caiva mahātmanaḥ.

अद्य प्रभृति सर्वेषु वृष्ण्यन्धकगृहेष्व् इह। सुरासवो न कर्तव्यः सर्वैर् नगरवासिभिः।

adya prabhṛti sarveṣu vṛṣṇyandhakagṛheṣv iha. surāsavo na kartavyaḥ sarvair nagaravāsibhiḥ.

यश् च नो ऽविदितं कुर्यात् पेयं कश् चिन् नरः क्व चित्। जीवन् स शूलम् आरोहेत् स्वयं कृत्वा सबान्धवः।

yaś ca no 'viditaṃ kuryāt peyaṃ kaś cin naraḥ kva cit. jīvan sa śūlam ārohet svayaṃ kṛtvā sabāndhavaḥ.

ततो राजभयात् सर्वे नियमं चक्रिरे तदा। नराः शासनम् आज्ञाय तस्य राज्ञो महात्मनः।

tato rājabhayāt sarve niyamaṃ cakrire tadā. narāḥ śāsanam ājñāya tasya rājño mahātmanaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents