महाभारत 15.41 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्रमवासिक पर्व→

←अध्याय 41→

[mh-15-41] • 28 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततस् ते भरतश्रेष्ठाः समाजग्मुः परस्परम्। विगतक्रोधमात्सर्याः सर्वे विगतकल्मषाः।

vaiśaṃpāyana uvāca. tatas te bharataśreṣṭhāḥ samājagmuḥ parasparam. vigatakrodhamātsaryāḥ sarve vigatakalmaṣāḥ.

विधिं परमम् आस्थाय ब्रह्मर्षिविहितं शुभम्। संप्रीतमनसः सर्वे देवलोक इवामराः।

vidhiṃ paramam āsthāya brahmarṣivihitaṃ śubham. saṃprītamanasaḥ sarve devaloka ivāmarāḥ.

पुत्रः पित्रा च मात्रा च भार्या च पतिना सह। भ्राता भ्रात्रा सखा चैव सख्या राजन् समागताः।

putraḥ pitrā ca mātrā ca bhāryā ca patinā saha. bhrātā bhrātrā sakhā caiva sakhyā rājan samāgatāḥ.

पाण्डवास् तु महेष्वासं कर्णं सौभद्रम् एव च। संप्रहर्षात् समाजग्मुर् द्रौपदेयांश् च सर्वशः। दुर्योधनो धर्मराजम् अभिवाद्यापतद् भुवि। गाढं परिष्वज्य सुयोधनं तं। सभ्रातृकं सहितः सोदरैः स्वैः। कर्णः पादाव् अभिवाद्य पूर्वं। भीष्मं च सर्वान् अभिपूज्य तस्थौ। धर्मराजं समाश्लिष्य भीमं च यमजाव् अपि। पृषतं सोदरं जिष्णुं सुगाढं परिषस्वजे। द्रौपदीं च सुभद्रां च सौभद्रो महिषीं स्वकाम्। समाश्वास्य स्थितो वीरः पश्यन् पुत्रं परिक्षितम्।

pāṇḍavās tu maheṣvāsaṃ karṇaṃ saubhadram eva ca. saṃpraharṣāt samājagmur draupadeyāṃś ca sarvaśaḥ. duryodhano dharmarājam abhivādyāpatad bhuvi. gāḍhaṃ pariṣvajya suyodhanaṃ taṃ. sabhrātṛkaṃ sahitaḥ sodaraiḥ svaiḥ. karṇaḥ pādāv abhivādya pūrvaṃ. bhīṣmaṃ ca sarvān abhipūjya tasthau. dharmarājaṃ samāśliṣya bhīmaṃ ca yamajāv api. pṛṣataṃ sodaraṃ jiṣṇuṃ sugāḍhaṃ pariṣasvaje. draupadīṃ ca subhadrāṃ ca saubhadro mahiṣīṃ svakām. samāśvāsya sthito vīraḥ paśyan putraṃ parikṣitam.

ततस् ते प्रीयमाणा वै कर्णेन सह पाण्डवाः। समेत्य पृथिवीपालाः सौहृदे ऽवस्थिताभवन्। परस्परं समागम्य योधास् ते भरतर्षभ।

tatas te prīyamāṇā vai karṇena saha pāṇḍavāḥ. sametya pṛthivīpālāḥ sauhṛde 'vasthitābhavan. parasparaṃ samāgamya yodhās te bharatarṣabha.

ऋषिप्रसादात् ते ऽन्ये च क्षत्रिया नष्टमन्यवः। असौहृदं परित्यज्य सौहृदे पर्यवस्थिताः।

ṛṣiprasādāt te 'nye ca kṣatriyā naṣṭamanyavaḥ. asauhṛdaṃ parityajya sauhṛde paryavasthitāḥ.

एवं समागताः सर्वे गुरुभिर् बान्धवैस् तथा। पुत्रैश् च पुरुषव्याघ्राः कुरवो ऽन्ये च मानवाः।

evaṃ samāgatāḥ sarve gurubhir bāndhavais tathā. putraiś ca puruṣavyāghrāḥ kuravo 'nye ca mānavāḥ.

तां रात्रिम् एकां कृत्स्नां ते विहृत्य प्रीतमानसाः। मेनिरे परितोषेण नृपाः स्वर्गसदो यथा।

tāṃ rātrim ekāṃ kṛtsnāṃ te vihṛtya prītamānasāḥ. menire paritoṣeṇa nṛpāḥ svargasado yathā.

नात्र शोको भयं त्रासो नारतिर् नायशो ऽभवत्। परस्परं समागम्य योधानां भरतर्षभ।

nātra śoko bhayaṃ trāso nāratir nāyaśo 'bhavat. parasparaṃ samāgamya yodhānāṃ bharatarṣabha.

समागतास् ताः पितृभिर् भ्रातृभिः पतिभिः सुतैः। मुदं परमिकां प्राप्य नार्यो दुःखम् अथात्यजन्। देवलोकं गता ये च ये च ब्रह्मसदो गताः। ये चापि वारुणं लोकं ये च गोलोकम् आश्रिताः। तथा वैवस्वतं लोकं ये च यक्षान् उपागताः। राक्षसांश् च पिशाचांश् च कुरूंश् चापि तथोत्तरान्। विचित्राश् च गति[ती]र् अन्ये ये प्राप्ताः कर्मनिर्भराः। सर्वे ते तद्वयोरूपवेषास् तत्र समभ्ययुः। ये च गान्धर्वम् आश्रिताः। राजानः पुण्यकर्मिभिः।

samāgatās tāḥ pitṛbhir bhrātṛbhiḥ patibhiḥ sutaiḥ. mudaṃ paramikāṃ prāpya nāryo duḥkham athātyajan. devalokaṃ gatā ye ca ye ca brahmasado gatāḥ. ye cāpi vāruṇaṃ lokaṃ ye ca golokam āśritāḥ. tathā vaivasvataṃ lokaṃ ye ca yakṣān upāgatāḥ. rākṣasāṃś ca piśācāṃś ca kurūṃś cāpi tathottarān. vicitrāś ca gati[tī]r anye ye prāptāḥ karmanirbharāḥ. sarve te tadvayorūpaveṣās tatra samabhyayuḥ. ye ca gāndharvam āśritāḥ. rājānaḥ puṇyakarmibhiḥ.

एकां रात्रिं विहृत्यैवं ते वीरास् ताश् च योषितः। आमन्त्र्यान्योन्यम् आश्लिष्य ततो जग्मुर् यथागतम्।

ekāṃ rātriṃ vihṛtyaivaṃ te vīrās tāś ca yoṣitaḥ. āmantryānyonyam āśliṣya tato jagmur yathāgatam.

ततो विसर्जयाम् आस लोकांस् तान् मुनिपुंगवः। क्षणेनान्तर्हिताश् चैव प्रेक्षताम् एव ते ऽभवन्।

tato visarjayām āsa lokāṃs tān munipuṃgavaḥ. kṣaṇenāntarhitāś caiva prekṣatām eva te 'bhavan.

अवगाह्य महात्मानः पुण्यां त्रिपथगां नदीम्। सरथाः सध्वजाश् चैव स्वानि स्थानानि भेजिरे।

avagāhya mahātmānaḥ puṇyāṃ tripathagāṃ nadīm. sarathāḥ sadhvajāś caiva svāni sthānāni bhejire.

देवलोकं ययुः के चित् के चिद् ब्रह्मसदस् तथा। के चिच् च वारुणं लोकं के चित् कौबेरम् आप्नुवन्।

devalokaṃ yayuḥ ke cit ke cid brahmasadas tathā. ke cic ca vāruṇaṃ lokaṃ ke cit kauberam āpnuvan.

तथा वैवस्वतं लोकं के चिच् चैवाप्नुवन् नृपाः। राक्षसानां पिशाचानां के चिच् चाप्य् उत्तरान् कुरून्।

tathā vaivasvataṃ lokaṃ ke cic caivāpnuvan nṛpāḥ. rākṣasānāṃ piśācānāṃ ke cic cāpy uttarān kurūn.

विचित्रगतयः सर्वे या अवाप्यामरैः सह। आजग्मुस् ते महात्मानः सवाहाः सपदानुगाः।

vicitragatayaḥ sarve yā avāpyāmaraiḥ saha. ājagmus te mahātmānaḥ savāhāḥ sapadānugāḥ.

गतेषु तेषु सर्वेषु सलिलस्थो महामुनिः। धर्मशीलो महातेजाः कुरूणां हितकृत् सदा। ततः प्रोवाच ताः सर्वाः क्षत्रिया निहतेश्वराः।

gateṣu teṣu sarveṣu salilastho mahāmuniḥ. dharmaśīlo mahātejāḥ kurūṇāṃ hitakṛt sadā. tataḥ provāca tāḥ sarvāḥ kṣatriyā nihateśvarāḥ.

या याः पतिकृतांल् लोकान् इच्छन्ति परमस्त्रियः। ता जाह्नवीजलं क्षिप्रम् अवगाहन्त्व् अतन्द्रिताः।

yā yāḥ patikṛtāṃl lokān icchanti paramastriyaḥ. tā jāhnavījalaṃ kṣipram avagāhantv atandritāḥ.

ततस् तस्य वचः श्रुत्वा श्रद्दधाना वराङ्गनाः। श्वशुरं समनुज्ञाप्य विविशुर् जाह्नवीजलम्। उत्तराद्याः प्रदायाथ पुत्रान् स्वान् अनुमान्य च। त भूरिश्रवसो द्रोणादीन् अनुमान्य च।

tatas tasya vacaḥ śrutvā śraddadhānā varāṅganāḥ. śvaśuraṃ samanujñāpya viviśur jāhnavījalam. uttarādyāḥ pradāyātha putrān svān anumānya ca. ta bhūriśravaso droṇādīn anumānya ca.

विमुक्ता मानुषैर् देहैस् ततस् ता भर्तृभिः सह। समाजग्मुस् तदा साध्व्यः सर्वा एव विशां पते।

vimuktā mānuṣair dehais tatas tā bhartṛbhiḥ saha. samājagmus tadā sādhvyaḥ sarvā eva viśāṃ pate.

एवं क्रमेण सर्वास् ताः शीलवत्यः कुलस्त्रियः। गच्छध्वं पतिभिः सदा। ततस् ताः क्षत्रिया राजन् या या विनिहतेश्वराः। प्रविश्य तोयं निर्मुक्ता जग्मुर् भर्तृसलोकताम्।

evaṃ krameṇa sarvās tāḥ śīlavatyaḥ kulastriyaḥ. gacchadhvaṃ patibhiḥ sadā. tatas tāḥ kṣatriyā rājan yā yā vinihateśvarāḥ. praviśya toyaṃ nirmuktā jagmur bhartṛsalokatām.

दिव्यरूपसमायुक्ता दिव्याभरणभूषिताः। दिव्यमाल्याम्बरधरा यथासां पतयस् तथा।

divyarūpasamāyuktā divyābharaṇabhūṣitāḥ. divyamālyāmbaradharā yathāsāṃ patayas tathā.

ताः शीलसत्त्वसंपन्ना वितमस्का गतक्लमाः। सर्वाः सर्वगुणैर् युक्ताः स्वं स्वं स्थानं प्रपेदिरे।

tāḥ śīlasattvasaṃpannā vitamaskā gataklamāḥ. sarvāḥ sarvaguṇair yuktāḥ svaṃ svaṃ sthānaṃ prapedire.

यस्य यस्य च यः कामस् तस्मिन् काले ऽभवत् तदा। तं तं विसृष्टवान् व्यासो वरदो धर्मवत्सलः।

yasya yasya ca yaḥ kāmas tasmin kāle 'bhavat tadā. taṃ taṃ visṛṣṭavān vyāso varado dharmavatsalaḥ.

तच् छ्रुत्वा नरदेवानां पुनरागमनं नराः। जहृषुर् मुदिताश् चासन्न् अन्यदेहगता अपि। ते नष्टभयसंकल्पा नरा विगतकल्मषाः। बभूवुः पौरवाः सर्वे तद् दृष्ट्वाश्चर्यम् उत्तमम्।

tac chrutvā naradevānāṃ punarāgamanaṃ narāḥ. jahṛṣur muditāś cāsann anyadehagatā api. te naṣṭabhayasaṃkalpā narā vigatakalmaṣāḥ. babhūvuḥ pauravāḥ sarve tad dṛṣṭvāścaryam uttamam.

प्रियैः समागमं तेषां य इमं शृणुयान् नरः। प्रियाणि लभते नित्यम् इह च प्रेत्य चैव ह।

priyaiḥ samāgamaṃ teṣāṃ ya imaṃ śṛṇuyān naraḥ. priyāṇi labhate nityam iha ca pretya caiva ha.

इष्टबान्धवसंयोगम् अनायासम् अनामयम्। य इमं श्रावयेद् विद्वान् संसिद्धिं प्राप्नुयात् पराम्। स यशः प्राप्नुयाल् लोके परत्र च शुभां गतिम्।

iṣṭabāndhavasaṃyogam anāyāsam anāmayam. ya imaṃ śrāvayed vidvān saṃsiddhiṃ prāpnuyāt parām. sa yaśaḥ prāpnuyāl loke paratra ca śubhāṃ gatim.

स्वाध्याययुक्ताः पुरुषाः क्रियायुक्ताश् च भारत। साध्वाचारा दमोपेता दाननिर्धूतकल्मषाः। ऋजवः शुचयः शान्ता हिंसानृतविवर्जिताः। अध्यात्मयोगयुक्ताश् च धृतिमन्तश् च मानवाः। पुनस् ते दर्शनं प्राप्ताः पुनश् च परिकीर्तिताः। पुनः पुनः प्रयच्छन्ति शृण्वताम् अभयं सदा। श्रुत्वा पर्व त्व् इदं नित्यम् अवाप्स्यन्ति परां गतिम्।

svādhyāyayuktāḥ puruṣāḥ kriyāyuktāś ca bhārata. sādhvācārā damopetā dānanirdhūtakalmaṣāḥ. ṛjavaḥ śucayaḥ śāntā hiṃsānṛtavivarjitāḥ. adhyātmayogayuktāś ca dhṛtimantaś ca mānavāḥ. punas te darśanaṃ prāptāḥ punaś ca parikīrtitāḥ. punaḥ punaḥ prayacchanti śṛṇvatām abhayaṃ sadā. śrutvā parva tv idaṃ nityam avāpsyanti parāṃ gatim.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...