महाभारत 14.89 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 89→

[mh-14-89] • 26 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। श्रुतं प्रियम् इदं कृष्ण यत् त्वम् अर्हसि भाषितुम्। तन् मे ऽमृतरसप्रख्यं मनो ह्लादयते विभो।

yudhiṣṭhira uvāca. śrutaṃ priyam idaṃ kṛṣṇa yat tvam arhasi bhāṣitum. tan me 'mṛtarasaprakhyaṃ mano hlādayate vibho.

बहूनि किल युद्धानि विजयस्य नराधिपैः। पुनर् आसन् हृषीकेश तत्र तत्रेति मे श्रुतम्।

bahūni kila yuddhāni vijayasya narādhipaiḥ. punar āsan hṛṣīkeśa tatra tatreti me śrutam.

मन्निमित्तं हि स सदा पार्थः सुखविवर्जितः। अतीव विजयो धीमान् इति मे दूयते मनः।

mannimittaṃ hi sa sadā pārthaḥ sukhavivarjitaḥ. atīva vijayo dhīmān iti me dūyate manaḥ.

संचिन्तयामि वार्ष्णेय सदा कुन्तीसुतं रहः। अतीव दुःखभागी स सततं पाण्डुनन्दनः। किं नु तस्य शरीरे ऽस्ति सर्वलक्षणपूजिते। अनिष्टं लक्षणं कृष्ण येन दुःखान्य् उपाश्नुते।

saṃcintayāmi vārṣṇeya sadā kuntīsutaṃ rahaḥ. atīva duḥkhabhāgī sa satataṃ pāṇḍunandanaḥ. kiṃ nu tasya śarīre 'sti sarvalakṣaṇapūjite. aniṣṭaṃ lakṣaṇaṃ kṛṣṇa yena duḥkhāny upāśnute.

अतीव दुःखभागी स सततं कुन्तिनन्दनः। न च पश्यामि बीभत्सोर् निन्द्यं गात्रेषु किं चन। श्रोतव्यं चेन् मयैतद् वै तन् मे व्याख्यातुम् अर्हसि।

atīva duḥkhabhāgī sa satataṃ kuntinandanaḥ. na ca paśyāmi bībhatsor nindyaṃ gātreṣu kiṃ cana. śrotavyaṃ cen mayaitad vai tan me vyākhyātum arhasi.

इत्य् उक्तः स हृषीकेशो ध्यात्वा सुमहद् अन्तरम्। राजानं भोजराजन्यवर्धनो विष्णुर् अब्रवीत्।

ity uktaḥ sa hṛṣīkeśo dhyātvā sumahad antaram. rājānaṃ bhojarājanyavardhano viṣṇur abravīt.

न ह्य् अस्य नृपते किं चिद् अनिष्टम् उपलक्षये। ऋते पुरुषसिंहस्य पिण्डिके ऽस्यातिकायतः।

na hy asya nṛpate kiṃ cid aniṣṭam upalakṣaye. ṛte puruṣasiṃhasya piṇḍike 'syātikāyataḥ.

ताभ्यां स पुरुषव्याघ्रो नित्यम् अध्वसु युज्यते। न ह्य् अन्यद् अनुपश्यामि येनासौ दुःखभाग् जयः।

tābhyāṃ sa puruṣavyāghro nityam adhvasu yujyate. na hy anyad anupaśyāmi yenāsau duḥkhabhāg jayaḥ.

इत्य् उक्तः स कुरुश्रेष्ठस् तथ्यं कृष्णेन धीमता। प्रोवाच वृष्णिशार्दूलम् एवम् एतद् इति प्रभो।

ity uktaḥ sa kuruśreṣṭhas tathyaṃ kṛṣṇena dhīmatā. provāca vṛṣṇiśārdūlam evam etad iti prabho.

कृष्णा तु द्रौपदी कृष्णं तिर्यक् सासूयम् ऐक्षत। प्रतिजग्राह तस्यास् तं प्रणयं चापि केशिहा। सख्युः सखा हृषीकेशः साक्षाद् इव धनंजयः।

kṛṣṇā tu draupadī kṛṣṇaṃ tiryak sāsūyam aikṣata. pratijagrāha tasyās taṃ praṇayaṃ cāpi keśihā. sakhyuḥ sakhā hṛṣīkeśaḥ sākṣād iva dhanaṃjayaḥ.

तत्र भीमादयस् ते तु कुरवो यादवास् तथा। रेमुः श्रुत्वा विचित्रार्था धनंजयकथा विभो।

tatra bhīmādayas te tu kuravo yādavās tathā. remuḥ śrutvā vicitrārthā dhanaṃjayakathā vibho.

तथा कथयताम् एव तेषाम् अर्जुनसंकथाः। उपायाद् वचनान् मर्त्यो विजयस्य महात्मनः।

tathā kathayatām eva teṣām arjunasaṃkathāḥ. upāyād vacanān martyo vijayasya mahātmanaḥ.

सो ऽभिगम्य कुरुश्रेष्ठं नमस्कृत्य च बुद्धिमान्। उपायातं नरव्याघ्रम् अर्जुनं प्रत्यवेदयत्।

so 'bhigamya kuruśreṣṭhaṃ namaskṛtya ca buddhimān. upāyātaṃ naravyāghram arjunaṃ pratyavedayat.

तच् छ्रुत्वा नृपतिस् तस्य हर्षबाष्पाकुलेक्षणः। प्रियाख्याननिमित्तं वै ददौ बहु धनं तदा।

tac chrutvā nṛpatis tasya harṣabāṣpākulekṣaṇaḥ. priyākhyānanimittaṃ vai dadau bahu dhanaṃ tadā.

ततो द्वितीये दिवसे महाञ् शब्दो व्यवर्धत। आयाति पुरुषव्याघ्रे पाण्डवानां धुरंधरे।

tato dvitīye divase mahāñ śabdo vyavardhata. āyāti puruṣavyāghre pāṇḍavānāṃ dhuraṃdhare.

ततो रेणुः समुद्भूतो विबभौ तस्य वाजिनः। अभितो वर्तमानस्य यथोच्चैःश्रवसस् तथा।

tato reṇuḥ samudbhūto vibabhau tasya vājinaḥ. abhito vartamānasya yathoccaiḥśravasas tathā.

तत्र हर्षकला वाचो नराणां शुश्रुवे ऽर्जुनः। दिष्ट्यासि पार्थ कुशली धन्यो राजा युधिष्ठिरः।

tatra harṣakalā vāco narāṇāṃ śuśruve 'rjunaḥ. diṣṭyāsi pārtha kuśalī dhanyo rājā yudhiṣṭhiraḥ.

को ऽन्यो हि पृथिवीं कृत्स्नाम् अवजित्य सपार्थिवाम्। चारयित्वा हयश्रेष्ठम् उपायायाद् ऋते ऽर्जुनम्।

ko 'nyo hi pṛthivīṃ kṛtsnām avajitya sapārthivām. cārayitvā hayaśreṣṭham upāyāyād ṛte 'rjunam.

ये व्यतीता महात्मानो राजानः सगरादयः। तेषाम् अपीदृशं कर्म न किं चिद् अनुशुश्रुम।

ye vyatītā mahātmāno rājānaḥ sagarādayaḥ. teṣām apīdṛśaṃ karma na kiṃ cid anuśuśruma.

नैतद् अन्ये करिष्यन्ति भविष्याः पृथिवीक्षितः। यत् त्वं कुरुकुलश्रेष्ठ दुष्करं कृतवान् इह।

naitad anye kariṣyanti bhaviṣyāḥ pṛthivīkṣitaḥ. yat tvaṃ kurukulaśreṣṭha duṣkaraṃ kṛtavān iha.

इत्य् एवं वदतां तेषां नॄणां श्रुतिसुखा गिरः। शृण्वन् विवेश धर्मात्मा फल्गुनो यज्ञसंस्तरम्।

ity evaṃ vadatāṃ teṣāṃ nṝṇāṃ śrutisukhā giraḥ. śṛṇvan viveśa dharmātmā phalguno yajñasaṃstaram.

ततो राजा सहामात्यः कृष्णश् च यदुनन्दनः। धृतराष्ट्रं पुरस्कृत्य ते तं प्रत्युद्ययुस् तदा।

tato rājā sahāmātyaḥ kṛṣṇaś ca yadunandanaḥ. dhṛtarāṣṭraṃ puraskṛtya te taṃ pratyudyayus tadā.

सो ऽभिवाद्य पितुः पादौ धर्मराजस्य धीमतः। भीमादींश् चापि संपूज्य पर्यष्वजत केशवम्। सौम्यात्मन्य् अमृताधारे परिष्वक्ते सुखं ययौ।

so 'bhivādya pituḥ pādau dharmarājasya dhīmataḥ. bhīmādīṃś cāpi saṃpūjya paryaṣvajata keśavam. saumyātmany amṛtādhāre pariṣvakte sukhaṃ yayau.

तैः समेत्यार्चितस् तान् स प्रत्यर्च्य च यथाविधि। विशश्रामाथ धर्मात्मा तीरं लब्ध्वेव पारगः।

taiḥ sametyārcitas tān sa pratyarcya ca yathāvidhi. viśaśrāmātha dharmātmā tīraṃ labdhveva pāragaḥ.

एतस्मिन्न् एव काले तु स राजा बभ्रुवाहनः। मातृभ्यां सहितो धीमान् कुरून् अभ्याजगाम ह। तत्र वृद्धान् यथा वत्स कुरून् अन्यांश् च पार्थिवान्।

etasminn eva kāle tu sa rājā babhruvāhanaḥ. mātṛbhyāṃ sahito dhīmān kurūn abhyājagāma ha. tatra vṛddhān yathā vatsa kurūn anyāṃś ca pārthivān.

स समेत्य कुरून् सर्वान् सर्वैस् तैर् अभिनन्दितः। अभिवाद्य महाबाहुस् तैश् चापि प्रतिनन्दितः। प्रविवेश पितामह्याः कुन्त्या भवनम् उत्तमम्।

sa sametya kurūn sarvān sarvais tair abhinanditaḥ. abhivādya mahābāhus taiś cāpi pratinanditaḥ. praviveśa pitāmahyāḥ kuntyā bhavanam uttamam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...