महाभारत 14.34 (श्लोक 1)

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 34→

[mh-14-34] • 12 श्लोकाः

ब्राह्मण्य् उवाच। नेदम् अल्पात्मना शक्यं वेदितुं नाकृतात्मना। बहु चाल्पं च संक्षिप्तं विप्लुतं च मतं मम।

brāhmaṇy uvāca. nedam alpātmanā śakyaṃ vedituṃ nākṛtātmanā. bahu cālpaṃ ca saṃkṣiptaṃ viplutaṃ ca mataṃ mama.

उपायं तु मम ब्रूहि येनैषा लभ्यते मतिः। तन् मन्ये कारणतमं यत एषा प्रवर्तते।

upāyaṃ tu mama brūhi yenaiṣā labhyate matiḥ. tan manye kāraṇatamaṃ yata eṣā pravartate.

ब्राह्मण उवाच। अरणीं ब्राह्मणीं विद्धि गुरुर् अस्योत्तरारणिः। तपःश्रुते ऽभिमथ्नीतो ज्ञानाग्निर् जायते ततः।

brāhmaṇa uvāca. araṇīṃ brāhmaṇīṃ viddhi gurur asyottarāraṇiḥ. tapaḥśrute 'bhimathnīto jñānāgnir jāyate tataḥ.

ब्राह्मण्य् उवाच। यद् इदं ब्रह्मणो लिङ्गं क्षेत्रज्ञम् इति संज्ञितम्। ग्रहीतुं येन तच् छक्यं लक्षणं तस्य तत् क्व नु।

brāhmaṇy uvāca. yad idaṃ brahmaṇo liṅgaṃ kṣetrajñam iti saṃjñitam. grahītuṃ yena tac chakyaṃ lakṣaṇaṃ tasya tat kva nu.

ब्राह्मण उवाच। अलिङ्गो निर्गुणश् चैव कारणं नास्य विद्यते। उपायम् एव वक्ष्यामि येन गृह्येत वा न वा।

brāhmaṇa uvāca. aliṅgo nirguṇaś caiva kāraṇaṃ nāsya vidyate. upāyam eva vakṣyāmi yena gṛhyeta vā na vā.

सम्यग् अप्य् उपदिष्टश् च भ्रमरैर् इव लक्ष्यते। कर्मबुद्धिर् अबुद्धित्वाज् ज्ञानलिङ्गैर् इवाश्रितम्।

samyag apy upadiṣṭaś ca bhramarair iva lakṣyate. karmabuddhir abuddhitvāj jñānaliṅgair ivāśritam.

इदं कार्यम् इदं नेति न मोक्षेषूपदिश्यते। पश्यतः शृण्वतो बुद्धिर् आत्मनो येषु जायते।

idaṃ kāryam idaṃ neti na mokṣeṣūpadiśyate. paśyataḥ śṛṇvato buddhir ātmano yeṣu jāyate.

यावन्त इह शक्येरंस् तावतो ऽंशान् प्रकल्पयेत्। व्यक्तान् अव्यक्तरूपांश् च शतशो ऽथ सहस्रशः।

yāvanta iha śakyeraṃs tāvato 'ṃśān prakalpayet. vyaktān avyaktarūpāṃś ca śataśo 'tha sahasraśaḥ.

सर्वान् नानात्वयुक्तांश् च सर्वान् प्रत्यक्षहेतुकान्। यतः परं न विद्येत ततो ऽभ्यासे भविष्यति।

sarvān nānātvayuktāṃś ca sarvān pratyakṣahetukān. yataḥ paraṃ na vidyeta tato 'bhyāse bhaviṣyati.

वासुदेव उवाच। ततस् तु तस्या ब्राह्मण्या मतिः क्षेत्रज्ञसंक्षये। क्षेत्रज्ञाद् एव परतः क्षेत्रज्ञो ऽन्यः प्रवर्तते।

vāsudeva uvāca. tatas tu tasyā brāhmaṇyā matiḥ kṣetrajñasaṃkṣaye. kṣetrajñād eva parataḥ kṣetrajño 'nyaḥ pravartate.

अर्जुन उवाच। क्व नु सा ब्राह्मणी कृष्ण क्व चासौ ब्राह्मणर्षभः। याभ्यां सिद्धिर् इयं प्राप्ता ताव् उभौ वद मे ऽच्युत।

arjuna uvāca. kva nu sā brāhmaṇī kṛṣṇa kva cāsau brāhmaṇarṣabhaḥ. yābhyāṃ siddhir iyaṃ prāptā tāv ubhau vada me 'cyuta.

वासुदेव उवाच। मनो मे ब्राह्मणं विद्धि बुद्धिं मे विद्धि ब्राह्मणीम्। क्षेत्रज्ञ इति यश् चोक्तः सो ऽहम् एव धनंजय।

vāsudeva uvāca. mano me brāhmaṇaṃ viddhi buddhiṃ me viddhi brāhmaṇīm. kṣetrajña iti yaś coktaḥ so 'ham eva dhanaṃjaya.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...