महाभारत 14.15 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 15→

[mh-14-15] • 34 श्लोकाः

जनमेजय उवाच। विजिते पाण्डवेयैस् तु प्रशान्ते च द्विजोत्तम। राष्ट्रे किं चक्रतुर् वीरौ वासुदेवधनंजयौ।

janamejaya uvāca. vijite pāṇḍaveyais tu praśānte ca dvijottama. rāṣṭre kiṃ cakratur vīrau vāsudevadhanaṃjayau.

वैशंपायन उवाच। विजिते पाण्डवेयैस् तु प्रशान्ते च विशां पते। राष्ट्रे बभूवतुर् हृष्टौ वासुदेवधनंजयौ।

vaiśaṃpāyana uvāca. vijite pāṇḍaveyais tu praśānte ca viśāṃ pate. rāṣṭre babhūvatur hṛṣṭau vāsudevadhanaṃjayau.

विजह्राते मुदा युक्तौ दिवि देवेश्वराव् इव। तौ वनेषु विचित्रेषु पर्वतानां च सानुषु।

vijahrāte mudā yuktau divi deveśvarāv iva. tau vaneṣu vicitreṣu parvatānāṃ ca sānuṣu.

शैलेषु रमणीयेषु पल्वलेषु नदीषु च। चङ्क्रम्यमाणौ संहृष्टाव् अश्विनाव् इव नन्दने।

śaileṣu ramaṇīyeṣu palvaleṣu nadīṣu ca. caṅkramyamāṇau saṃhṛṣṭāv aśvināv iva nandane.

इन्द्रप्रस्थे महात्मानौ रेमाते कृष्णपाण्डवौ। प्रविश्य तां सभां रम्यां विजह्राते च भारत।

indraprasthe mahātmānau remāte kṛṣṇapāṇḍavau. praviśya tāṃ sabhāṃ ramyāṃ vijahrāte ca bhārata.

तत्र युद्धकथाश् चित्राः परिक्लेशांश् च पार्थिव। कथायोगे कथायोगे कथयाम् आसतुस् तदा। कथयाम् आस योगेन कथयाम् अनुपूर्वशः (सिच्)।

tatra yuddhakathāś citrāḥ parikleśāṃś ca pārthiva. kathāyoge kathāyoge kathayām āsatus tadā. kathayām āsa yogena kathayām anupūrvaśaḥ (sic).

ऋषीणां देवतानां च वंशांस् ताव् आहतुस् तदा। प्रीयमाणौ महात्मानौ पुराणाव् ऋषिसत्तमौ।

ṛṣīṇāṃ devatānāṃ ca vaṃśāṃs tāv āhatus tadā. prīyamāṇau mahātmānau purāṇāv ṛṣisattamau.

मधुरास् तु कथाश् चित्राश् चित्रार्थपदनिश्चयाः। निश्चयज्ञः स पार्थाय कथयाम् आस केशवः।

madhurās tu kathāś citrāś citrārthapadaniścayāḥ. niścayajñaḥ sa pārthāya kathayām āsa keśavaḥ.

पुत्रशोकाभिसंतप्तं ज्ञातीनां च सहस्रशः। कथाभिः शमयाम् आस पार्थं शौरिर् जनार्दनः।

putraśokābhisaṃtaptaṃ jñātīnāṃ ca sahasraśaḥ. kathābhiḥ śamayām āsa pārthaṃ śaurir janārdanaḥ.

स तम् आश्वास्य विधिवद् विधानज्ञो महातपाः। अपहृत्यात्मनो भारं विशश्रामेव सात्वतः।

sa tam āśvāsya vidhivad vidhānajño mahātapāḥ. apahṛtyātmano bhāraṃ viśaśrāmeva sātvataḥ.

ततः कथान्ते गोविन्दो गुडाकेशम् उवाच ह। सान्त्वयञ् श्लक्ष्णया वाचा हेतुयुक्तम् इदं वचः।

tataḥ kathānte govindo guḍākeśam uvāca ha. sāntvayañ ślakṣṇayā vācā hetuyuktam idaṃ vacaḥ.

विजितेयं धरा कृत्स्ना सव्यसाचिन् परंतप। त्वद्बाहुबलम् आश्रित्य राज्ञा धर्मसुतेन ह।

vijiteyaṃ dharā kṛtsnā savyasācin paraṃtapa. tvadbāhubalam āśritya rājñā dharmasutena ha.

असपत्नां महीं भुङ्क्ते धर्मराजो युधिष्ठिरः। भीमसेनप्रभावेन यमयोश् च नरोत्तम।

asapatnāṃ mahīṃ bhuṅkte dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ. bhīmasenaprabhāvena yamayoś ca narottama.

धर्मेण राज्ञा धर्मज्ञ प्राप्तं राज्यम् अकण्टकम्। धर्मेण निहतः संख्ये स च राजा सुयोधनः।

dharmeṇa rājñā dharmajña prāptaṃ rājyam akaṇṭakam. dharmeṇa nihataḥ saṃkhye sa ca rājā suyodhanaḥ.

अधर्मरुचयो लुब्धाः सदा चाप्रियवादिनः। धार्तराष्ट्रा दुरात्मानः सानुबन्धा निपातिताः।

adharmarucayo lubdhāḥ sadā cāpriyavādinaḥ. dhārtarāṣṭrā durātmānaḥ sānubandhā nipātitāḥ.

प्रशान्ताम् अखिलां पार्थ पृथिवीं पृथिवीपतिः। भुङ्क्ते धर्मसुतो राजा त्वया गुप्तः कुरूद्वह।

praśāntām akhilāṃ pārtha pṛthivīṃ pṛthivīpatiḥ. bhuṅkte dharmasuto rājā tvayā guptaḥ kurūdvaha.

रमे चाहं त्वया सार्धम् अरण्येष्व् अपि पाण्डव। किम् उ यत्र जनो ऽयं वै पृथा चामित्रकर्शन।

rame cāhaṃ tvayā sārdham araṇyeṣv api pāṇḍava. kim u yatra jano 'yaṃ vai pṛthā cāmitrakarśana.

यत्र धर्मसुतो राजा यत्र भीमो महाबलः। यत्र माद्रवतीपुत्रौ रतिस् तत्र परा मम।

yatra dharmasuto rājā yatra bhīmo mahābalaḥ. yatra mādravatīputrau ratis tatra parā mama.

तथैव स्वर्गकल्पेषु सभोद्देशेषु भारत। रमणीयेषु पुण्येषु सहितस्य त्वयानघ।

tathaiva svargakalpeṣu sabhoddeśeṣu bhārata. ramaṇīyeṣu puṇyeṣu sahitasya tvayānagha.

कालो महांस् त्व् अतीतो मे शूरपुत्रम् अपश्यतः। बलदेवं च कौरव्य तथान्यान् वृष्णिपुंगवान्।

kālo mahāṃs tv atīto me śūraputram apaśyataḥ. baladevaṃ ca kauravya tathānyān vṛṣṇipuṃgavān.

सो ऽहं गन्तुम् अभीप्सामि पुरीं द्वारवतीं प्रति। रोचतां गमनं मह्यं तवापि पुरुषर्षभ।

so 'haṃ gantum abhīpsāmi purīṃ dvāravatīṃ prati. rocatāṃ gamanaṃ mahyaṃ tavāpi puruṣarṣabha.

उक्तो बहुविधं राजा तत्र तत्र युधिष्ठिरः। स ह भीष्मेण यद्य् उक्तम् अस्माभिः शोककारिते।

ukto bahuvidhaṃ rājā tatra tatra yudhiṣṭhiraḥ. sa ha bhīṣmeṇa yady uktam asmābhiḥ śokakārite.

शिष्टो युधिष्ठिरो ऽस्माभिः शास्ता सन्न् अपि पाण्डवः। तेन तच् च वचः सम्यग् गृहीतं सुमहात्मना।

śiṣṭo yudhiṣṭhiro 'smābhiḥ śāstā sann api pāṇḍavaḥ. tena tac ca vacaḥ samyag gṛhītaṃ sumahātmanā.

धर्मपुत्रे हि धर्मज्ञे कृतज्ञे सत्यवादिनि। सत्यं धर्मो मतिश् चाग्र्या स्थितिश् च सततं स्थिरा।

dharmaputre hi dharmajñe kṛtajñe satyavādini. satyaṃ dharmo matiś cāgryā sthitiś ca satataṃ sthirā.

तद् गत्वा तं महात्मानं यदि ते रोचते ऽर्जुन। अस्मद्गमनसंयुक्तं वचो ब्रूहि जनाधिपम्।

tad gatvā taṃ mahātmānaṃ yadi te rocate 'rjuna. asmadgamanasaṃyuktaṃ vaco brūhi janādhipam.

न हि तस्याप्रियं कुर्यां प्राणत्यागे ऽप्य् उपस्थिते। कुतो गन्तुं महाबाहो पुरीं द्वारवतीं प्रति।

na hi tasyāpriyaṃ kuryāṃ prāṇatyāge 'py upasthite. kuto gantuṃ mahābāho purīṃ dvāravatīṃ prati.

सर्वं त्व् इदम् अहं पार्थ त्वत्प्रीतिहितकाम्यया। ब्रवीमि सत्यं कौरव्य न मिथ्यैतत् कथं चन।

sarvaṃ tv idam ahaṃ pārtha tvatprītihitakāmyayā. bravīmi satyaṃ kauravya na mithyaitat kathaṃ cana.

प्रयोजनं च निर्वृत्तम् इह वासे ममार्जुन। धार्तराष्ट्रो हतो राजा सबलः सपदानुगः।

prayojanaṃ ca nirvṛttam iha vāse mamārjuna. dhārtarāṣṭro hato rājā sabalaḥ sapadānugaḥ.

पृथिवी च वशे तात धर्मपुत्रस्य धीमतः। स्थिता समुद्रवसना सशैलवनकानना। चिता रत्नैर् बहुविधैः कुरुराजस्य पाण्डव।

pṛthivī ca vaśe tāta dharmaputrasya dhīmataḥ. sthitā samudravasanā saśailavanakānanā. citā ratnair bahuvidhaiḥ kururājasya pāṇḍava.

धर्मेण राजा धर्मज्ञः पातु सर्वां वसुंधराम्। उपास्यमानो बहुभिः सिद्धैश् चापि महात्मभिः। स्तूयमानश् च सततं बन्दिभिर् भरतर्षभ।

dharmeṇa rājā dharmajñaḥ pātu sarvāṃ vasuṃdharām. upāsyamāno bahubhiḥ siddhaiś cāpi mahātmabhiḥ. stūyamānaś ca satataṃ bandibhir bharatarṣabha.

तन् मया सह गत्वाद्य राजानं कुरुवर्धनम्। आपृच्छ कुरुशार्दूल गमनं द्वारकां प्रति।

tan mayā saha gatvādya rājānaṃ kuruvardhanam. āpṛccha kuruśārdūla gamanaṃ dvārakāṃ prati.

इदं शरीरं वसु यच् च मे गृहे; निवेदितं पार्थ सदा युधिष्ठिरे। प्रियश् च मान्यश् च हि मे युधिष्ठिरः; सदा कुरूणाम् अधिपो महामतिः।

idaṃ śarīraṃ vasu yac ca me gṛhe; niveditaṃ pārtha sadā yudhiṣṭhire. priyaś ca mānyaś ca hi me yudhiṣṭhiraḥ; sadā kurūṇām adhipo mahāmatiḥ.

प्रयोजनं चापि निवासकारणे; न विद्यते मे त्वद् ऋते महाभुज। स्थिता हि पृथ्वी तव पार्थ शासने; गुरोः सुवृत्तस्य युधिष्ठिरस्य ह।

prayojanaṃ cāpi nivāsakāraṇe; na vidyate me tvad ṛte mahābhuja. sthitā hi pṛthvī tava pārtha śāsane; guroḥ suvṛttasya yudhiṣṭhirasya ha.

इतीदम् उक्तं स तदा महात्मना; जनार्दनेनामितविक्रमो ऽर्जुनः। तथेति कृच्छ्राद् इव वाचम् ईरयज्; जनार्दनं संप्रतिपूज्य पार्थिव।

itīdam uktaṃ sa tadā mahātmanā; janārdanenāmitavikramo 'rjunaḥ. tatheti kṛcchrād iva vācam īrayaj; janārdanaṃ saṃpratipūjya pārthiva.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...