महाभारत 13.92 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 92→

[mh-13-92] • 22 श्लोकाः

भीष्म उवाच। तथा विधौ प्रवृत्ते तु सर्व एव महर्षयः। पितृयज्ञान् अकुर्वन्त विधिदृष्टेन कर्मणा।

bhīṣma uvāca. tathā vidhau pravṛtte tu sarva eva maharṣayaḥ. pitṛyajñān akurvanta vidhidṛṣṭena karmaṇā.

ऋषयो धर्मनित्यास् तु कृत्वा निवपनान्य् उत। तर्पणं चाप्य् अकुर्वन्त तीर्थाम्भोभिर् यतव्रताः।

ṛṣayo dharmanityās tu kṛtvā nivapanāny uta. tarpaṇaṃ cāpy akurvanta tīrthāmbhobhir yatavratāḥ.

निवापैर् दीयमानैश् च चातुर्वर्ण्येन भारत। तर्पिताः पितरो देवास् ते नान्नं जरयन्ति वै।

nivāpair dīyamānaiś ca cāturvarṇyena bhārata. tarpitāḥ pitaro devās te nānnaṃ jarayanti vai.

अजीर्णेनाभिहन्यन्ते ते देवाः पितृभिः सह। सोमम् एवाभ्यपद्यन्त निवापान्नाभिपीडिताः।

ajīrṇenābhihanyante te devāḥ pitṛbhiḥ saha. somam evābhyapadyanta nivāpānnābhipīḍitāḥ.

ते ऽब्रुवन् सोमम् आसाद्य पितरो ऽजीर्णपीडिताः। निवापान्नेन पीड्यामः श्रेयो नो ऽत्र विधीयताम्।

te 'bruvan somam āsādya pitaro 'jīrṇapīḍitāḥ. nivāpānnena pīḍyāmaḥ śreyo no 'tra vidhīyatām.

तान् सोमः प्रत्युवाचाथ श्रेयश् चेद् ईप्सितं सुराः। स्वयंभूसदनं यात स वः श्रेयो विधास्यति।

tān somaḥ pratyuvācātha śreyaś ced īpsitaṃ surāḥ. svayaṃbhūsadanaṃ yāta sa vaḥ śreyo vidhāsyati.

ते सोमवचनाद् देवाः पितृभिः सह भारत। मेरुशृङ्गे समासीनं पितामहम् उपागमन्।

te somavacanād devāḥ pitṛbhiḥ saha bhārata. meruśṛṅge samāsīnaṃ pitāmaham upāgaman.

पितर ऊचुः। निवापान्नेन भगवन् भृशं पीड्यामहे वयम्। प्रसादं कुरु नो देव श्रेयो नः संविधीयताम्।

pitara ūcuḥ. nivāpānnena bhagavan bhṛśaṃ pīḍyāmahe vayam. prasādaṃ kuru no deva śreyo naḥ saṃvidhīyatām.

इति तेषां वचः श्रुत्वा स्वयंभूर् इदम् अब्रवीत्। एष मे पार्श्वतो वह्निर् युष्मच्छ्रेयो विधास्यति।

iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā svayaṃbhūr idam abravīt. eṣa me pārśvato vahnir yuṣmacchreyo vidhāsyati.

अग्निर् उवाच। सहितास् तात भोक्ष्यामो निवापे समुपस्थिते। जरयिष्यथ चाप्य् अन्नं मया सार्धं न संशयः।

agnir uvāca. sahitās tāta bhokṣyāmo nivāpe samupasthite. jarayiṣyatha cāpy annaṃ mayā sārdhaṃ na saṃśayaḥ.

एतच् छ्रुत्वा तु पितरस् ततस् ते विज्वराभवन्। एतस्मात् कारणाच् चाग्नेः प्राक्तनं दीयते नृप।

etac chrutvā tu pitaras tatas te vijvarābhavan. etasmāt kāraṇāc cāgneḥ prāktanaṃ dīyate nṛpa.

निवप्ते चाग्निपूर्वे वै निवापे पुरुषर्षभ। न ब्रह्मराक्षसास् तं वै निवापं धर्षयन्त्य् उत। रक्षांसि चापवर्तन्ते स्थिते देवे विभावसौ।

nivapte cāgnipūrve vai nivāpe puruṣarṣabha. na brahmarākṣasās taṃ vai nivāpaṃ dharṣayanty uta. rakṣāṃsi cāpavartante sthite deve vibhāvasau.

पूर्वं पिण्डं पितुर् दद्यात् ततो दद्यात् पितामहे। प्रपितामहाय च तत एष श्राद्धविधिः स्मृतः।

pūrvaṃ piṇḍaṃ pitur dadyāt tato dadyāt pitāmahe. prapitāmahāya ca tata eṣa śrāddhavidhiḥ smṛtaḥ.

ब्रूयाच् छ्राद्धे च सावित्रीं पिण्डे पिण्डे समाहितः। सोमायेति च वक्तव्यं तथा पितृमतेति च।

brūyāc chrāddhe ca sāvitrīṃ piṇḍe piṇḍe samāhitaḥ. somāyeti ca vaktavyaṃ tathā pitṛmateti ca.

रजस्वला च या नारी व्यङ्गिता कर्णयोश् च या। निवापे नोपतिष्ठेत संग्राह्या नान्यवंशजाः।

rajasvalā ca yā nārī vyaṅgitā karṇayoś ca yā. nivāpe nopatiṣṭheta saṃgrāhyā nānyavaṃśajāḥ.

जलं प्रतरमाणश् च कीर्तयेत पितामहान्। नदीम् आसाद्य कुर्वीत पितॄणां पिण्डतर्पणम्।

jalaṃ prataramāṇaś ca kīrtayeta pitāmahān. nadīm āsādya kurvīta pitṝṇāṃ piṇḍatarpaṇam.

पूर्वं स्ववंशजानां तु कृत्वाद्भिस् तर्पणं पुनः। सुहृत्संबन्धिवर्गाणां ततो दद्याज् जलाञ्जलिम्।

pūrvaṃ svavaṃśajānāṃ tu kṛtvādbhis tarpaṇaṃ punaḥ. suhṛtsaṃbandhivargāṇāṃ tato dadyāj jalāñjalim.

कल्माषगोयुगेनाथ युक्तेन तरतो जलम्। पितरो ऽभिलषन्ते वै नावं चाप्य् अधिरोहतः। सदा नावि जलं तज्ज्ञाः प्रयच्छन्ति समाहिताः।

kalmāṣagoyugenātha yuktena tarato jalam. pitaro 'bhilaṣante vai nāvaṃ cāpy adhirohataḥ. sadā nāvi jalaṃ tajjñāḥ prayacchanti samāhitāḥ.

मासार्धे कृष्णपक्षस्य कुर्यान् निवपनानि वै। पुष्टिर् आयुस् तथा वीर्यं श्रीश् चैव पितृवर्तिनः।

māsārdhe kṛṣṇapakṣasya kuryān nivapanāni vai. puṣṭir āyus tathā vīryaṃ śrīś caiva pitṛvartinaḥ.

पितामहः पुलस्त्यश् च वसिष्ठः पुलहस् तथा। अङ्गिराश् च क्रतुश् चैव कश्यपश् च महान् ऋषिः। एते कुरुकुलश्रेष्ठ महायोगेश्वराः स्मृताः।

pitāmahaḥ pulastyaś ca vasiṣṭhaḥ pulahas tathā. aṅgirāś ca kratuś caiva kaśyapaś ca mahān ṛṣiḥ. ete kurukulaśreṣṭha mahāyogeśvarāḥ smṛtāḥ.

एते च पितरो राजन्न् एष श्राद्धविधिः परः। प्रेतास् तु पिण्डसंबन्धान् मुच्यन्ते तेन कर्मणा।

ete ca pitaro rājann eṣa śrāddhavidhiḥ paraḥ. pretās tu piṇḍasaṃbandhān mucyante tena karmaṇā.

इत्य् एषा पुरुषश्रेष्ठ श्राद्धोत्पत्तिर् यथागमम्। ख्यापिता पूर्वनिर्दिष्टा दानं वक्ष्याम्य् अतः परम्।

ity eṣā puruṣaśreṣṭha śrāddhotpattir yathāgamam. khyāpitā pūrvanirdiṣṭā dānaṃ vakṣyāmy ataḥ param.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...