महाभारत 12.350 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 350→

[mh-12-350] • 15 श्लोकाः

ब्राह्मण उवाच। विवस्वतो गच्छति पर्ययेण; वोढुं भवांस् तं रथम् एकचक्रम्। आश्चर्यभूतं यदि तत्र किं चिद्; दृष्टं त्वया शंसितुम् अर्हसि त्वम्।

brāhmaṇa uvāca. vivasvato gacchati paryayeṇa; voḍhuṃ bhavāṃs taṃ ratham ekacakram. āścaryabhūtaṃ yadi tatra kiṃ cid; dṛṣṭaṃ tvayā śaṃsitum arhasi tvam.

नाग उवाच। आश्चर्याणाम् अनेकानां प्रतिष्ठा भगवान् रविः। यतो भूताः प्रवर्तन्ते सर्वे त्रैलोक्यसंमताः। यस्य रश्मिसहस्रेषु शाखास्व् इव विहंगमाः। वसन्त्य् आश्रित्य मुनयः संसिद्धा दैवतैः सह।

nāga uvāca. āścaryāṇām anekānāṃ pratiṣṭhā bhagavān raviḥ. yato bhūtāḥ pravartante sarve trailokyasaṃmatāḥ. yasya raśmisahasreṣu śākhāsv iva vihaṃgamāḥ. vasanty āśritya munayaḥ saṃsiddhā daivataiḥ saha.

यतो वायुर् विनिःसृत्य सूर्यरश्म्याश्रितो महान्। विजृम्भत्य् अम्बरे विप्र किम् आश्चर्यतरं ततः। विभज्यतां तु विप्रर्षे प्रजानां हितकाम्यया। तोयं सृजति वर्षासु किम् आश्चर्यम् अतः परम्। यस्य मण्डलमध्यस्थो महात्मा परमत्विषा। दीप्तः समीक्षते लोकान् किम् आश्चर्यम् अतः परम्। शक्रचापाङ्कितघटैः यः स वारिघटोदरैः।

yato vāyur viniḥsṛtya sūryaraśmyāśrito mahān. vijṛmbhaty ambare vipra kim āścaryataraṃ tataḥ. vibhajyatāṃ tu viprarṣe prajānāṃ hitakāmyayā. toyaṃ sṛjati varṣāsu kim āścaryam ataḥ param. yasya maṇḍalamadhyastho mahātmā paramatviṣā. dīptaḥ samīkṣate lokān kim āścaryam ataḥ param. śakracāpāṅkitaghaṭaiḥ yaḥ sa vārighaṭodaraiḥ.

शुक्रो नामासितः पादो यस्य वारिधरो ऽम्बरे। तोयं सृजति वर्षासु किम् आश्चर्यम् अतः परम्।

śukro nāmāsitaḥ pādo yasya vāridharo 'mbare. toyaṃ sṛjati varṣāsu kim āścaryam ataḥ param.

यो ऽष्टमासांस् तु शुचिना किरणेनोज्झितं पयः। पर्यादत्ते पुनः काले किम् आश्चर्यम् अतः परम्।

yo 'ṣṭamāsāṃs tu śucinā kiraṇenojjhitaṃ payaḥ. paryādatte punaḥ kāle kim āścaryam ataḥ param.

यस्य तेजोविशेषेषु नित्यम् आत्मा प्रतिष्ठितः। यतो बीजं मही चेयं धार्यते सचराचरम्।

yasya tejoviśeṣeṣu nityam ātmā pratiṣṭhitaḥ. yato bījaṃ mahī ceyaṃ dhāryate sacarācaram.

यत्र देवो महाबाहुः शाश्वतः परमो ऽक्षरः। अनादिनिधनो विप्र किम् आश्चर्यम् अतः परम्। देवो मन्त्रमयो ऽनादिः कालात्मा तेजसां निधिः। जगन्मयस्य क्षेत्रज्ञः किम् आश्चर्यतरं ततः।

yatra devo mahābāhuḥ śāśvataḥ paramo 'kṣaraḥ. anādinidhano vipra kim āścaryam ataḥ param. devo mantramayo 'nādiḥ kālātmā tejasāṃ nidhiḥ. jaganmayasya kṣetrajñaḥ kim āścaryataraṃ tataḥ.

आश्चर्याणाम् इवाश्चर्यम् इदम् एकं तु मे शृणु। विमले यन् मया दृष्टम् अम्बरे सूर्यसंश्रयात्।

āścaryāṇām ivāścaryam idam ekaṃ tu me śṛṇu. vimale yan mayā dṛṣṭam ambare sūryasaṃśrayāt.

पुरा मध्याह्नसमये लोकांस् तपति भास्करे। प्रत्यादित्यप्रतीकाशः सर्वतः प्रत्यदृश्यत।

purā madhyāhnasamaye lokāṃs tapati bhāskare. pratyādityapratīkāśaḥ sarvataḥ pratyadṛśyata.

स लोकांस् तेजसा सर्वान् स्वभासा निर्विभासयन्। आदित्याभिमुखो ऽभ्येति गगनं पाटयन्न् इव।

sa lokāṃs tejasā sarvān svabhāsā nirvibhāsayan. ādityābhimukho 'bhyeti gaganaṃ pāṭayann iva.

हुताहुतिर् इव ज्योतिर् व्याप्य तेजोमरीचिभिः। अनिर्देश्येन रूपेण द्वितीय इव भास्करः।

hutāhutir iva jyotir vyāpya tejomarīcibhiḥ. anirdeśyena rūpeṇa dvitīya iva bhāskaraḥ.

तस्याभिगमनप्राप्तौ हस्तो दत्तो विवस्वता। तेनापि दक्षिणो हस्तो दत्तः प्रत्यर्चनार्थिना।

tasyābhigamanaprāptau hasto datto vivasvatā. tenāpi dakṣiṇo hasto dattaḥ pratyarcanārthinā.

ततो भित्त्वैव गगनं प्रविष्टो रविमण्डलम्। एकीभूतं च तत् तेजः क्षणेनादित्यतां गतम्।

tato bhittvaiva gaganaṃ praviṣṭo ravimaṇḍalam. ekībhūtaṃ ca tat tejaḥ kṣaṇenādityatāṃ gatam.

तत्र नः संशयो जातस् तयोस् तेजःसमागमे। अनयोः को भवेत् सूर्यो रथस्थो यो ऽयम् आगतः।

tatra naḥ saṃśayo jātas tayos tejaḥsamāgame. anayoḥ ko bhavet sūryo rathastho yo 'yam āgataḥ.

ते वयं जातसंदेहाः पर्यपृच्छामहे रविम्। क एष दिवम् आक्रम्य गतः सूर्य इवापरः।

te vayaṃ jātasaṃdehāḥ paryapṛcchāmahe ravim. ka eṣa divam ākramya gataḥ sūrya ivāparaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents